موعود پایگاه اینترنتی موعود
سفارت عربستان در تهران بیش از یک‌سال است که «سفیر» ندارد و حضور این کشور در ایران در سطح کاردار متوقف مانده است، اگرچه سفیر ایران در عربستان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. آخرین سفیر عربستان در ایران «عبدالرحمان بن‌غرمان شهری» بود که از بهار ٩٣ بدون انجام مراسم خداحافظی، تهران را ترک کرد.
به گزارش «موعود»، مراحل اداری موافقت با سفیر بعدی، اواسط پاییز انجام شد اما او بعد از انجام این مراحل اداری در تهران، برای گرفتن آخرین دستورالعمل‌ها به ریاض برگشت تا بعد از بازگشت، مأموریت خود را در تهران آغاز کند، اما تاکنون خبری از حضور او در تهران منتشر نشده. سفارت ریاض در تهران نیز که تمایلی به تعامل با رسانه‌ها ندارد، فقط به این پاسخ بسنده کرد که «سفارت اکنون سفیر ندارد و به جای سفیر، کاردار مشغول به کار است». اما یک مقام آگاه به خبرنگار «شرق» می‌گوید «سفیر جدید که از اواسط پاییز ٩٣ موافقت برای آغاز فعالیت در داخل کشور را دریافت کرده، بازنشسته شده است. از همین‌رو باید سفیر جدیدی از سوی ریاض در تهران منصوب شود». از توضیحات این منبع خبری می‌توان استنباط کرد که سفیر عربستان به اجبار بازنشسته شده است. بازنشسته‌شدن این سفیر به‌دنبال مرگ پادشاه و تغییرات گسترده سیاسی در عربستان رخ داد. ماجرای سفیر عربستان در تهران در دو سال اخیر، به ماجرای پیچیده‌ای تبدیل شده است.
آخرین سفیر
دوم اردیبهشت ٩٣ بود که «عبدالرحمان بن غرمان شهری» که حدود دوماه پیشتر به سمت سفارت عربستان در ایران منصوب شده بود، در دفتر آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با او دیدار کرد. هاشمی رفسنجانی در آن دیدار از لزوم هماهنگی ایران و عربستان برای حل مسائل منطقه و جهان اسلام سخن گفت، همچنین از طرح تشکیل کمیسیون علمایی از علمای شیعه و سنی. ملک عبدالله، پادشاه درگذشته عربستان رابطه‌ای صمیمی‌با هاشمی رفسنجانی داشت و به گفته خود او این رابطه به سطح دوستی خانوادگی هم رسیده بود. هاشمی رفسنجانی اوایل دولت نهم هم در سفری به عربستان با ملک عبدالله دیدار کرده بود که در بین مخالفان داخلی‌اش بازتاب خوبی نداشت. با این‌حال آخرین سفیر عربستان در تهران در دیدار با هاشمی، سلام ویژه پادشاه و ولیعهد عربستان را به او ابلاغ کرده و از جایگاه ویژه هاشمی نزد مسئولان و مردم عربستان سخن گفته بود. سفیر بار دیگر دعوت امیر از هاشمی‌برای سفر به عربستان را تجدید کرد. اگرچه عمر خود او در این منصب قد نداد که روابط نه‌چندان خوب تهران و ریاض را بهبود بخشد. سفیر عربستان بعد از آن دیدار با هاشمی، با امیرعبداللهیان، معاون‌عربی وزیر خارجه دیدار کرده و از محتوای گفت‌وگو با هاشمی‌به نیکی یاد کرد اما خود او اندکی بعد از آن دیدار به ریاض فراخوانده شد و جایش را به فرد دیگری داد. علت آن فراخواندن موجی بود که بعد از انتشار عکس‌های دیدار عبدالرحمان بن غرمان شهری در دیدار با هاشمی در رسانه‌های عربی منتشر شد. سفیر در حال بوسیدن پیشانی هاشمی دیده میشد، آنچه گفته میشد حاکی از احترام بیش‌ازاندازه سفیر برای یک مقام کشور میزبان بود. آنچه عربستانی‌ها فقط برای مقامات کشور خود می‌پسندند.
رفتار نامتعارف
حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی وزیر‌خارجه در گفت‌وگویی که دی‌ماه گذشته با روزنامه «شرق» داشت، درباره فراخواندن سفیر گفت «رفتارشان، رفتار متعارفی نبود»، «آنچه مقامات عربستان درباره ترک تهران توسط ایشان به‌طور رسمی‌به ما گفتند، این بود که ایشان برای مأموریت دیگری تعیین شدند و از این تاریخ مأموریتشان در تهران خاتمه پیدا می‌کند…، برخی از سفرای کشورهای عربی در تهران، همچنین برخی از مقامات کشورهای عربی در منطقه از چندهفته قبل مطالبی به ما منعکس کرده بودند که سفیر عربستان در تهران به‌دلیل عدم‌رعایت پروتکل‌های کشور خودش و سؤالاتی که برای مقامات کشورش ایجاد شده به ریاض فراخوانده شده. ظاهرا سفیر عربستان که دیدار خوب و مثبتی با آقای هاشمی‌رفسنجانی داشتند، در پایان این دیدار، پیشانی آقای هاشمی‌رفسنجانی را بوسیدند. آن سفرا یا مقامات کشورهای عربی برای ما توضیح دادند که این اقدام سفیر، در حوزه پروتکلی‌شان و حفظ شئونات کشورشان سؤالاتی در ریاض ایجاد کرده، به این دلیل این فرد را برگرداند‌ه‌اند». این مقام وزارت‌خارجه درباره این پیش‌فرض که سفیر به مأموریت دیگری منصوب شده نیز توضیح داد: «طبیعی‌تر این بود که حتی اگر قرار بود این سفیر به مأموریت دیگری اعزام شود، فرصت پیدا می‌کرد که با مقامات کشورمان به‌طور رسمی و در چارچوب پروتکل‌های موجود خداحافظی و به‌طور طبیعی کشور را ترک کند».
سفیری که نیامد
سفیر بعدی حدود یک‌ماه بعد از فراخواندن سفیر پیشین به تهران معرفی شده، از آنجا که تهران از رفتار عجیب ریاض در فراخواندن سفیر پیشین رضایت نداشت، مراتب اداری سفیر بعدی را چندان سریع انجام نداد. اواسط پاییز ٩٣ اقدامات اداری تأیید سفیر جدید در تهران انجام شد. سفیری که اکنون یک منبع خبری به «شرق» می‌گوید «بازنشسته شده و به تهران نخواهد آمد». ماجرای رابطه تهران- ریاض اما فقط در نبودن بیش از یک‌ساله سفیر خلاصه نمی‌شود، رابطه دو کشور سال‌هاست که از «کج‌دار و مریز» گذشته و می‌توان گفت اساسا رابطه‌ای در میان نیست. این وضعیت در دوران محمود احمدی‌نژاد در ایران بدتر شد و تلاش‌های بیش‌وکم دولت اصلاحات و دولت سازندگی بر باد رفت. عملا سطح رابطه در دولت‌های نهم و دهم روندی نزولی در پیش گرفت.
پادشاه در مرخصی
اگرچه بسیاری معتقد بودند با آغازبه‌کار دولت یازدهم در ایران، رابطه با عربستان را می‌توان از سرگرفت اما این پادشاهی رغبت چندانی به این موضوع نشان نداد. حتی در یکی از سفرهای منطقه‌ای وزیر خارجه ایران که در گرماگرم مذاکرات هسته‌ای و آغازبه‌کار دولت انجام داد، به بهانه «مرخصی پادشاه» از پذیرفتن او سرباز زدند. همان‌‌گونه که برنامه سفر او به ریاض که برای عید قربان سال گذشته برنامه‌ریزی شده بود به دنبال اظهارات منفی سعودالفیصل وزیر خارجه وقت عربستان علیه ایران، لغو شد. عربستان و ایران تا آن‌زمان در مورد موضوع سوریه و مسائل منطقه با یکدیگر اختلاف نظر جدی داشتند، همچنین بر سر مسئله فروش نفت رقابت جدی دارند و در شش ماه گذشته با حمله عربستان به یمن، اختلاف مواضع جدی دارند. ایران تأکید دارد که نیروهای ریاض باید از دخالت در یمن دست بردارند و حملات نظامی خود را متوقف کنند. اما ریاض فعلا نشانه‌ای از تمایل به حل بحران در یمن نشان نداده است. اینها در حالی است که عربستان درباره مذاکرات هسته‌ای ایران و توافق وین، فعلا در صف مخالفان این توافق قرار می‌گیرد. بااین‌حال سفرهای اخیر منطقه‌ای وزیر خارجه ایران به مقصد کشورهایی انجام شده که در اطراف عربستان پراکنده‌اند. کویت، قطر و عراق در دور اول سفر منطقه‌ای و لبنان و سوریه در دور دوم سفر منطقه‌ای بعد از توافق وین، میزبان وزیر خارجه ایران بودند. سفرهایی که نشان‌دهنده تأثیرگذاری ایران در منطقه است؛ آنچه خوشایند عربستان نخواهد بود.
حج نزدیک است
عربستان یک‌سال و اندی است که در ایران سفیر ندارد، حج عمره به‌دلیل تعرض به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده، از اوایل سال متوقف شده و هنوز ایران منتظر اجرای احکام مجرمان آن حادثه است. موسم حج واجب نزدیک است و از اول شهریور تا ٢٦ مهر چندصد کاروان از زائران ایرانی راهی مکه و مدینه می‌شوند. در صورت بروز مشکل در این حجم از سفر قطعا حضور سفیر می‌تواند راهگشاتر از کاردار باشد. علاوه‌بر اینکه با توجه به مشکلات گسترده منطقه، تهران و ریاض نیازمند ارتباط با هم هستند. یک کارشناس منطقه که به مسائل عربستان اشراف دارد، درباره وضعیت رابطه تهران- ریاض می‌گوید: «عدم حضور سفیر لزوما به‌معنای تنزل رابطه نیست و به عبارتی سفیر در مرخصی است». او می‌گوید «اگر سفیر ریاض به کشورش فراخوانده شده بود حتما ایران هم سفیرش را از ریاض فرامی‌خواند». او که نخواست نامش ذکر شود، در مورد وضعیت فعلی می‌گوید: «ساختار سیاسی در عربستان عوض شده، در مورد حضور نداشتن سفیر می‌توان چند احتمال را مطرح کرد؛ ممکن است سفیر سلطان قبلی، مطلوب ملک جدید نباشد، یا ریاض تصمیم گرفته باشد به جمع‌بندی جدید در سیاست خارجی خود نرسد، سفیر را در معرض طرف مقابل قرار ندهد، یا اصولا نمی‌خواهند فعلا در تهران سفیر داشته باشند». در بین این احتمالات، می‌توان این را جدی‌تر دانست که ریاض تمایل ندارد فعلا سفیر در تهران داشته باشد.
منبع: شفقنا
