تصمیم آلمان برای تمدید ممنوعیت فروش تسلیحات به عربستان سعودی به دلیل جنایات این کشور در یمن-چه این تصمیم واقعی باشد یا نه، شاخصی بر آغاز انزوای بینالمللی سعودیهاست.
تنها دو سال از بحران دیپلماتیک میان آلمان و عربستان نگذشته بود که بحران جدیدی میان دو کشور در سایه اظهارات توهینآمیز ریاض علیه برلین ایجاد شد.
آلمان از سال ۲۰۱۲ تحت هدایت « آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان رویکردی مستمر برای کاهش میزان صادرات اسلحه به عربستان سعودی به دلیل مسئله نقض حقوق بشر در عربستان و جنگ ائتلاف متجاوز عربی تحت رهبری این کشور در یمن در پیش گرفته است که این امر اخیراً خشم ریاض را برانگیخت.
«زیگمار گابریل» وزیر امور خارجه آلمان در نوامبر ۲۰۱۷ اعلام کرده بود که «سعد حریری» نخست وزیر سابق لبنان برخلاف میل خود در ریاض مانده است.عربستان نیز در اعتراض به اظهارات امورخارجه آلمان، سفیر خود در برلین را فراخواند. شاید بحران دیپلماتیک عربستان با آلمان به این زمان بر میگردد.
به نظر میرسد ادامه توقیف صادرات تسلیحات آلمان به عربستان، منجر به خشم ریاض شده است؛ چرا که « عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان از ممنوعیت صادرات سلاح به این کشور توسط آلمان انتقاد کرد و آن را اشتباه و غیرمنطقی خواند و در عین حال مدعی شد که کشورش به تجهیزات نظامی آلمانی نیازی ندارد.
وی مدعی شد: ایده توقف فروش سلاح به عربستان به دلیل جنگ یمن به نظر من غیرمنطقی است. ما معتقدیم که این اشتباه است؛ زیرا بر این باوریم که جنگ در یمن مشروع است زیرا جنگی است که ما مجبور به ورود به آن شدیم.
وی افزود: میتوانیم از تعدادی از کشورها سلاح بخریم و این کار را میکنیم. گفتن اینکه ما به عربستان اسلحه نخواهیم فروخت، برای ما تفاوتی ندارد. عربستان بزرگترین وارد کننده سلاح در جهان است. من فقط میگویم که مردم باید با دید متعادل به این موضوع نگاه کنند.
توقیف فروش تسلیحات آلمان به عربستان
آنگلا مرکل در سال ۲۰۱۸ با ممنوعیت صادرات سلاح به عربستان و هر کشوری که به صورت مستقیم در جنگ یمن مشارکت دارد، موافقت کرد. این موضوع بارها از سوی آلمان تمدید شده و انتظار میرود در هفته های آتی نیز بار دیگر تمدید شود.
ممنوعیت کامل صادرات اسلحه به عربستان سعودی در نوامبر ۲۰۱۸ و پس از کشته شدن «جمال خاشقجی» روزنامه نگار سعودی در کنسولگری کشورش در ترکیه اجرا شد و این ممنوعیت سه بار تمدید شد که آخرین مورد منجر به تمدید ممنوعیت تا پایان دسامبر سال ۲۰۲۰ شد.
وزارت خارجه آلمان در راستای انتشار برخی گزارشها در مورد فعالیتهای جدید هستهای عربستان از ریاض خواست تا به طور کامل از توافق منع گسترش سلاحهای هستهای (ان پی تی ) پیروی کند.
وزارت خارجه آلمان به اصحاب رسانه از طریق ایمیل گفت: موضع حساس دولت آلمان در مورد انرژی هستهای کاملاً شناخته شده است. در همین راستا پیروی کامل عربستان سعودی از تعهدات خود در قبال پیمان ان پی تی از اهمیت اساسی برخوردار است.
«محمد فتوح»، تحلیلگر اروپایی میگوید که اظهارات سفیر عربستان سعودی نشان میدهد که ریاض در واقع یک خریدار بزرگ سلاحهای آلمانی نیست و خاطرنشان کرد: آنچه سعودیها را نگران میکند، موضع سیاسی تصمیم آلمان برای ممنوعیت صادرات اسلحه است.
وی در گفتوگو با الخلیج آنلاین افزود: این تصمیم بر اساس توافق دولت آلمان برای جلوگیری از صادرات اسلحه به طرفهای شرکت کننده در جنگ یمن است، که به طور ضمنی به معنای عدم حمایت از موقعیت ائتلاف عربستان در این جنگ است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد که اظهارات وزیر عربستان سعودی مبنی بر اینکه ریاض به تسلیحات آلمان نیاز ندارد، نشاندهنده نگرانی وی در موضع سیاسی آلمان پس از کشته شدن جمال خاشقجی در ۲۰۱۸ است.
وی افزود: از طرف دیگر، عربستان سعودی معاملات بزرگ تسلیحاتی با فرانسه و انگلیس و آمریکا منعقد میکند و همچنین کشورهای اروپایی هستند که به اجرای معاملات تسلیحاتی مانند اسپانیا و بلژیک ادامه میدهند و این نیز بیانگر موضع سیاسی آلمان در برابر عربستان است.
بحران سابق میان عربستان و آلمان
عربستان در سال ۲۰۱۷ در اعتراض به اظهارات وزیر امور خارجه آلمان، سفیر خود در برلین را فراخواند. در سپتامبر ۲۰۱۸ ریاض تصمیم گرفت تا سفیرش را به برلین بازگرداند تا بحرانهای دیپلماتیک میان دو کشور به پایان برسد.
در ادامه واکنشها به اظهارات وزیر امور خارجه آلمان، عربستان نیز، سخنان وی را بیاساس خواند و اعلام کرد که یادداشت اعتراضی به سفیر آلمان در ریاض داده خواهد شد. بنابراین صادرات تسلیحات آلمان به عربستان به نسبت۵٪ در نیمه اول سال ۲۰۱۸ از سر گرفته شد.
وزارت امورخارجه آلمان بارها از عربستان خواستار رفع محاصره قصر شد و معتقد بود که این محاصره بر اقتصاد این کشور تاثیر خواهد گذاشت.
شرکت اسلحه سازی آلمان « هکلر و کوخ» در سپتامبر ۲۰۱۷ اعلام کرد که صادرات سلاح آلمانی به تعدادی از کشورها ازجمله عربستان را متوقف میکند، زیرا عربستان به عنوان کشوری ناقض حقوق بشر و متجاوز توصیف شده است.
بحران عربستان با کانادا
مشخص نیست که آیا عربستان با آلمان همانند کانادا وارد بحران شود یا نه؟ پیش از این دولت کانادا خواستار آزادی فعالان سعودی در عربستان شد و عربستان این کشور را به مداخله در امور ریاض متهم و تمامی معاملات تجاری را با کانادا توقیف کرد و همچنین سفیر خود را از کانادا به ریاض فراخواند و اختلافات رسمی دیپلماتیک میان دو کشور آغاز شد.
«کریستیا فریلند» وزیر خارجه کانادا از خلال سفرش به آلمان در آگوست ۲۰۱۸ از این کشور خواست تا از کمپین کانادا در دفاع از حقوق بشر در جهان حمایت کند.
فریلاند در ادامه افزود که کانادا همچنان مدافع حقوق بشر باقی خواهند ماند؛ حتی اگر بسیاری از این کشورها این امر را مداخله در امور کشورشان بدانند.
وی در ادامه تاکید کرد که به حمایت آلمان در کمپین حقوق بشر نیاز دارد.
عربستان با بسیاری از کشورهای اروپایی که از جنگ عربستان علیه یمن انتقاد کردهاند، مخالف است.
« محمد فتوح» تحلیلگر امور اروپا میگوید: من معتقدم که بحران جدیدی میان آلمان و عربستان برخلاف کانادا صورت نگیرد؛ چرا که در آن زمان « دونالد ترامپ» رئیس جمهور فعلی آمریکا از سیاستهای عربستان حمایت کرد.
فتوح توضیح داد که کانادا، با وجود بحران مداوم، تنشها میان دو طرف را کاهش داده و قراردادهای صادرات سلاح کانادایی به عربستان سعودی از سر گرفته شده است، بدون آنکه اختلاف سیاسی حل شود.
وی تاکید کرد که اختلافات میان کانادا و عربستان سعودی به اظهارنظر درباره موضوعات حقوق بشر در عربستان سعودی مرتبط است و حضور« سعدالجبری» مقام امنیتی سابق سعودی در کانادا میتواند دلیل دیگری برای این اختلاف نظر باشد.
این تحلیلگر امور اروپا خاطرنشان کرد که تمدید ممنوعیت فروش تسلیحات آلمان به عربستان خشم دولت ریاض را افزایش میدهد.
عربستان که همراه با امارات، بحرین، سودان، مصر و کویت در ۲۰۱۵ با تشکیل به اصطلاح ائتلاف عربی تجاوز به کشور یمن را آغاز کرد و تصور میکرد در همان روزهای ابتدایی بتواند دروازههای صنعا را فتح کند، اکنون با قدرتمند شدن نیروهای «جنبش انصارالله» هر روز بیشتر در باتلاق این جنگ فرو میرود و در اندیشه تامین سلاحهای پیشرفته است.
کارشناسان میگویند که توقیف فروش تسلیحات آلمان به عربستان نشانگر تنگ تر شدن حلقه انزوای رژیم سعودی در ابعاد جهانی است. این رژیم اکنون از سوی نزدیکترین و مهم ترین شرکای استراتژیک خود تحریم میشود و این از نتایج جدی جنگ یمن است.
به عقیده کارشناسان، هزینههای این انزوای سیاسی، اقتصادی و تسلیحاتی برای سعودیها چندین برابر آسیبها و شکست هایی است که آنها مستقیما در تجاوز نظامیبه یمن، متحمل شدهاند.
این تصمیمها میتواند چهره واقعی رژیم سعودی به عنوان یک رژیم کودک کش، متجاوز و مهاجم را آشکار کند و افکار عمومی جهان را علیه جنایتهایی که این رژیم در یمن، بحرین، سوریه، عراق و سایر مناطق انجام میدهد، بسیج کند.