در روایات متعددی از امام مهدی(ع) به عنوان شبیه‌ترین مردم به رسول مکرم خدا(ص) یاد شده است. از جمله در روایاتی که از امام حسن عسکری نقل شده، می‌خوانیم: «خدا را سپاس می‌گویم که مرا از دنیا نبرد تا آنکه جانشینم را به من نشان داد؛ همو که از نظر صورت و سیرت شبیه‌ترین مردم به رسول خدا(ص) است.»
اشاره:
در روایات متعددی از امام مهدی(ع) به عنوان شبیه‌ترین مردم به رسول مکرم خدا(ص) یاد شده است. از جمله در روایاتی که از امام حسن عسکری نقل شده، می‌خوانیم: «خدا را سپاس می‌گویم که مرا از دنیا نبرد تا آنکه جانشینم را به من نشان داد؛ همو که از نظر صورت و سیرت شبیه‌ترین مردم به رسول خدا(ص) است.» در کتابی که با عنوان دو خاتم(ع) از سوی انتشارات موعود به چاپ رسیده، برخی از شباهت‌های خاتم رسولان(ص) و خاتم امامان(ع) برشمرده شده است که در اینجا با چند مورد از آنها آشنا می‌شویم.
خاتمیت
حضرت محمد(ص) خاتم پیامبران و انبیا هستند. خداوند متعال در قرآن می‌فرماید:
ما کان محمّدٌ أبا أحدٍ من رجالکم ولکن رسول الله و خاتم النّبیّین و کان الله بکلّ شیءٍ علیماً.۱
محمد پدر هیچ یک از مردان شما نیست ولی فرستاده خدا و خاتم پیامبران است و خدا همواره بر همه چیز داناست.
همان حضرت(ع) در خطبه روز غدیر درباره خاتمیت حضرت مهدی(ع) می‌فرمایند:
… آگاه باشید خاتم امامان ما قائم مهدی است؛ بدانید که او برگزیده و مختار خداوند متعال است. آگاه باشید که او وارث [علم] همه علما۲ و محیط بر تمام علوم است.۳
هدایت به دستان دو خاتم(ع)
امام صادق(ع) فرمودند:
صاحب‌الامر سنت‌هایی از پیامبران به یادگار دارد. از موسی‌بن عمران، عیسی، یوسف و حضرت محمد(ص). سنت و یادگار او از موسی بن عمران ترسناک و چشم‌انتظار بودنش است. یادگارش از عیسی این است که هر آنچه که درباره او گفتند، درباره مهدی هم خواهند گفت. یادگارش از یوسف مخفی بودنش است که خداوند میان او و مردم حجاب و پرده قرار می‌دهد که [مردم] او را می‌بینند و نمی‌شناسند. و یادگارش از حضرت محمد این است که به هدایت او، هدایت می‌کند و به سیره‌اش رفتار می‌کند.۴
خاتم‌الاصیاء(ع) شبیه‌ترین فرد به خاتم‌الانبیا(ص)
امام حسن عسکری(ع) فرمودند:
سپاس پروردگاری را که مرا از دنیا نبرد تا اینکه جانشینم را، به من نشان داد همو که شبیه‌ترین مردم از لحاظ روحیات و شمایل به رسول اکرم(ص) می‌باشد؛ خداوند متعال از او در غیبتش محافظت می‌کند و پس از آن ظاهرش می‌نماید تا زمین را آکنده از عدالت و قسط کند، همان‌گونه که مملو از جور و ظلم شده باشد.۵
در روایات متعددی از امام مهدی(ع) به عنوان شبیه‌ترین مردم به رسول مکرم خدا(ص) یاد شده است. از جمله در روایاتی که از امام حسن عسکری نقل شده، می‌خوانیم: «خدا را سپاس می‌گویم که مرا از دنیا نبرد تا آنکه جانشینم را به من نشان داد؛ همو که از نظر صورت و سیرت شبیه‌ترین مردم به رسول خدا(ص) است.» در کتابی که با عنوان دو خاتم(ع) از سوی انتشارات موعود به چاپ رسیده، برخی از شباهت‌های خاتم رسولان(ص) و خاتم امامان(ع) برشمرده شده است که در اینجا با چند مورد از آنها آشنا می‌شویم.
خاتمیت
حضرت محمد(ص) خاتم پیامبران و انبیا هستند. خداوند متعال در قرآن می‌فرماید:
ما کان محمّدٌ أبا أحدٍ من رجالکم ولکن رسول الله و خاتم النّبیّین و کان الله بکلّ شیءٍ علیماً.۱
محمد پدر هیچ یک از مردان شما نیست ولی فرستاده خدا و خاتم پیامبران است و خدا همواره بر همه چیز داناست.
همان حضرت(ع) در خطبه روز غدیر درباره خاتمیت حضرت مهدی(ع) می‌فرمایند:
… آگاه باشید خاتم امامان ما قائم مهدی است؛ بدانید که او برگزیده و مختار خداوند متعال است. آگاه باشید که او وارث [علم] همه علما۲ و محیط بر تمام علوم است.۳
هدایت به دستان دو خاتم(ع)
امام صادق(ع) فرمودند:
صاحب‌الامر سنت‌هایی از پیامبران به یادگار دارد. از موسی‌بن عمران، عیسی، یوسف و حضرت محمد(ص). سنت و یادگار او از موسی بن عمران ترسناک و چشم‌انتظار بودنش است. یادگارش از عیسی این است که هر آنچه که درباره او گفتند، درباره مهدی هم خواهند گفت. یادگارش از یوسف مخفی بودنش است که خداوند میان او و مردم حجاب و پرده قرار می‌دهد که [مردم] او را می‌بینند و نمی‌شناسند. و یادگارش از حضرت محمد این است که به هدایت او، هدایت می‌کند و به سیره‌اش رفتار می‌کند.۴
خاتم‌الاصیاء(ع) شبیه‌ترین فرد به خاتم‌الانبیا(ص)
امام حسن عسکری(ع) فرمودند:
سپاس پروردگاری را که مرا از دنیا نبرد تا اینکه جانشینم را، به من نشان داد همو که شبیه‌ترین مردم از لحاظ روحیات و شمایل به رسول اکرم(ص) می‌باشد؛ خداوند متعال از او در غیبتش محافظت می‌کند و پس از آن ظاهرش می‌نماید تا زمین را آکنده از عدالت و قسط کند، همان‌گونه که مملو از جور و ظلم شده باشد.۵
ماهنامه موعود شماره ۶۶
پی‌نوشت‌ها:
۱. سوره احزاب (۳۳)، آیه ۴۰.
۲. منظور از علما، ائمه(ع) هستند.
۳. طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۶۳؛ … الا ان خاتم أئمّتنا القائم المهدی؛ … الا انه خیره الله و مختاره؛ الا انه وارث کل عالم و المحیط به….
۴. صدوق، کمال‌الدین، ج۲، ص۳۵۰؛ إن فی صاحب الأمر سنن من الأنبیاء؛ سنّه من موسی بن عمران و سنّه من عیسی و سنّه من یوسف و سنّه من محمد(ص). فأمّا سنته من موسی بن عمران فخائف یترقب. و امّا سنته من عیسی، فیقال فیه ما قیل فی عیسی. و امّا سنته من یوسف فالستر یجعل الله بینه و بین الخلق حجاباً؛ یرونه و لایعرفونه. و امّا سنته من محمد فیهتدی بهداه و یسیر بسیرته.
۵. صدوق، همان، ج۲، ص۱۱۸ (باب ۳۸، ح۷)؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۵۱، ص۱۶۱؛ الحمدلله الذی لم یخرجنی من الدنیا حتّی أرانی الخلف من بعدی أشبه الناس برسول الله خلقاً و خلقاً؛ یحفظه الله تبارک و تعالی فی غیبته، ثم یظهره فیملأ الأرض عدلاً و قسطاً کما ملئت جوراً و ظلماً.
۶. سوره توبه (۹)، آیه ۱۲۸.
۷. طبرسی، همان، ج۲، ص۲۷۸؛ إنّه أنهی إلی ارتیاب جماعه منکم فی الدین و ما دخلهم من الشکّ و الحیره فی ولاه أمرهم فغمنا ذلک لکم لالنا وساءنا فیکم لافینا لأنّ الله معنا فلافاقه بنا إلی غیره و الحقّ معنا فلن یوحشنا من قعد عنا.
۸. علامات المهدی المنتظر(ع) فی خطب الامام علی(ع) و رسائله و احادیثه، ص۲۱۷ به نقل از امالی شجری، ج۱، ص۲۷۷؛ بعثت بین جاهلیتین، لاخراهما شرّ من اولاهما.
۹. مجلسی، همان، ج۵۱، ص۱۲۰؛ شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید، ج۷، ص۵۸؛ شرح نهج‌البلاغه ابن میثم بحرانی، ج۳، ص۶ بنابر نقل همان؛ یا قوم اعلموا علماً یقینا أنّ الذی یستقبل قائمنا من امر جاهلیتکم و ذلک إنّ الاُمّه کلّها یومئذ جاهلیه إلّا من رحم‌الله….
۱. سوره احزاب (۳۳)، آیه ۴۰.
۲. منظور از علما، ائمه(ع) هستند.
۳. طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۶۳؛ … الا ان خاتم أئمّتنا القائم المهدی؛ … الا انه خیره الله و مختاره؛ الا انه وارث کل عالم و المحیط به….
۴. صدوق، کمال‌الدین، ج۲، ص۳۵۰؛ إن فی صاحب الأمر سنن من الأنبیاء؛ سنّه من موسی بن عمران و سنّه من عیسی و سنّه من یوسف و سنّه من محمد(ص). فأمّا سنته من موسی بن عمران فخائف یترقب. و امّا سنته من عیسی، فیقال فیه ما قیل فی عیسی. و امّا سنته من یوسف فالستر یجعل الله بینه و بین الخلق حجاباً؛ یرونه و لایعرفونه. و امّا سنته من محمد فیهتدی بهداه و یسیر بسیرته.
۵. صدوق، همان، ج۲، ص۱۱۸ (باب ۳۸، ح۷)؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۵۱، ص۱۶۱؛ الحمدلله الذی لم یخرجنی من الدنیا حتّی أرانی الخلف من بعدی أشبه الناس برسول الله خلقاً و خلقاً؛ یحفظه الله تبارک و تعالی فی غیبته، ثم یظهره فیملأ الأرض عدلاً و قسطاً کما ملئت جوراً و ظلماً.
۶. سوره توبه (۹)، آیه ۱۲۸.
۷. طبرسی، همان، ج۲، ص۲۷۸؛ إنّه أنهی إلی ارتیاب جماعه منکم فی الدین و ما دخلهم من الشکّ و الحیره فی ولاه أمرهم فغمنا ذلک لکم لالنا وساءنا فیکم لافینا لأنّ الله معنا فلافاقه بنا إلی غیره و الحقّ معنا فلن یوحشنا من قعد عنا.
۸. علامات المهدی المنتظر(ع) فی خطب الامام علی(ع) و رسائله و احادیثه، ص۲۱۷ به نقل از امالی شجری، ج۱، ص۲۷۷؛ بعثت بین جاهلیتین، لاخراهما شرّ من اولاهما.
۹. مجلسی، همان، ج۵۱، ص۱۲۰؛ شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید، ج۷، ص۵۸؛ شرح نهج‌البلاغه ابن میثم بحرانی، ج۳، ص۶ بنابر نقل همان؛ یا قوم اعلموا علماً یقینا أنّ الذی یستقبل قائمنا من امر جاهلیتکم و ذلک إنّ الاُمّه کلّها یومئذ جاهلیه إلّا من رحم‌الله….
