معماری اسلامی- معماری غربی

مسکن از مهمترین نعمتهایی است که انسان می تواند از طریق آن اصلی ترین نیازهای فردی و اجتماعی خود را برآورده سازد. خداوند متعال در قرآن می فرماید و الله جعل لکم من بیوتکم سکنا و جعل لکم فی جلود الانعام بیوتا تستخفونها یوم ظعنکم و یوم اقامتکم (نحل/۸۰) و خدا خانه های شما را محل آرامش شما قرار داد و برای شما از پوست چهارپایان خانه هایی قرار داد که آنها را هنگام سفر یا هنگام اقامت در هر مکان به آسانی جابجا کنید.

 

هنر اسلام:

هنر اسلام و احکام نورانی آن این است که برای تمامی مسائل فردی و اجتماعی، طرح و الگو ارائه داده است. یکی از طرحها و الگوهای اسلامی در خصوص ساخت و ساز مسکن و نوع معماری آن است.

اهمیت مسکن:

مسکن به معنای محل استراحت و محل سکونت است. خانه ای که در آن آرامش (که مربوط به باطن است) و آسایش (و انس -اطمینان خاطر- که مربوط به ظاهر است).

مسکن از مهمترین نعمتهایی است که انسان می تواند از طریق آن اصلی ترین نیازهای فردی و اجتماعی خود را برآورده سازد. خداوند متعال در قرآن می فرماید و الله جعل لکم من بیوتکم سکنا و جعل لکم فی جلود الانعام بیوتا تستخفونها یوم ظعنکم و یوم اقامتکم (نحل/۸۰) و خدا خانه های شما را محل آرامش شما قرار داد و برای شما از پوست چهارپایان خانه هایی قرار داد که آنها را هنگام سفر یا هنگام اقامت در هر مکان به آسانی جابجا کنید.

ویژگیهای مسکن از نظر اسلام:

از نظر اسلام مسکن خوب دو ویژگی دارد:

۱- معماری ظاهری و مادی: یعنی آسایش انسان را تأمین کند.

۲- معماری باطنی و معنوی: یعنی آرامش او را تأمین کند.

آسایش با امکانات ظاهری به دست می آید و آرامش جز با معنویات فراهم نخواهد شد بنابراین مسکن مناسب، هم باید از امکانات رفاهی و مناسب روز برخوردار باشد البته بدون تجملات و تشریفات زائد و هم مکان مناسبی برای عبادت و کسب معنویات باشد. حضرت علی علیه السلام می فرماید خانه مؤمن محل عبادت اوست (نوروا بیوتکم بتلاوه القرآن – بحار/۹۲/۲۰۰) روایات متعددی وارد شده که یکی از اتاقهای خود را عبادتگاهتان قرار دهید و اهل بیت علیهم السلام به این مطلب توصیه نموده و عمل می‌کردند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و حضرت علی علیه السلام نیز یک اتاق ویژه برای عبادت داشتند و امام صادق علیه السلام به یکی از اصحاب خود (مسمع) فرمودند دوست دارم یکی از اتاقهای خود را عبادتگاه خود سازی.

فقها می فرمایند اگر برای محتضر (کسی که در حال جان دادن است) جان دادن سخت است او را به مکانی که در آنجا نماز می خوانده ببرند تا راحت تر جان دهد. (العروه الوثقی ج۱ ص ۶۶)

بنابراین بنای خانه در صورتی با آرامش حقیقی قرین می‌گردد که جلوه ای از معنویت و پرتوی از نور حق در آن بدرخشد در خانه یک مسلمان باید نمادی از یاد خدا جلوه گر باشد

ویژگیهای ظاهری مسکن:

مسکن علاوه بر آرامش حقیقی باید آسایش انسان و خانواده او را نیز فراهم سازد و لذا اسلام به مسکن خوب و وسیع سفارش کرده است؛ فضای کافی برای استراحت و دور هم نشستن اعضای خانه، انجام فعالیتهای فردی، ‌مسائل بهداشتی و سرویس بهداشتی خوب و مناسب از ویژگیهای مسکن خوب و مناسب می‌باشد.

اصل مهم در ظاهر مسکن:

گرچه اسلام در خصوص تأمین خانه خوب و مناسب سفارش نموده اما اکتفاء نمودن به حداقل ها و به دور از تجملات و هوا و هوس، پرهیز از افراط و زیاده روی در فراهم آوردن امکانات رفاهی، اسراف، اشرافی گری و … سفارش اکید نموده بنابراین اصل مهم در خانه سازی ساده زیستی و دوری از تکلف است.

احکام مسکن:

در اهمیت مسکن و ضرورت برخورداری هر فرد از یک مسکن مناسب همین بس که وارد شده هر کسی که روزی را اختصاص دهد برای تهیه مسکن آن روز دوست خدا محسوب می‌شود.

مسکن از مستثنیات دَین به حساب می آید و اگر شخصی ورشکسته شد اسلام خانه او را استثناء کرده و به طلبکار اجازه مطالبه آن را نمی دهد (رساله امام خمینی مسأله ۲۳۰۹)

داستان محمد بن ابی عمیر قابل توجه است؛ هنگامی‌که نیازمند شد یکی از بدهکاران او خانه خود را فروخت و پولش را نزد وی آورد ولی محمد بن ابی عمیر حدیثی از امام صادق علیه السلام نقل کرد که «مرد مدیون برای ادای دین از منزل مسکونیش رانده نمی‌شود» جواهر الکلام/۲۵/۳۳۴. و آن پول را در حالی که به شدت نیازمند یک درهم آن بود قبول نکرد گرچه او بدهکار خود را ملزم به فروش خانه اش نکرده بود و از نظر شرعی گرفتن پول بلامانع بود.

نوع ساختن مسکن:

خداوند متعال در قرآن می فرماید: «و اوحینا الی موسی و اخیه ان تبوآ لقومکما بمصر بیوتا و اجعلوا بیوتکم قبله و اقیموا الصلوه و بشر المؤمنین» (یونس/۸۷)

معنای قبله: یکی از معانی قبله در این آیه عبادتگاه است یعنی خانه های خود را محل عبادت قرار دهید به قرینه و اقیموا الصلوه. معنای دیگر رو در رو قرار دادن خانه ها به صورت متمرکز و در کنار هم (نه بر روی هم) تا از پراکندگی و تفرقه دور شده و به استحکام روابط صحیح اجتماعی و احیای روح جمعی بر اساس تقوی (و اقیموا الصلوه) بپردازند.

و قال موسی ربنا انک اتیت فرعون و ملأه زینه و اموالا فی الحیوه الدنیا ربنا لیضلوا عن سبیلک ربنا اطمس علی اموالهم و اشدد علی قلوبهم فلا یؤمنوا حتی یرووا العذاب الالیم قال قد اجیبت دعوتکما فاستقیما و لا تتبعان سبیل الذین لا یعلمون (یونس/۸۸ و ۸۹)

عمل فرعون و اطرافیان او: رفتن به سوی تجمل و زینت و تزیین از جانب فرعون برای گمراه کردن از راه خدا و حال آنکه دستور خدا در این آیات عدم پیروی از راه جاهلان است و لا تتبعان سبیل الذین لا یعلمون

تقسیم بندی فضای مسکن:

خانه رسول خدا صلی الله علیه و آله و حضرت خدیجه سلام الله علیها اولین مسلمانان عالم خانه ای زیبا و جمع و جور دارای چهار اتاق، سه اتاق اندرونی (یک اتاق برای فرزندان، یک اتاق برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و حضرت خدیجه سلام الله علیها که -حدود ۲۴ متر مربع بوده- و یک اتاق برای عبادت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم) و اتاق بیرونی برای ملاقات با مردم و میهمانان بوده است.

طرحی زیبا اما عاری از هرگونه تکلف و زینتهای دنیوی، بسیار ابتکاری و جالب که متأسفانه توسط وهابیت تخریب شده است (مرآه الحرمین ص ۱۸۹)

توجه به بیرونی و اندرونی:

توجه به حفظ حریم محرم و نامحرم در ساختن مسکن بسیار مهم است. ضمن آنکه در داخل خانه هم جدا بودن اتاق فرزندان با والدین مورد توجه قرار گرفته شده و نیز محل عبادت هم مشخص شده است

امروزه آن مقدار که به اتاق خواب یا سرویس بهداشتیو تزیین آنها اهمیت داده می‌شود به اتاق مخصوص عبادت به‌اندازه یک درصد آن هم اهمیت داده نمی‌شود.

سرویس بهداشتی خانه اسلامی:

امام صادق علیه السلام فرمودند: شایسته است محل تخلی در پوشیده ترین جای خانه باشد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند جبرییل امین بر من نازل شد و گفت در خانه ای که سگ یا ظرف ادرار در آن باشد ما ملائکه وارد نمی‌شویم. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که سرویس بهداشتی باید دور از محل نشیمن باشد.

همچنین بر اساس فرهنگ شیعی رو به قبله یا پشت به قبله بودن سرویس بهداشتی حرام است اما اهل سنت جایز می دانند.

اتاق پذیرایی:

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: هر چیزی زکاتی دارد و زکات خانه اتاق پذیرایی از میهمان است (نهج الفصاحه ص ۴۷۸)

امام باقر علیه السلام فرمودند بهترین خانه های شما خانه ای است که در آن یتیمی‌باشد و مورد اکرام قرار گیرد و بدترین خانه ها خانه ای است که یتیمی در آن مورد بی مهری قرار گیرد (مستدرک/۱/۱۴۸)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند برکت به جانب خانه ای که مردمان دیگر از آن بهرمند می‌شوند بسیار سریع روان می‌شود. (اصول کافی ج ۶ ص۴۱۵)

رعایت اصل ساده زیستی:

سیره انبیاء و اولیاء و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام وعلمای ربانی و مؤمنین خالص، رعایت اصل سادگی و ساده زیستی در زندگی به ویژه مسکن بوده است. خانه انسان هرچه تزیین شود و تجملات و تشریفات در آن زیاد شود انسان را به سمت مادیات متمایل و از معنویات دور می سازد

امروزه خانه ها با انواع ظروف تجملی که هیچ استفاده و کاربردی جز دنیازدگی اهل آن و حسرت و آه برای دیگران ندارد، تزیین می‌شود؛ دکورها و ویترینها و کمدهایی که مملو از وسایل تزیینی و زینتی، مجسمه ها و … می‌باشد که مخالف صریح با سبک زندگی اسلامی و در راستای سبک زندگی غربی است.

امام خمینی رحمه الله علیه فرمودند هرچه بروید سراغ اینکه یک قدم بردارید برای اینکه خانه تان بهتر باشد از معنویتتان به همان مقدار و از ارزشتان به همین مقدار کاسته می‌شود ارزش انسان به خانه نیست به باغ نیست (صحیفه نور ج ۱۹ ص ۱۵۷)

آن چیزی که روحانیت را تا حال پیش برده و حفظ کرده این است که ساده زندگی کرده‌اند آنهایی که منشأ آثار بزرگ بوده‌اند ساده زندگی کرده‌اند.

سبک معماری غربی:

معماری غربی دقیقا بر خلاف معماری اسلامی است و هر آنچه را که اسلام مد نظر قرار داده مورد هدف قرار می دهد. بخش اعظم زیربنای خانه به صورت یک سالن باز در می آید و در گوشه ای از آن آشپزخانه که اختصاص به بانوان دارد بدون هیچ حفاظ و در و پنجره ای به صورت باز (اُپن) در می آید و در گوشه دیگر اتاق آینه ای بزرگ نصب می‌شود که افق دید نامحرمان را تا زوایای داخلی فزونی می‌بخشد و فعالیتهای بانوان در داخل آشپزخانه به راحتی مشاهده می‌شود. در اطراف این سالن باز سرویس بهداشتی، حمام و اتاق خواب قرار دارد نه تنها میهمان و میزبان در این خانه ها امنیت و آسایش ندارند بلکه افراد خانه هم از دست یکدیگر امنیت و آسایش ندارند اگر یک نفر تلویزیون ببیند بقیه هم باید بنشینند و ببینند اگر یک میهماهن برای یکی از اعضای خانه می آید همگی باید در کنار میهمان بنشینند اگر میهمان نیاز به سرویس بهداشتی پیدا کند معذب است. همچنین اگر میزبان نیاز به سرویس بهداشتی داشته باشد.

صفا و صمیمیت، عاطفه و مهربانی در این خانه ها به شدت در معرض زوال قرار می‌گیرد. اعتقادات مذهبی، عفاف و حجاب مورد هجمه قرار می‌گیرد، حریم محرم و نامحرم شکسته می‌شود، میهمانان هنگام پذیرایی مجبورند در کنار میزبان به صورت مختلط بر سر یک سفره قرار گیرند. خانه هیچ اندرونی و بیرونی ندارد حتی محل خشک نمودن لباسهای شسته شده یا داخل خانه در معرض دید همگان قرار می‌گیرد یا کنار پنجره در معرض دید رهگذران و عابران در حالی که روایت است لباس بانوان را باید از دید نامحرمان محفوظ نگه داشت.

به جای سادگی و بی پیرایگی که دستور اسلام است، انواع تزیینات، تجملات، تشریفات زائد و دردسر ساز، مجسمه ها، ظروف تزیینی و … در این خانه ها به چشم می خورد اما از هنر اسلامی خبری نیست.

آن مقدار که به اتاق خواب بها داده می‌شود به محل عبادت کمترین توجهی هم نمی‌شود به جای صوت قرآن و اذان در این خانه ها صدای موسیقی و غنای حرام و آواز نامحرمان به گوش می رسد.

نتیجه:

وقتی سبک معماری اسلامی تبدیل به معماری غربی شد، لوازم و تبعات آن نیز به دنبال خواهد آمد و به تدریج نکبتهای زندگی غربی وارد زندگی می‌شود و تربیت خانواده و فرزندان را تحت تأثیر خود قرار می دهد.

ابعاد ظاهری مسکن:

فضای زمین و زیربنای مسکن از نظر اسلام شامل فضای بیرونی منزل یعنی اتاق یا اتاقهایی که مخصوص مراجعات بیرونی منزل و رفت و آمد میهانان می‌باشد که از فضای درونی که متعلق به همسر و فرزندان است باید جدا باشد تا رفاه و آسایش و امنیت خانواده در حد اعلی تأمین شود. فضای داخلی یا به اصطلاح اندرونی هم از چند اتاق تشکیل می‌شود؛ اتاق والدین، اتاق مخصوص فرزندان، اتاق مخصوص عبادت و نیز قسمت سرویس بهداشتی که باید در مکانی پوشیده باشد تا عفت و حیاء محفوظ بماند.

ارتفاع مسکن:

از مجموع روایاتی که از حضرات معصومین علیهم السلام رسیده استفادهمی‌شود که احداث ساختمان مرتفع شایسته نیست. امام صادق علیه السلام فرمودند سقف خانه را هفت تا هشت ذراع بیشتر قرار ندهید (حدود ۳ الی ۳ و نیم متر -به اصطلاح امروزی دوبلکس و سوبلکس) که عوارضی برای اهل خانه دارد و اگر بیشتر از سه متر بود بالای آن آیه الکرسی نوشته شود تا عوارض منفی آن برطرف شود. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند ساختمان بلند و مرتفع حقوق همسایه ها را ضایع می سازد و ایشان از مردی انصاری که در مدینه ساختمان بلند و مرتفعی ساخته بود رو برگرداند و فرمودند چنین بناهای بلندی برای دیگر ساختمانهای محل زحمت و مزاحمت ایجاد می‌کند و جریان هوا و نور را از آنان دریغ می دارد (احکام و آداب مسکن غلامرضا گلی زواره ص ۹۲)

پشت بام ساختمان:

مستحب است اطراف بام منزل به‌اندازه یک متر دیوار کشی شود. امام صادق علیه السلام فرمودند: استراحت بر روی بامی‌که دیوار کشی نشده جایز نیست. پرسیدند: اگر از سه طرف دیوار باشد چگونه است؟ فرمودند: کفایت نمی‌کند و باید از چهار طرف دیوار کشی شده باشد (حلیه المتقین ص ۲۳۳)

فضای داخلی منزل:

از نظر اسلام لازم است فضای داخلی منزل از هر گونه تجملات و تزیینات و مجسمه های انسان و حیوان دور باشد. ضمن حفظ سادگی و بی پیرایگی منزل که انسان را در مادیات غرق می‌کند استفاده از هنر اسلامی فضای منزل را زیبا می سازد. دور تا دور اتاق امام صادق علیه السلام آیه الکرسی نوشته شده بود و در سمت قبله محل عبادتش در منزل از آیات قرآن استفاده شده بود. اسلام از زیبایی و زینت متعارف که با موازین شرعی مطابقت داشته باشد استقبال می‌کند.

امام صادق علیه السلام فرمودند خداوند دوست دارد هرگاه به بنده ای نعمتی ارزانی داشت آثار آن نعمت را در او ببیند. سؤال کردند چگونه؟ حضرت فرمودند استفاده از لباس خوب، بوی خوش، منزلی تمیز که با گچ سفید کاری شده باشد و فضای بیرونی منزل تمییز باشد و داخل منزل از روشنایی و نور خوب بهرمند باشد.

فضای کلی مسکن:

داشتن مسکن خوب و وسیع در روایات از سعادت یک مسلمان شمرده شده و از مسکن تنگ و خانه کوچک نکوهش شده است. البته خانه‌ی وسیع با روی آوردن به تجمل و رفاه زدگی فرق می‌کند. منزل وسیع به معنای آنکه اتاقهای متعددی داشته باشد که همسر، فرزندان و میهمانان بتوانند به راحتی از فضای خانه استفاده کنند. در روایات حضرت علی علیه السلام وسعت صحن و حیات منزل را جزء شرافت منزل دانسته‌اند و برتری نشیمنگاه و همسایه خوب را جزء برکت خانه‌ی خوب شمرده‌اند.

نگهداری حیوانات:

همانطور که نگهداری برخی حیوانات مانند سگ در منزل نکوهش شده به نگهداری برخی حیوانات دیگر سفارش شدهاست نگهداری حداقل یک جفت کبوتر و یک خروس در منزل آثار و فوایدی دارد که در روایات به آن اشاره شده است. امام صادق علیه السلام فرمودند در خانه‌ی هر پیامبری کبوتری نگهداری می‌شد و در خانه‌ی حضرت محمد صلی الله علیه و آله یک جفت کبوتر قرمز رنگ نگهداری می‌شد. البته نگهداری گوسفند هم سفارش شده است.

احکام مربوط به ساختمان سازی:

زمینی که مسکن در آن احداث می‌شود نباید غصبی باشد همچنین استفاده از مصالح حرام به شدت منع شده است که مایه‌ی ویرانی منزل خواهد شد. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند هر کس یک وجب از زمین دیگران را غصب کند در قیامت تا هفت طبقه‌ی آن قطعه زمین را بر گردنش آویزند.

مسأله‌ی شرعی:

کسی که در ملک غصبی نماز بخواند اگرچه روی فرش غصبی و تخت و مانند اینها باشد نمازش باطل است (توضیح المسائل مسأله‌ی ۸۶۶)

امام صادق علیه السلام فرمودند: کسی که مالی را از راه غیر حلال کسب کند خداوند ساختمان و مصالح ساختمانی را بر او مسلط می سازد (فروع کافی ج ۶ ص ۵۳۱)

امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند متعال ساختمانهایی دارد که انتقام گیرنده نامیده می‌شود پس اگر خداوند به بنده ای مالی عطا کند و او حق آن را (خمس و زکات و انفاقهای مستحبی) پرداخت نکند آن را بر او مسلط می‌کند پس مالش را در آن صرف می‌کند و می میرد و ساختمان را می‌گذارد و می رود (من لا یحضره الفقیه ج ۴ ص ۴۲۷)

مسکن و موارد ممنوع:

زندگی در خانه ای که مطابق نیاز انسان و مناسب شأن او باشد از نظر اسلام جایز و بلا اشکال است ولی کسی که بدون نیاز به فکر ساخت و ساز مسکن دوم و سوم یا تعمیر بیش از حد منزل، تزیین و مجلل ساختن منزل باشد نعمت الهی را تبدیل به نقمت می سازد و مشکلاتی را در دنیا و آخرت برای خودش با دست خود فراهم می سازد

امام صادق علیه السلام می فرمایند: هر ساختمانی که فراتر از نیاز انسان باشد انگیزه و عاملی ناگوار برای صاحبش در قیامت خواهد شد (بحار الانوار ج ۷۶ ص ۱۵۰)

مسکن برای فخر و مباهات:

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: هر کس خانه ای بنا کند برای ریا و سمعه که مردم ببینند یا بشنوند در روز قیامت آن خانه را تا طبقه‌ی هفتم زمین انباشته از آتش نموده و به گردنش می آویزند و هیچ چیزی مانع او نمی‌شود جز آن که در قعر جهنم بیفتد مگر این که از این کار خود توبه کند. سؤال کردند یا رسول الله! ساختن برای ریاکاری یعنی چه؟ فرمودند: بیش از قدر حاجت خانه بسازد تا بر همسایگان مباهات کند و به برادران دینی خود فخر فروشی کند (بحار الانوار ج ۷۶ ص۱۵۰)

خانه‌ی اضافی و نیاز دیگران:

کسی که خانه‌ی اضافی دارد می تواند برای فرار از وزر و وبال آن به افراد نیازمند و محتاج بدهد. امام صادق علیه السلام فرمودند: آن کس که خانه ای دارد و مسلمان محتاجی به آن نیاز دارد و صاحب خانه مانع می‌شود خداوند متعال می فرماید: ای ملائکه‌ی من بنده ام از دادن خانه ای در این دنیای فانی به بنده ای دیگر امتناع ورزید به عزت و جلالم سوگند که هیچگاه این شخص در بهشت مسکن نخواهد گزید (اصول کافی ج ۲ ص ۳۶۷)‌

روزی حضرت علی علیه السلام در بصره به عیادت ربیع بن زیاد حارثی که مورد علاقه‌ی آن حضرت بود رفتند وقتی نگاه آن حضرت به خانه‌ی باشکوه و مجلل ربیع افتاد فرمودند خانه ای با این وسعت و بنای مجلل به چه کارت می آید؟ آیا بهتر نبود با این مال آخرت خود را آباد می‌کردی؟ (دیدگاه اولیه نفی چنین خانه سازی است) سپس حضرت فرمودند آری می توان همین خانه را با چنین شکوهی وسیله‌ی تقرب به خداوند کنی (خانه را خراب نکن ولی اصلاح کن) به این صورت ۱- که خویشاوندان را در آن اکرام کنی (صله‌ی رحم) ۲- میهمان را در آن اطعام دهی (میهمان نوازی) ۳- فقرا را در آن جای دهی (اجاره به دیگران بدون پول) سزاوار است که مسکن به‌اندازه نیاز انسان باشد و زائد بر آن اسراف و حرام است.

موارد کراهت:

۱-اگر انسان ساختمانی برای سکونت دارد مکروه است ساختمان دیگری را شروع کند (اولین دانشگاه آخرین پیامبر ج۲ ص ۱۸۵)

۲- مکروه است که انسان به طور مرتب خانه‌ی خود را عوض کند مگر آنکه منزل اول مناسب و راحت نباشد.

۳- مکروه است کسی در خانه‌ی اجاره ای زندگی کند مگر آنکه چاره ای نداشته باشد (اولین دانشگاه آخرین پیامبر ج ۲ ص ۱۸۵)

منع از خرید و فروش بی مورد مسکن:

رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم فرمودند[۱]: هر کس خانه‌ی خود را جز در مورد ناچاری بفروشد خداوند عامل تلف کننده ای می فرستد تا پول آن خانه را تلف کند (کنز العمال) و هر کس خانه‌ی خود را بفروشد و بهای آن را به عوض خانه‌ی دیگر ندهد خداوند آن مال را برایش مبارک نگرداند (کنز العمال)

امام صادق علیه السلام با خانه‌ی اضافی چه کردند؟ هشام بن حکم نقل می‌کند مردی از حیل هر سال در موسم حج به مدینه می آمد و در منزل امام صادق علیه السلام ساکن می‌شد (حضرت او را جا می دادند) یک سال مبلغ ده هزار درهم به امام صادق علیه السلام داد تا خانه ای برای او تهیه کنند که دیگر مزاحم حضرت نشود بعد برای انجام حج به مکه رفت در مراجعت به مدینه سراغ خانه را گرفت امام علیه السلام فرمودند آری خانه ای برای تو خریدم و قباله ای را آوردند که در آن نوشته شده بود بسم الله الرحمن الرحیم این خانه ای است که جعفر بن محمد (علیهما السلام) برای فلان شخص خریده است خانه ای در فردوس برین حد اول آن خانه‌ی رسول خدا صلی الله علیه و آله حد دوم آن خانه‌ی حضرت علی علیه السلام حد سوم آن خانه‌ی امام حسن مجتبی علیه السلام و حد چهارم ان خانه‌ی حسین بن علی علیهما السلام است. چون آن مرد قباله را خواند گفت راضی شدم خدا مرا فدای شما گرداند. امام صادق علیه السلام فرمودند اما پولی که دادی برای ذریه‌ی حضرت زهرا سلام الله علیها (اولاد امام حسن و امام حسین علیهما السلام) صرف نمودم و امیدوارم که خدا قبول کند وجزای آن را در بهشت به تو عطا کند. آن مرد قباله را برداشت و به وطن خویش باز گشت پس از چندی بیمار شد وصیت کرد و اهل خود را سوگند داد تا آن قباله را در کفن وی بگذارند. وقتی ازدنیا رفت اهل او به وصیت عمل کردند فردای آن روز وقتی سر مزارش رفتند دیدند قباله روی قبرش آمده و در آن نوشته است به خدا سوگند جعفر بن محمد علیهما السلام به آنچه فرموده بود وفا کرد (خرائج قطب راوندی و مناقب ابن شهر آشوب)

ذبح قربانی برای مسکن:

مستحب است کسی که ساختمانی می سازد یا خانه ای می خرد گوسفند فربهی را ذبح کرده و گوشتش را به فقرا اطعام کند سپس بگویداللَّهُمَّادْحَرْعَنِّیمَرَدَهَالْجِنِّوَالْإِنْسِوَالشَّیَاطِینِوَبَارِکْلِیفِیبِنَائِی

شهرسازی اسلامی:

از مسائل و روایاتی که در خصوص سبک معماری اسلامی‌بیان شد می توان سبک شهرسازی اسلامی را نیز استخراج کرد.

اتاق عبادت و مسجد:

اگر در روایات سفارش شده که اتاقی درمنزل به عنوان اتاق عبادت انتخاب شود می توان استفاده کرد که داشتن مسجد خوب و مناسب و قرار دادن یک فضای مناسب برای این مکان مقدس لازم و ضروری است اما مع الاسف در اگر شهرکهای بزرگ با جمعیت فراوان که در اطراف شهرها ساخته می‌شود با وجودی که ظرفیت برگزاری نماز جمعه را نیز دارند حتی از داشتن یک مسجد مناسب در بهترین مکان مناسب شهرک محرومند و این نشان دهنده‌ی تفکر غیر اسلامی مجریان این پروژه ها می‌باشد

قبله گاه:

از برخی مجتمعهای مسکونی گزارش رسیده که حتی ابتدایی ترین مسائل شرعی نیز در ساخت و ساز رعایت نشده و تمام سرویسهای بهداشتی رو به قبله ساخته شده‌اند که مسؤولیت مستقیم آن با شهرداری و مهندسین ناظر آن منطقه می‌باشد که حتی از ابتدایی ترین مسأله شرعی نیز غفلت کرده‌اند.

سگ بازی در سطح شهرها:

اگر در روایات از نگهداری سگ در منزل به شدت نهی شده لازم و ضروری است که از ترویج سگ بازی و سگ گردی در سطح شهرها نیز جلوگیری شود و این سنت غلط و غربی برچیده شود اما متأسفانه امکانات بهداشتی مانند واکسینه نمودن آنها در اختیار صاحبان آنها قرار داده می‌شود.

آپارتمان نشینی:

اگر در روایات اشاره شده که سقف منزل خود را بیش از سه و نیم متر بالا نبرید ساختن برجها و آپارتمان سازی آن هم در اطراف شهرها که بیابانهای وسیعی وجود دارد وجهی ندارد آپارتمانهایی که حجب و حیا و عفاف را به شدت مخدوش می سازد به گونه ای که صدای سخن گفتن معمولی همسایگان اعم از محرم و نامحرم از واحدهای بالا به پایین و مجاور به راحتی به گوش می رسد حتی بالاتر آن صدای دوش حمام و سیفون دستشویی همسایه باعث مزاحمت و مسائل دیگر می‌شود. صدای تلویزیون، ماهواره و موسیقی که جای خود دارد ضمن آنکه حریم محرم و نامحرم در این مجتمع ها بسیار آسیب پذیر است.

روایتی قابل توجه:

شیخ صدوق رحمه الله علیه در من لا یحضره الفقیه روایتی را نقل می‌کند.

رُوِیَ عَنْ مُحَمَّدٍ الطَّیَّارِ قَالَ‏ دَخَلْتُ‏ الْمَدِینَهَ وَ طَلَبْتُ بَیْتاً أَتَکَارَاهُ فَدَخَلْتُ دَاراً فِیهَا بَیْتَانِ بَیْنَهُمَا بَابٌ وَ فِیهِ امْرَأَهٌ فَقَالَتْ تُکَارِی هَذَا الْبَیْتَ قُلْتُ بَیْنَهُمَا بَابٌ وَ أَنَا شَابٌّ قَالَتْ أَنَا أُغْلِقُ الْبَابَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ فَحَوَّلْتُ مَتَاعِی فِیهِ وَ قُلْتُ لَهَا أَغْلِقِی الْبَابَ فَقَالَتْ تَدْخُلُ عَلَیَّ مِنْهُ الرَّوْحُ دَعْهُ فَقُلْتُ لَا أَنَا شَابٌّ وَ أَنْتِ شَابَّهٌ أَغْلِقِیهِ قَالَتِ اقْعُدْ أَنْتَ فِی بَیْتِکَ فَلَسْتُ آتِیکَ وَ لَا أَقْرَبُکَ وَ أَبَتْ أَنْ تُغْلِقَهُ فَأَتَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَسَأَلْتُهُ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ تَحَوَّلْ مِنْهُ فَإِنَّ الرَّجُلَ وَ الْمَرْأَهَ إِذَا خُلِّیَا فِی بَیْتٍ کَانَ ثَالِثُهُمَا الشَّیْطَانَ‏ (من لا یحضره الفقیه ج‏۳ ص ۲۵۲ باب المزارعه و الإجاره حدیث ۳۹۱۳)

نکوهش ساختمان بلند:

امام صادق علیه السلام فرمودند: خانه های خود را تا هفت ذراع قرار دهید که در زیادتر از آن شیاطین ساکن می‌شوند زیرا آنان نه در آسمان و نه در زمین هستند بلکه در میان هوا می‌باشند (حلیه المتقین ص ۴۴۶)

ضررهای آپارتمان نشینی:

علاوه بر مشکلات معنوی که در آپارتمان نشینی ظهور و بروز پیدا می‌کند بررسی ها نشان داده که ساکنین این ساختمانها بیشتر به پزشک مراجعه می‌کنند و احساس بیماری جسمی و روحی آنان بیشتر است. محیط آپارتمان زمینه را برای محدود اندیشی فراهم می‌کند. بر اساس تحقیقات یکی از روان شناسان اروپایی رشد فکری و جسمی اطفال به موازات نوع مسکن پیشرفت دارد. کودکان دچار بیماری های تنفسی می‌شوند.

حریم محرم و نامحرم:

اگر در خانه ها رعایت حریم محرم و نامحرم لازم است در سطح شهرها این حرمت مضاعف می‌شود چراکه یک شهر خود یک خانه بزرگ است بنابراین جمع آوری لشکر دختران بیکار و آواره در سطح شهرها که کاری جز سرک کشیدن به پاساژها و مغازه ها ندارند لازم و ضروری است و این در ابتدا وظیفه والدین سپس مسؤولین امر می‌باشد.

[۱] راوی سنی است احتیاط شود