آیا با دعا کردن می توان سرنوشت را تغییر داد؟

از آن جا که یگانه قدرت مؤثر در عالم خدای قادر متعال است بهتر است برای حل مشکلات به جای روی آوردن به سحر، طلسم، جادو و امثال آن به درگاه رحمت حضرت حق پناه ببریم.

با نگاهی به ادیان آسمانی و غیر آسمانی در می‌یابیم که پیروان آنان دارای دعاها، نیایش‌ها، اوراد و اذکار خاص خویش بوده که در عبادات از آن استفاده می‌کنند. تا ارتباط با معبود خود برقرار نمایند. در میان ادیان آسمانی، اسلام بیش از همه برای دعا و نیایش اهمیت خاص و ویژه قائل شده است.

حال پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا با دعا کردن می‌توان سرنوشت را تغییر داد؟

انسان موجود پیچیده و ناشناخته‌ای است، می‌تواند کارهای خارق‌العاده و غیر طبیعی انجام دهد. این قبیل کارها از ابعاد مادی و غیر مادی وجود انسان سرچشمه می‌گیرد. از جهت مادی انسان می‌تواند با کمک ابزار مادی و با انجام برخی تمرینات، سرعت خود را در انجام برخی کارها افزایش دهد و یا نسبت به برخی پدیده‌ها عادت کند که برای دیگران تعجب آور باشد. از جهت معنوی نیز انسان با به‌کارگیری نیروی‌های روانی و روحی کارهای فوق‌العاده انجام می‌دهد. یکی از این امور خارق‌العاده طلسم است.

مجمع البحرین در ذیل کلمه طلسم می‌نویسد: «سه نظریه مشهور درباره واژه طلسم وجود دارد: ۱. از دو لفظ طلٌ به معنای اثر و اسم ترکیب یافته است. ۲. لفظی است یونانی به معنای گره غیر قابل گشودن. ۳. مقلوب کلمه مسلط است». [۱]

نویسنده «کشٌاف اصطلاحات العلوم و الفنون» می‌نویسد: عبدالعلی العلی بیرجندی در شرح تذکره گوید: طلسم عبارت از خارقی است که مبدأ آن قوای فعٌاله (اثر گذار) آسمانی آمیخته با قوابل زمینی منفعله (اثر پذیر) است، تا بدان امور شگفت و غریب پدید آورند؛ زیرا برای حدوث کائنات عنصری که اسباب آنها قوای آسمانی است، شرایط مخصوصی است و به این شرایط استعداد قابل، کمال می‌پذیرد و از این رو کسی که احوال قابل و فاعل را بشناسد و بر جمع میان آنها قادر باشد، می‌تواند به ظهور آثار عجیب و شگفتی پی برد». [۲]

پس اولاً؛ در طلسم از طریق برخی ابزار و وسایل مادی، نیروهای ماورایی جهت انجام کارها به خدمت گرفته می‌شوند.

ثانیاً؛ طلسم کار ساده و راحتی نیست و از دست هر کسی برنمی آید. باید توجه داشت که از هر کسی که ادعای دانستن این امور را دارد، نباید به راحتی پذیرفت؛ چون بسیاری از سودجویان از این راه برای خود منبع درآمد درست کرده و مردم را فریب می‌دهند.

ثالثاً؛ طلسم خرافه نیست و دارای اثر و واقعیت است.

ابن سینا بر این باور است که سبب سحر نفوس قوی هستند که بدون استفاده از ابزار مادی به وقوع می‌پیوندد؛ ولی طلسم از ارتباط قوای آسمانی و قوای زمینی ناشی می‌شود. وی می‌گوید: «پدیده های غیر عادی در جهان طبیعت از سه منشأ سرچشمه می‌گیرند:

الف. هیئت نفسانی، ب. خواص اجسام عنصری؛ مثل جذب آهن توسط مغناطیس، ج. قوای آسمانی که در اثر ارتباط با قوای زمینی آثار عجیب را در پی دارد. سحر از نوع اول است، ولی طلسم از نوع سوم است». [۳]

مرحوم شهید اول بعد از بیان تعریفی نزدیک به تعریف یاد شده از بیرجندی، می‌نویسد: «طلسم حرام و کسب درآمد کردن از این راه نیز حرام است». [۴]

طلسم علی‌رغم وجود و تأثیرات غیر قابل انکار آن، قابل ابطال است. ابطال طلسم از طرق مختلف امکان پذیر است.

از آن جا که یگانه قدرت مؤثر در عالم خدای قادر متعال است. لذا بهتر است برای حل مشکلات به جای روی آوردن به سحر، طلسم، جادو و امثال آن به درگاه رحمت حضرت حق پناه ببریم، «و من یتوکل علی الله و کفی بالله وکیلا». مسبب حقیقی و مسبب‌الاسباب تنها خداوند است. اگر طلسم و سحر و مانند آن تأثیر و سببیتی نیز داشته باشند، خداوند آنها را سبب قرار داده است.

بنابراین؛ بهترین شیوه برای ابطال طلسمات، توکل به خداوند قهار و جبار و پناه بردن به اقیانوس بی‌کران رحمت او، قرآن کریم است؛ چرا که «ما آنچه از قرآن فرستیم شفا و رحمت الاهی برای اهل ایمان است». [۵]

برای جلوگیری از تأثیرات سحر و طلسم قرائت قرآن کریم به خصوص سوره‌های کافرون، اخلاص، فلق و ناس بسیار مؤثر است. دعاهایی نیز در برخی از کتب دعا؛ مانند مفاتیح‌الجنان ذکر شده است.

در نتیجه سحر اثر دارد ولی بدون اذن الهی نمی‌تواند تقدیرات را عوض کند.

پی نوشت:
[۱] . مجمع البحرین، ج ۵، صفحه ۱۰۷، المکتبه المرتضویه.
[۲] . طهانوی، کشٌاف اصطلاحات العلوم و الفنون، ج ۲، ص ۱۱۳۸
[۳]. صدر حاج سید جوادی و دیگران، دایره المعارف تشیع، ج ۹، ص ۱۱۷،
[۴]. سفینه البحار، ج ۴، ص ۹۱،
[۵]. اسرا، ۸۲.
منبع: مهر