وحدت و همدلی در سیره امام رضا(ع)

وحدت در سیره امام رضا(علیه السلام) حول محور امامت معصوم تعریف می‌‏شود. امام فرمودند: «امامت، زمام دین و مایه نظام و تشکیلات مسلمانان و صلاح دنیا و عزّت مؤمنان است. رهبری، پایه بالنده اسلام و شاخه بلند آن است.»

وحدت در سیره امام رضا(علیه السلام) حول محور امامت معصوم تعریف می‌‏شود. امام فرمودند: «إِنَّ الإِمَامَهَ زمَامُ الدِّینِ وَ نِظَامُ المُسلِمیِنَ وَ صَلَاحُ الدُّنیا وَ عِزُّ المُؤمِنیِنَ، اِنَّ الإِمَامَهَ أُسُّ الإِسلَامَ النَّامِی وَ فَرعُهُ السَّامِی؛ [۱] امامت، زمام دین و مایه نظام و تشکیلات مسلمانان و صلاح دنیا و عزّت مؤمنان است. رهبری، پایه بالنده اسلام و شاخه بلند آن است.»

یکی از مؤلفه‌‏هایی که در تدوین و ترسیم مسیر اتحاد اسلامی از زندگی حضرت رضا(علیه السلام) می‌‏توان استخراج کرد، موضوع پذیرش ولایتعهدی از سوی آن حضرت است. گرچه ایشان با اکراه تمام این سمت را پذیرفتند – که آن هم بی‏‌حکمت نبوده است – اما آنچه پس از پذیرش ولایتعهدی پیش آمد، نشان از درایت و علم لدنی حضرت رضا(علیه السلام) دارد که نه تنها نقشه‌‏های شوم مأمون را نقش برآب کرد؛ بلکه زمینه امنیت شیعیان و اتحاد مسلمانان را فراهم ساخت.

گرچه حضور امام هشتم(علیه السلام) موجب موضع‏‌گیریِ اشتباهی برخی از شیعیان در ابتدای امر شد؛ اما این انتخاب هوشمندانه امام(علیه السلام) و نیز شروطی که حضرت برای مأمون در امور حکومتی گذاشتند، موجب شد تا اطمینان خاطری به پیروان امام داده شود و این خود زمینه اتحاد امت اسلام را فراهم ساخت.

یکی از پیامدهای ولایتعهدی امام(علیه السلام) این بود که جامعه اسلامی دریافت چه کسانی شایسته هستند و مأمون با عمل خود بر این حقیقت اعتراف کرد. امام(علیه السلام) از مدینه تا مرو، در شهرهای مختلف بلاد اسلام با مردم روبرو شدند و آثار مثبت این مسئله بسیار قابل ذکر و بحث است که نمونه مهم این آثار را باید در نیشابور و هجوم مردم مشتاق برای دیدن امام(علیه السلام)، و در نماز عید در مرو و… دید. آشنایی بسیاری از متفکران و دانشمندان در مرو با امام(علیه السلام)، مناظرات حضرت و اثبات عظمت علمی ایشان و شکست و خنثی شدن توطئه‌‏های مأمون علیه امام(علیه السلام) را باید از آثار مثبت سیاست امام رضا(علیه السلام) برشمرد.

تمام آنچه به عنوان آثار مثبت این سیاست‏‌ورزی امام(علیه السلام) نام برده شد، در یک اصل مهم – که تمام اهل‏بیت(علیهم السلام) آن را مورد توجه داشتند – خلاصه می‌‏شود و آن، حفظ اتحاد جامعه اسلامی‌بر محور حقانیت اسلام در برابر هجمه‌‏های گسترده فکری و اعتقادی دشمنان و گمراهان بود.

پی‌نوشت :