مهمترین مبحثی که در شبه معنویت ذن بودیسم به چشم میخورد، جمع نقیضین است. زیرا در این آیین عقلانیت و منطق به شدت نفی میشود. سوال اینجاست، اگر کسی بخواهد وارد این آیین شود با چه ملاکی باید این آیین را انتخاب کند؟ آیا برای انتخاب اصلح راهی جز عقلانیت و منطق وجود دارد؟
نکتهای که در شبه معنویت ذن بودیسم مشاهده میشود، تناقضهای فراوان و امور متعددی که نقیض یکدیگرند، کنار هم قرار میگیرند. درحالیکه منطق با این اصل اولی آغاز میکند که اجتماع نقیضین محال است. برایناساس طبیعی است که پیروان ذن سخن از مخالفت جدی با منطق داشته باشند. ذن بودیسم نهتنها با منطق مخالفت میکند بلکه بهصورت جدی به منطق حمله میکند و حتی یک گام هم فراتر نهاده با هرگونه عقلانیت و تفکرات تجریدی مخالفت میورزد. در رابطه با نسبت میان ذن و منطق نکات متعددی قابل ذکر است که در اینجا تنها به یک نکته اکتفا میشود؛ اگر در مقابل فردی چند سیستم عرفانی وجود داشت، او باید انتخاب کند. سؤال این است که این شخص چگونه انتخاب کند، با چه معیار و ملاکی؟ آیا برای انتخاب عقلانیت و منطقی نیاز است یا نه؟ همچنین نفی ذهن خصیصهی بارز آیین ذن بودیسم است. ذن با ذهن رابطهای ندارد. برجستهترین ساختههای بشری یعنی ذهن و عقلانیت در ذن جایگاهی ندارد. «اگر از اندیشهات برای تحصیل واقعیت استفاده کنی، نه واقعیت را میفهمی و نهاندیشهات را اگر واقعیت را بدون استفاده از اندیشهات تحصیل کنی، هردو را خواهی یافت.»(تعلیم ذن بودیدارما، ص ۹۸)
عرفانهای کاذب