موعود پایگاه اینترنتی موعود
زیارت ناحیه مقدسه از زیارت های شیعیان ۱۲ امامی در وصف امام حسین و حادثه عاشورا می‌باشد. زیارت ناحیه مقدسه با سلام و درود بر پیامبران و خانواده و اهل بیت حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) و امام حسین (علیه السلام) و یاران ایشان که همراهشان در کربلا بودند آغاز می‌شود.
در وصف حادثه عاشورا و کربلا و هر آنچه که رخ داده است نوشته ها و نقل های بسیاری وجود دارد. یکی از معتبر ترین نوشته ها، زیارت ناحیه مقدسه می‌باشد که توسط حجت ابن حسن نگاشته شده است و در آن به توصیف رفتار و کردار و منش امام حسین و یارانش در زندگی و رخدادهای کربلا، نحوه شهادت و سختی هایی که برای ایشان و یارانشان به وجود آمده می پردازد. در ادامه بیشتر با زیارت ناحیه مقدسه و محتویات آن آشنا خواهیم شد.
آشنایی کلی با محتوای زیارت ناحیه مقدسه
یکی از زیارتنامه های معروف در بین شیعیان، مخصوصا شیعیان دوازده امامی، زیارتنامه ناحیه مقدسه می‌باشد. این زیارت نامه مانند زیارت عاشورا در مورد امام حسین و حادثه کربلا می‌باشد. این زیارت نامه با سلام و درود بر پیامبران و خانواده و اهل بیت حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) و امام حسین (علیه السلام) و یاران ایشان که همراهشان در کربلا بودند آغاز می‌شود. در ادامه در مورد ین زیارت نامه به توصیف اخلاق امام حسین و یارانش می پردازد. اینکه پیش از جنگ و در طول جنگ چه رفتاری داشتند را توصیف می‌کند و در انتها به توصیف و شرح اتفاق های جنگ و نحوه شهادت و مشکلاتی که بعد از حادثه عاشورا رخ داده است می پردازد. در پایان زیارت ناحیه مقدسه با توسل به امام و اهل بیت ایشان و دعا برای ایشان به پایان می رسد.
این زیارتنامه با اینکه مرثیه سوزناک از رخدادهای روز عاشورا می‌باشد، در عین حال آموزه هایی از عشق و معرفت را نیز داراست و باعث ایجاد حس مسئولیت پذیری شده و حرکت ساز نیز می‌باشد.
نگارنده زیارت ناحیه مقدسه کیست؟
طبق مستندات و نقل قول هایی که صورت گرفته است، حجت بن حسن یعنی امام مهدی (عج) در وصف حادثه عاشورا و برای عزاداری و مرثیه سرایی برای جد بزرگوار خود بیان می‌کرده است و این گفتار توسط یکی از نائبان خاص این حضرت نقل و نگارش شده است و از زمان امام هادی تا پایان غیبت صغری در بین مردم برای اشاره به حضرت خوانده می‌شد. یکی از ویژگی هایی که این زیارت نامه دارد این است که در هیچ زیارتنامه دیگری چنین عمق فاجعه حادثه کربلا نقل شده است زیرا امام زمان که زمان در اختیار اوست، خود می تواند نظاره گر حادثه باشد و دقیق به شرح اتفاقات بپردازد.
آیا زیارت ناحیه مقدسه صحت دارد؟
همانطور که در بخش قبلی گفته شد ایت زیارت نامه توسط امام زمان بیان شده است و یکی از نائبان خاص او آن را به نگارش درآورده و ترویج کرده است. اما شاید این قضیه چندان دلیل محکمی‌به نظرنرسد و باید شواهد قوی تری را بیان داشت.
این زیارتنامه به دست افرادی که در علم دین و معرفت در زمان خود بسیار شناخته شده و معروف بودند و در زمان حال نیز بسیار شناخته ده می‌باشد رسیده است. از جمله این افراد می توان به شیخ مفید، سید مرتضی و ابن مشهدی در کتاب المزار کبیر، اشاره کرد. با مراجعه به کتاب های این بزرگواران می توان دید که اسناد مختلف و معتبری برای صحت زیارت ناحیه ذکر شده است و از آن پس تا به امروز از سوی بزرگان دینی مانند سید بن طاووس مورد تایید بوده است.
دلیل دیگری که در مورد صحت این زیارتنامه بیان شده است این است که مطالب آن مطابق با سایر زیارتنامه ها و شواهد تاریخی می‌باشد.
مستندات تاریخی وجود زیارت ناحیه
دو زیارتنامه از ناحیه مقدسه در طول تاریخ به دست آمده است. مورد اول زیارتنامه ایست که توسط شیخ محمد بن غالب اصفهانی در سال ۲۵۲ هجری قمری برای ابومنصوربن عبدالمنعم بن نعمان بغدادی آورده شده بود که می توان در آن اسامی مربوط به ۸۰ نفر از یاران و اصحاب امام حسین را دید. با توجه به تاریخ صدور این زیارتنامه می توان فهمید که مربوط به دوران امام هادی می‌باشد و می توان متن آن را در برخی کتاب های دینی و کتاب های دعا مانند: بحارالانوار، اقبال، عوالم، کتاب الدعا و الزیاره، ناسخ التواریخ، رمز المصیبه و انصار الحسین مشاهده کرد.
مورد دوم زیارتنامه ای است که توسط یکی از نائبان خاص امام زمان همانطور که گفته شده رسیده و منابع آن را هم می توان در کتبی مانند: شیخ مفید (مزار، مخلوط)، المزار کبیر ابن مشهدی، کتاب الدعا و الزیاره، الصحیفه الهادیه، الصحیفه المهدویه و کلمه الامام المهدی.
چرا زیارتنامه ناحیه مقدسه را در مفاتیح نمی‌بینیم؟
مفاتیح الجنان کتابی است که شامل ادعیه های گوناگون و اعمال و مناسبت های مختلفی می‌باشد و یکی از جامع ترین کتبی است که در آن انواع زیارتنامه ها وجود دارد و حتی دعاهای روزانه نیز در آن نگاریده شده است. اما زیارت ناحیه مقدسه در آن دیده نمی‌شود.
اگر در مفاتیح الجنان جستجویی ساده را انجام دهید می‌بینید که در آن برخی از سخنان امام علی (علیه السلام) بیان شده و همه موارد وجود ندارد زیرا هدف جمع آورنده مفاتیح بیشتر فصاحت و بلاغت بوده است. حتی از ۵۴ دعای صحیفه سجادیه که مجموعه دعاها و راز و نیازهای امام زین العابدین می‌باشد فقط یک مورد که دعای مکارم الاخلاق می‌باشد را در آن درج کرده است. از طرفی زیارت ناحیه مقدسه شاید به دلیل اینکه طولانی می‌باشد و زیارت عاشورا نیز در مفاتیح وجود دارد، لزومی‌برای ذکر آن دیده نشده و به عنوان یک دعای مستقل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از طرفی یکی از دلایلی که زیارت ناحیه مقدسه را در مفاتیح چاپ نکرده‌اند را می توان به عدم اعتماد به اینکه این زیارتنامه از سوی امام زمان باشد دانست. چون برخی از علما مانند مرحوم مجلسی (بحار ۹۵/۲۳۱) در اینکه این زیارتنامه از سوی امام زمان باشد تردید داشتند.
معرفی بخش های زیارت ناحیه مقدسه
زیارت ناحیه مقدسه به طور کلی به ۱۰ بخش تقسیم شده است. سلام، دلدادگی به امام حسین علیه السلام، اوصاف ویژگی ها و صفات حسینی، طرح نهضت و زمینه های انقلاب، توصیف صحنه کربلا، مرثیه سرایی بعد از عاشورا، بازتاب حادثه کربلا، بازتاب این جنایت در هستی، نیایش و دعا و در نهایت نماز زیارت. هر کدام از این قسمت ها خود دارای بخش های مختلفی می‌باشند که در ادامه در دو بخش کلی به معرفی این بخش ها به صورت اجمالی می پردازیم.
زیارتنامه ناحیه مقدسه و بیان ویژگی ها و هدف از قیام عاشورا
همانطور که گفته شد زیارت ناحیه مقدسه بیان کننده ویژگی ها و صفات امام حسین و یارانش می‌باشد و اینکه به دنبال چه هدفی این سختی ها را به جان خریدند. زیارتنامه با سلام بر انبیا و اولیای دین و سلام بر امام حسین و یارانش متبرک شده و آغاز می‌شود. در رکاب امام حسین بودن و علیه ظلم جنگیدن توفیقی بوده که هر شخص آزاده ای تمایل داشته که به دست بیاورد. امام زمان در این بخش به شرح این دلدادگی و آرزوی همراهی می پردازد و از اینکه در رکاب ایشان نبوده است محزون است.
زیارتنامه ناحیه مقدسه و بیان حادثه کربلا
این بخش از زیارت ناحیه مقدسه سوزناک ترین قسمت می‌باشد که امام زمان به مرثیه سرایی از اتفاقاتی که در کربلا و حوادثی که در روز عاشورا افتاد می پردازد. در این بخش به توصیف صحنه های نبرد و جنگ بین سپاه یزید و امام حسین و یارانش می پردازد و اینکه چگونه با ناجوانمردی در میدان با آنها جنگ شد. در ادامه به رخدادهایی که بعد از جنگ و حوادثی که برای خاندان و خانواده امام حسین میافتد می پردازد که اسیر شدند و با بدن هایی زخمی و ناتوان آنها را در شهر می‌گرداندند.
در ادامه به اثر این جنایت در آن روزگار و در هستی می پردازند که باعث غمگین شدن و آشفته خاطر شدن پیامبر و مادر امام حسین یعنی حضرت فاطمه و حضرت علی شدند و تمام ملکوت به این جنایت لعنت می فرستند. بعد از بیان این مصیبت در آخر امام زمان به نیایش و دعا برای این بهترین افراد می‌کند و بر ساحت آنها درود می فرستد و به ما می آموزد که چگونه دعا کنیم و محور دعاهای ما چگونه باشد. مکمل زیارت ناحیه مقدسه را می توان نماز انتهایی آن ذکر کرد، نماز خاصی که با سوره های انبیا و حشر خوانده و در قنوت آن یکی از بهترین دعاها را می خوانیم.
بیتوته
