مبسوط الید نبودن امام زمان (عج) و عهد و میثاق ما

نشست ۱۳۶ ام از سلسله نشست های فرهنگ مهدوی با موضوع «مبسوط الید نبودن امام زمان (عج) و عهد و میثاق ما» به همت موسسه فرهنگی هنری موعود عصر پنجشنبه ۳۰ آبان در حوزه هنری برگزار شد. اسماعیل شفیعی سروستانی در این نشست به ایراد سخنرانی پرداخت.

 

 

اسماعیل شفیعی سروستانی در ابتدا گفت: در هفدهم آبان، نهم ربیع الاول را پشت سر گذاشتیم که آغاز امامت امام عصر (عج) بود. در هیچ زمانی زمین از حجت خدا خالی نیست. امام صادق (ع) می فرمایند اگر لحظه ای ارتباط زمین با امام قطع شود، زمین و اهلش ربوده می‌شوند. ولایت یک امر حقیقی است. در عالم یک امر اعتباری داریم و یک امر حقیقی. ولایت و امامت برای امام معصوم و منصوب، ولایت حقیقی و وجودی است. ولایت، قدرت تصرف در جزء و کل عالم است؛ چه در عالم فیزیکی و پیدا و چه در عالم متافیزیکی و ناپیدا.

 

مؤلف دایره المعارف موعود آخرالزمان افزود: ولایت امام معصوم اعتباری نیست بلکه حقیقی است. هیچ بشری نیز نمی تواند در آن دخالت کند. چون امور حقیقی از حوزه اراده انسان خارج اند و مربوط به خداوند هستند. امام علی (ع) می فرماید: «إنّ الله طَهَّرنا وَ عَصَمَنا و جَعَلَنا شهداء علی خلقه». همانا خدا ما را تطهیر کرد و عصمت داد و ما را شاهد قرار داد. شئون و مقامات امام یکی دوتا نیستند. هر یک از شئون، حد و اختیاراتی به امام می دهد. هر امامی واجد تمام شئون ولایی و امر امامت است که در دعای جامعه کبیره مختصر شده آن را می خوانیم.

 

مدیر مسئول موسسه موعود ادامه داد: امام را نشناخته ایم و به ما معرفی نکرده‌اند. در صبح ۹ ربیع الاول چه باید کرد؟ عهد امام قبلی سر آمده و از حالت ناطق به حالت صامت در می آید و حکم امام بعدی جاری می‌شود و امام بعدی ناطق می‌شود و سنت تجدید عهد با آن امام و سپس تجدید بیعت اتفاق می افتد. ولی می خواهد اعمال ولایت کند و باید اجازه داشته باشد. عهد ولایت امام در میان خلق الله نیازمند این است که اهل روزگار بیایند و با آن امام بیعت کنند. لذا عهد و بیعت با امام لازمه اعمال ولایت است.

 

سردبیر ماهنامه موعود سپس گفت: فرق امام با رسول این جاست. رسول، نامه بر است. امام به عنوان صاحب الامر و صاحب السیف، تحقق بخش مقام خلیفه اللهی بر روی زمین و تحقق بخش حدود و احکام است. وظیفه امام به سوی مردم رفتن نیست. رسول به سمت مردم می رود. پیامبر (ص) به علی (ع) می فرمایند مثل تو مثل کعبه است اگر به سوی تو آمدند ولایت را بپذیر. سقیفه امکان ولایت را از علی (ع) ربود. مَثل امام مَثل پدر است. «اَنَا و علیٌ ابوا هذه الامّه». مَثل امام مَثل آب و مَثل بلد راه است.

 

اسماعیل شفیعی سروستانی یادآور شد: اگر مردم در ۹ ربیع الاول تجدید عهد نکنند و وقتی امام حاضر است با او بیعت نکنند امام مبسوط الید نمی‌شود و امکان اعمال ولایت ندارد. در غیر این صورت با آن که امکانات مختلف دارد معطّل می ماند و بر سر مردم آن می آید که آمد. هر امامی و حتی هر موجودی کرب و بلایی دارند؛ به معنی سختی و بلا و ابتلاء.

 

هر که در این بزم مقرب تر است/ جام بلا بیشترش می دهند

 

وی افزود: ابتلاء و امتحان همزاد بشر و روی دیگر اختیار است. ابتلاء و امتحان عامل سنجش بندگان است. بدون ابتلاء و امتحان، ارتقا و کمال و رهنمونی و بیداری بندگان اتفاق نمی افتد. هر امامی ابتلائی دارد. یکی از خاصیت های ابتلاء و امتحان، پاک کردن فرد از عیوب و تخلیه اوست و فرد را ارتقا می دهد. امام صادق (ع) فرمودند ابتلاء برای مومن زینت و کرامت و عزت است. برای صاحبان تدبیر و تعقل مقابله با بلا با صبر و ثبات قدم، امکان محکم کردن با عوالم نورانی را ممکن می‌کند.

 

اسماعیل شفیعی سروستانی خاطرنشان کرد: غیبت امام یک ابتلاء و یک کرب و بلای سخت است. راز غیبت از اسرار الهی است. غیبت امتحانی برای مردم است. در میدان معلوم می‌شود که هر کسی چه کاره است.

 

خوش بود گر محک تجربه آید به میان/ تا سیه روی شود هر که در او غش باشد

 

در روایتی آمده غیبت ستم و ظلم مردم به خودشان است. در اثر ظلم به فرزندان علی بن ابیطالب مردم استعداد غیبت پیدا کردند. در کتاب «اسرار غیبت» مفصل به این موضوع پرداخته ام.

 

وی همچنین گفت: در جایی فرموده‌اند که در اثر ماجرای غیبت امکان غربال گری به وجود می آید. بخش عمده دلایل غیبت امام به مردم بر می‌گردد. ۱۱ دلیل راجع به حکمت غیبت آمده که ۹ دلیل آن به مردم بر می‌گردد. امام صادق (ع) ۳ مرتبه می فرمایند به خدا قسم غربال می‌شوید. چه بسا ۳ مرتبه غربال و یا ۳ مقطع غربال شدن منظور باشد. وقتی مردم بر نمی‌گردند و عهد نو نمی‌کنند و بیعت امام را بر گردن نمی آورند، یعنی یکی از موانع غیبت محقق نشده است.

 

اسماعیل شفیعی سروستانی عنوان کرد: وقتی نیمه شعبان و ۹ ربیع می آید اتفاقی نمی افتد و جز کوچه های پر از آشغال چیزی باقی نمی ماند. هر یک از ایام ذکری دارند و خودشان ذاکر هستند و با خود عطیه ای دارند. هر یک از ایام با خود وقتی دارند؛ نه به معنای زمان کمی و فانی بلکه به معنی زمان باقی. زمان باقی به عالم ماوراء سماوی متصل است. در این زمان ها درهای آسمان باز می‌شود. مثلاً می‌گویند دعا را در سحر یا ظهر یا بعد از نماز مغرب انجام دهید. مکان مقدس هم داریم مثلاً می‌گویند در حرم امام رضا (ع) دعا کنید. در بعضی زمان ها و مکان ها ارتباط با خداوند تسهیل می‌شود. تفسیر این بحث را در کتاب «مقدس و نامقدس» آورده ام.

 

وی افزود: دریافتن وقت یکی از زیباترین هنرهای مومنان است. در مفاتیح الجنان وقت ها را به ما متذکر می‌شوند. درباره آیه «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» امام کاظم (ع) می فرمایند با امام منتظر مرابطه و پیوند برقرار کنید که در سخنرانی دیگری تفصیل آن را گفته ام. هر یک از اندیشمندان و اولیا بر حسب استعدادشان از آثار و نتایج غیبت مقداری درک دارند. یکی از نتایج سرگردانی مردم است که راه را از بی راه تشخیص نمی دهند و با سعی و خطا روزگار می‌گذرانند. حقایق برای آن ها مکشوف نیست و با احتمال زندگی می‌کنند. احتمال صحت عمل و احتمال قبول عمل و احتمال این که این مسأله آیا به راستی حکم خدا هست یا نیست؟ تا جایی که حتی در وجود حجت خدا شک می‌کنند.

 

اسماعیل شفیعی سروستانی اظهار داشت: بدون حجت خدا هر کس برای خودش حجت می‌شود. امروز هر کدام از ما یک حجت، یک کشیش و یک روحانی شده ایم و حکم می‌کنیم. در حالی که بنا بر این بوده که تمام احکام از یک منبع ثابت حقیقی صادر شود و مردم گوش به فرمان و مطیع باشند. شرط مرتفع شدن شداید، برگشت و مراجعه به حجت خداست. تجدید عهد با ولی خدا هر روز باید انجام شود. مانند نماز که هر روز خوانده می‌شود که خود نوعی تجدید عهد است. چون در این فاصله امکان دارد عهد از بین برود. بزرگان با امام زمان هر روز صبح تجدید عهد می‌کرده و می‌کنند. بعد از نماز صبح دعای عهد می خوانند. این تجدید عهد باعث دوام و ماندگاری حصن حصین است. ولایت ولی الله اعظم حصنی است که وقتی در او وارد شدید در امنیت هستید. امکان دارد در لحظه مومن از ولایت خارج شود و باید تجدید عهد کند.

 

وی همچنین گفت: عهد یک لفظ نیست. عهد در قلب اتفاق می افتد. بیان لفظی ظهور قلب است و بعداً در عمل خودش را نشان می دهد. عهد یعنی میثاق و پیمان.

 

مرا عهدیست با جانان که تا جان در بدن دارم/ هواداران کویش را چو جان خویشتن دارم

 

در تفکر شیعی و ولایی عهد در انعقاد با ولی خدا تحقق پیدا می‌کند و آشکار می‌شود. در دعای عهد ۳ مرتبه وجود دارد: عهداً و عقداً و بیعتاً. برخی بی آن که متوجه باشند یک مرتبه به مرحله بیعت پریده‌اند. مگر عهد را به جا آورده ایم که به مرحله بیعت برسیم؟ بیعت، ظهور خارجی عهد و عقد است. تا این عهد در جان اتفاق نیفتد به بیعت تبدیل نمی‌شود.

 

اسماعیل شفیعی سروستانی در ادامه گفت: بسیاری به اولیا مراجعه کردند و با آنان به ظاهر عهد بستند و بیعت کردند اما از آن جایی که این عهد و عقد در جان شان تحقق پیدا نکرده بود در بیعت هم لحظه ای دوام نیاوردند و خارج شدند. کم نبودند و نیستند که در ظاهر بیعت می‌کنند و در باطن می‌شکنند چون دو مرحله اول تحقق پیدا نکرده است. عهد دریافت قلبی است و عقد آن را محکم می‌کند. هر عهدی عقد نیست اما هر عقدی عهد هست. رسول خدا فرمودند: «لا دِینَ لِمَنْ لا عَهْدَ لَهُ». کسی که عهد ندارد دین ندارد. در واقع دارد می فرماید حقیقت دین داری عهد است.

 

وی اضافه کرد: علی (ع) می فرمایند در یک سینه دو قلب جا نمی‌گیرد. وقتی مهر کسی و عهد کسی را در قلب داریم نمی توانیم سراغ کس دیگر برویم. یک دل و دو دلبر نمی‌شود. وفای به عهد شرط ظهور است و تا وفای به عهد تحقق پیدا نکند ظهور به تأخیر می افتد. بیعت از گذشته ها و در زمان همه انبیا بوده است. مهم این است که آن که بیعت می‌کند آمادگی دارد که با جان و مال و همه اعتبار و دارایی پای آن امام بماند. بیعت از بیع به معنای خرید و فروش می آید. بیعت نوعی معامله و خرید و فروش است.

 

اسماعیل شفیعی سروستانی افزود: اگر از بیعت که تعهدی واجب الوفا است تخطی اتفاق بیفتد گناه کبیره محسوب می‌شود. نکته دیگر این است که بیعت از سوی بیعت شونده اتفاق می افتد. نه این که هر کس بگوید من می خواهم بیعت کنم. باید بیعت شونده حضور حاضر داشته باشد تا به او مراجعه کنیم. او طلب بیعت می‌کند و ما به جا می آوریم و آماده ایم که همه داشته هایمان را فدا کنیم.

 

وی سپس گفت: در وقت ظهور کبری و وقت قیام، امام (ع) در صحن مسجدالحرام حاضر می‌شوند و در آن روز موعود تکیه به دیوار می دهند.

 

فصل بیعت می رسد اولین کسی که از آسمان می آید حضرت جبرئیل امین (ع) است. اجازه می خواهد و اولین بیعت کننده با امام جبرئیل (ع) است. سپس آن ۳۱۳ یاران خاص با امام بیعت می‌کنند. امام در مسجدالحرام می مانند تا تعداد بیعت کنندگان به ۱۰ هزار نفر می رسد و حرکت امام اتفاق می افتد. در زمان بیعت میان امام و حاضران میثاق نامه ای امضا می‌شود و امام ۳۰ بند تعهد از مردم می‌گیرد و خود امام هم در ۸ بند به آن ها تعهد می دهد.

 

اسماعیل شفیعی سروستانی در پایان گفت: میثاق نامه ای را در ۱۲ بند تنظیم کرده ایم و پیشنهاد می‌کنیم. این میثاق نامه پیمان و عهد شما با امام عصر (ع) است و نه با کس دیگر و جای دیگری. این ۱۲ بند می تواند برای سبک زندگی مهدوی مقدمه باشد. با خود خلوت کنید اگر در خودتان آمادگی وجود میثاق نامه بین خود و امام تان می‌بینید این میثاق نامه را داشته باشید. خود را متذکر شوید و مفاد آن را رعایت کنید و می توانیم امید داشته باشیم که این عهد ما مورد رضا و امضای حضرت بقیه الله اعظم قرار بگیرد و امید داشته باشید که وقتی ظهور فرا می رسد شما در زمره جمعیتی باشید که به شما نشان می دهند که عهد شما را پذیرفته بوده‌اند و شما را در جمع یاران بپذیرند.

 

در ادامه رونمایی از کتاب «پروژه مسیح یهودی و نظم نوین ماسونی» و نیز رونمایی از شماره جدید مجله موعود صورت گرفت. همچنین در ادامه مراسم، دعای آل یاسین توسط علی فانی قرائت شد.