در حالی که عملیات آزادسازی موصل وارد هفتمین روز خود شده است تنش بین ترکیه و عراق بر سر حضور یا عدم حضور نظامیان ترک در این عملیات همچنان ادامه دارد. دولت عراق و شخص حیدر العبادی، نخستوزیر تاکید کردهاند که عملیات موصل، عملیات عراقیها است و نیازی به حضور هیچ کشور خارجی از جمله ترکیه نیست اما مقامات آنکارا بر حضور در این عملیات اصرار دارند.
چند روز قبل نعمان قورتولموش، معاون نخست وزیر ترکیه گفت: حمله به پایگاه نیروهای ترکیه در بعشیقه( پایگاهی که در شمال شرقی موصل به بهانه آموزش نیروهای پیشمرگه کرد توسط ترکیه اشغال شده است) در حکم حمله به آنکارا است. بنعلی ییلدیریم، نخستوزیر ترکیه نیز خواست دولت عراق را برای خروج تحریکآمیز خوانده و تاکید کرد که نظامیان ترکیه در خاک عراق خواهند ماند.
در تازه ترین اظهارنظر رجب طیب اردوغان عنوان کرده که موصل از نظر تاریخی متعلق به ترکیه است. رئیس جمهور ترکیه گفته است: «از اینکه ما به کشورهای همسایه توجه نشان می دهیم، تعجب میکنند در حالی که این مناطق در گذشته بخشی از خاک ما بوده است. ترکیه در شرق و غرب گسترده بود و بالکان را نیز شامل میشد».
در قبال این موضع گیری ها برخی مقامات عراقی از جمله سفیر عراق در تهران گفتهاند که امیدوارند مداخلات نظامی ترکیه در شمال عراق به رودرویی و تقابل نظامیبین دو کشور منجر نشود. عراق قبلاً با توجه به حضور ترکیه در پادگان بعشیقه به شکایت از این کشور در سازمان ملل اقدام کرده بود.
طرح آمریکا برای تشدید جنگ طایفه ای
در تازه ترین تحول روز شنبه اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا در سفری غیرمنتظره وارد شهر بغداد شد. کارتر قبل از سفر به عراق به آنکارا رفته بود و در آن جا تاکید کرده بود که ترکیه نه تنها در حمله به موصل شرکت خواهد کرد بلکه در آزادسازی شهر رقه در سوریه نیز نقش خواهد داشت.
به نظر می رسد ماموریت اصلی اشتون کارتر از سفر به منطقه در بحبوحه نبرد با داعش در موصل، میانجی گیری بین عراق و ترکیه و راضی کردن مقامات بغداد برای پذیرفتن حضور آنکارا در نبرد موصل میباشد. اما اخبار و شواهد از عدم موفقیت آمیز بودن سفر وزیر دفاع آمریکا حکایت دارد؛ چرا که نخستوزیر عراق بعد از دیدار با کارتر، مخالفت خود را با پیشنهاد کمک ترکیه در جنگ آزادسازی موصل اعلام کرد.
تلاش آمریکا و ترکیه در این راستا میباشد که از حضور نیروهای داوطلب مردمیبه بهانه نفوذ ایران بر این گروه ها در آزادسازی موصل جلوگیری کنند و بیرون راندن داعش از این شهر را تحت نیروهای ائتلاف، ترکیه و ارتش عراق انجام دهد. به این کشورها باید عربستان سعودی را نیز اضافه کرد. عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی هفته قبل مدعی شده بود: الحشد الشعبی یک سازمان فرقه گرای وابسته به ایران است و نباید در عملیات آزادسازی موصل شرکت کند.
البته اهداف این کشورها فراتر از نبرد موصل میباشد و آمریکا، ترکیه و عربستان به آینده سیاسی عراق و سوریه فکر میکنند. در واقع تحرکات این کشورها در راستای محدود کردن نقش شیعیان در آینده سیاسی منطقه و عراق، زمینه سازی برای تجزیه عراق میباشد.
در این بین اردوغان برای توجیه اهداف توسعه طلبانه خود رنگ و لعابی از مذهب و ایدئولوژی بر رویای احیای عظمت امپراتوری عثمانی کشیده و در قالب قیم سنی ها نقش بازی میکند. به همین دلیل بود که حیدرالعبادی اخیراً در پاسخ به موضع گیری ترکیه عنوان کرده بود: کسانی که برای اهل سنت اشک میریزند، زمانی که داعش شهرهای اهل سنت را اشغال میکرد هیچ موضعی نگرفتند و زمانی که داعش اهل سنت را سر میبرید کجا بودند؟
اردوغان در شمال سوریه نیز از چند ماه قبل عملیات سپر فرات را آغاز کرده و تلاش دارد تا با پیشروی در خاک سوریه رویای تحقق نظام فدرالی توسط کردها را از طریق وصل کردن شهرهای مختلف مناطق کردنشین نقش بر آب سازد. اما قمار اردوغان در سیاست خارجی( مانند دوستی با کردها در عراق و دشمنی با کردهای ترکیه و سوریه) برای گسترش نفوذ و تسلط بر خاورمیانه ممکن است منجر به اتفاقاتی شود که نه تنها موجب افزایش تنش در عراق و سوریه شود بلکه خود ترکیه را نیز تا مدت ها درگیر کند.