امروز قرار است اولین قرارداد توسعه طرحهای بزرگ نفت و گاز پس از رفع تحریمهای هستهای با کنسرسیومیبه رهبری شرکت توتال فرانسه امضا شود.
با امضای این قرارداد عملا طلسم حضورنداشتن شرکتهای خارجی بزرگ و معتبر در اقتصاد ایران پس از سالها شکسته شده و زمینه برای دورهای جدید از سرمایهگذاریهای خارجی در کشور فراهم میشود.
آثار و دستاوردهای مثبت این قرارداد البته محدود به صنعت نفت و گاز نمیشود بلکه کلیت اقتصاد ایران از پرتو آن به صورت مستقیم و غیرمستقیم بهرهمند میشود؛ ضمن اینکه نباید آثار و پیامدهای سیاسی و امنیتی آن را نیز فراموش کرد. قرارداد با توتال اگرچه در روزهای پایانی دولت یازدهم و با تأخیر طولانی به امضا میرسد اما این قرارداد محصول یک دیپلماسی بسیار سخت، نفسگیر و طولانی بوده است. این قرارداد در شرایطی به مرحله امضا رسیده است که کارشکنیها و مخالفتهای بسیاری در سطوح مختلف داخلی و خارجی بر سر آن وجود داشت.
در حوزه خارجی با وجود اجرای برجام، قدرتهای بزرگ و برخی کشورهای منطقه به صورت مستقیم و غیرمستقیم با اعمال فشار و فضاسازیهای تصنعی سعی در منصرفکردن طرفهای خارجی برای سرمایهگذاری در ایران داشته و دارند که نمونه آخر آن تحریمهای جدید سنای آمریکا و همچنین تحرکات منطقهای برخی کشورها علیه ایران است. این تحرکات تلاش دارند به لحاظ روانی انگیزه شرکتهای خارجی را برای حضور در ایران کاهش دهند
و همچنان ایران را مکانی ناامن و نامطمئن برای سرمایهگذاری معرفی کنند. در این میان نباید از برخی کارشکنیهای داخلی از سوی برخی جریانهای سیاسی و رسانهای نیز غافل شد که آگاهانه و ناآگاهانه با دشمنان خارجی در مسیر بازگشایی مناسبات ایران با اقتصاد جهانی همراهی داشته و دارند. امضای قرارداد با توتال در عمل تمام تحرکات سیاسی ماههای اخیر مخالفان و رقبای جهانی و منطقهای ایران از جمله تحرک اخیر سنای آمریکا را خنثی کرده و حاوی این پیام روشن است که عملا حربه تحریم علیه ایران دیگر اعتبار و کارایی خود را از دست داده است. شنیدن و درک این پیام بهخصوص برای جریانهای سیاسی و رسانهای داخلی از اهمیت و ارزش بسیار بیشتری برخوردار است.
از سوی دیگر قرارداد با توتال یک گشایش و فرصت بزرگ برای اقتصاد ایران است. قراردادهایی از این دست با توجه به گردش مالی بالایی که دارد، زمینه حضور و مشارکت بانکها و مؤسسات مالی بزرگ بینالمللی و همچنین مؤسسات بینالمللی بیمه را در ایران فراهم میکند و به این ترتیب مشکل ارتباطات بانکی که پس از اجرای برجام به دلیل بیاعتمادی بانکها و مؤسسات مالی بینالمللی به ایران همچنان وجود دارد، بهتدریج برطرف خواهد شد. مشارکت بانکهای معتبر و بزرگ بینالمللی در طرحهای بزرگ صنعت نفت ایران، راه را برای ورود سرمایهگذاری خارجی در دیگر بخشها باز میکند و به این ترتیب مناسبات ایران با اقتصاد جهانی در شرایط عادی قرار میگیرد.
الزامات و ضرورتهای کنونی صنعت نفت و گاز ایران نیز از دلایل اهمیت امضای قرارداد با توتال است. عبور از رکود و عقبماندگی تحمیلشده به صنعت نفت در دوران تحریم، تداوم اقتدار و جایگاه برتر ایران در بازارها و مجامع جهانی انرژی، توسعه میادین مشترک نفت و گاز، افزایش ضریب استحصال میادین نفت و گاز، بهرهبرداری هرچهسریعتر از منابع نفت و گاز و تبدیل آنها به سرمایه پایدار با ارزشافزوده بالا در اقتصاد ملی با توجه به درپیشبودن سونامی نفت و گاز شیل از جمله این الزامات است که باید هرچهسریعتر با جذب سرمایهگذاری خارجی، فناوریهای جدید و اجرای نظامهای کارآمد و مدرن مدیریت پروژه عملیاتی شود. قرارداد با توتال آغازی بزرگ برای پاسخ به این الزامات است که علاوه بر دستاوردهای اقتصادی و سیاسی، زمینه رونق صنعت نفت و گاز و بهرهگیری بهینه از این مزیت در جهت توسعه و اقتدار ایران است.
با این تفاسیر نباید حضور دوباره شرکتهای بزرگ نفتی مانند توتال فرانسه، شل انگلیسی – هلندی و اینپکس ژاپن در ایران را کماهمیت تلقی کرد. این حضور علاوه بر اینکه خود ثمره یک مجاهدت سخت دیپلماتیک است، نشان از اقتدار سیاسی و اقتصادی ایران در برابر تحرکات قدرتهای بزرگ جهانی و قدرتهای منطقهای است. مهم بهرهگیری هوشمندانه، هدفمند و برنامهریزیشده از روند ایجادشده و تلاش برای پایداری این روند است که در پرتو تعقل حاصل میشود.
روزنامه شرق