محمود مطهرى نیا
اشاره:
در چند سال گذشته به موازات گسترش اندیشه مهدویت و منجى گرایى در جهان، شبههپراکنى و طرح اندیشههاى سست و واهى با هدف خدشهدار ساختن تفکّر مهدویت و انتظار شیعى، رشد فزایندهاى داشته است و فرهنگسازان جهانى با بهرهگیرى از آخرین پیشرفتهاى اطلاعرسانى (نظیر اینترنت) و با به کار گماردن برخى افراد بىمایه و شهرتطلب تلاش کردهاند که به هر نحو ممکن این تفکّر رهایىبخش را مورد حمله قرار دهند. در این میان نویسندگان و متفکران شیعه و اهل سنت نیز با درک ضرورت حضور قدرتمند در عرصه دفاع از اندیشه مهدویت تلاش وسیعى را آغاز کردهاند که درخور تقدیر است.
در این مقاله شما با دو مورد از آخرین کتابهایى که در ردّ شبهات مخالفان اندیشه مهدویت نگاشته شدهاند، آشنا مىشوید:
۱. در انتظار ققنوس
(کاوشى در قلمرو موعودشناسى و مهدىباورى)
نویسنده: سید ثامر هاشم العمیدى
ترجمه و تحقیق: مهدى علیزاده
ناشر: قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینىقدس سره،
تاریخ نشر: چاپ اول، ۱۳۷۹؛
تعداد صفحات: ۳۵۲ صفحه
محقق ارجمند سید ثامر هاشم العمیدى مسؤول مرکز تحقیقات ولى عصر، علیهالسلام، دو کتاب در نقد و بررسى شبهات احمدالکاتب تألیف کرده است:
اول: »الامامه و المهدى فى تطور الفکر السیاسى الشیعى من الشورى الى ولایه الفقیه« که در این کتاب به نقد مستقیم و مطالعه اعتقادى سطر به سطر نوشته این فرد مىپردازد.
دوم: »المهدى المنتظر فى الفکر اسلامى« مؤلف این کتاب را به سفارش »مرکز الرساله« تألیف کرده که در قالب نخستین کتاب از »سلسله المعارف الاسلامیه« توسط مرکز مزبور انتشار یافت.
مؤلف بدون نام بردن از نویسنده و اثر مورد نظرش به شکل غیر مستقیم به نقد کلى سخنان وى در باب مهدویت مىپردازد و تنها در دو سه جا از کتاب (ابتدا و انتهاى مقدمه و انتهاى فصل آخر) با کنایه از وى یاد مىکند. این کتاب توسط آقاى مهدى علیزاده ترجمه و با افزودن پنج فصل جدید در قالب بخش دوم و برخى تعلیقات به فصول چهارگانه بخش اول که توسط مؤلف نگارش یافته بود با عنوان »در انتظار ققنوس« توسط مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (قم) براى اولین بار در تابستان سال جارى منتشر شد.
این کتاب که پس از ترجمه به چهار زبان زنده دنیا توسط مؤسسه بینالمللى »الامام على، علیهالسلام« به زبان فارسى ترجمه شد حاصل تحقیق و تتبع مؤلف در ۱۸۳ منبع و ۲۰۰ منبع توسط مترجم مىباشد و فصل چهارم کتاب از بخش اول حاصل کار مشترک مؤلف محترم و محقق گرامى دکتر عبدالجبّار شراره است.
بخشهاى افزوده شده توسط مترجم از این قرار است:
۱- مقدمه: که پس از بیان حقوق امام، علیهالسلام، بر موالیان و وظیفه علماى دینى در عصر غیبت، در باب معرفى حضرت به معرفى رقم قابل توجهى از کتب نوشته شده درباره حضرت از شیعه و سنى در سه مقطع پیش و پس از تولد حضرت و سده اخیر و علاوه بر آن به بیان آمار کتب انتشار یافته بر حسب موضوع مىپردازد. پایان بخش مقدمه، معرفى کتاب و ترجمه آن مىباشد.
۲ – بخش دوم (مهدىباورى): که شامل یک مقدمه مختصر و هفت فصل با عناوین زیر است:
فصل اول: مهدىباورى و ضرورت تعمیق پیوندهاى عاطفى با امام زمان، علیهالسلام (شامل تعریف ایمان و ایمان به غیب)؛
فصل دوم: مهدى باورى و امنیت روانى (شامل بعد حمایتى وجود حضرت و نقش ایشان در ایجاد امید براى زندگى)؛
فصل سوم: کالبد شکافى انتظار (شامل تعریف واژه انتظار و ریشه یابى دشواریهاى آن)؛
فصل چهارم: بعثت انبیا و انقلاب مهدى، علیهالسلام، (شامل فلسفه بعثت انبیا و نقش حضرت با توجه به رسالت انبیا در مسأله نشر یکتاپرستى)؛
فصل پنجم: شیعه قافله سالار کاروان انتظار (بیان تأثیر ایمان به حضرت بر فرهنگ تشیع از دیدگاه مستشرقین)؛
فصل ششم: توطئه استکبار جهانى علیه مهدى باورى (که هدفش بیان دخالتهاى مستقیم و غیر مستقیم دشمنان در تحریک برخى از جاهلان جهت حمله به این مباحث با اشکال و طرق گوناگون است)؛
فصل هفتم: سرّ نهان در سپهر ادب که اشعار و غزلیاتى را که از علماى بزرگوارى نظیر امام خمینى ملامحسن فیض کاشانى، ملاهادى سبزوارى، مرحوم کمپانى، شیخ فضلالله نورى و مرحوم الهى قمشهاى، رحمهاللهعلیهماجمعین، و آیتالله مکارم شیرازى، دامتبرکاته، به عنوان حسن ختام کتاب آوردهاند.
از جذابترین قسمتهاى بخش دوم فصل پنجم آن است که بیان مستشرقین درباره حضرت است که به قول مترجم محترم: »خوشتر آن باشد که سرّ دلبران گفته آید در حدیث دیگران«.
در آنجا از ماربین، محقق آلمانى، چنین نقل مىکنند:
… گویا فرد فرد شیعه، بدون استثناء شب که به بستر مىروند به امید ترقى و عالمگیرى مذهب و اقتدار خود، صبح از خواب بر مىخیزند. بر دانشمندان اجتماعى روشن است اگر چنین عقیدهاى در میان فرد فرد ملتى گسترش یافته و رسوخ کند ناچار روزى اسباب طبیعى براى آنان فراهم خواهد آمد…
و از هانرى کربن اسلامشناس و شیعه پژوه مشهور فرانسوى اینچنین نقل مىکند:
’… آنچه تشیع درباره شخصیت دوازده امام براى خود تبیین کرده که نه »حلول« است که هبوط خداوند را در تاریخ تجربى در بردارد و نه عقاید »لا أدریه« که انسان را با عالمى که خداوند آن را ترک کرده است، مواجه مىسازد و نه وحدت بینى انتزاعى اسلام سنى. که بعد بىنهایتى میان خداوند و انسان به وجود مىآورد. وضع فعلى جهان ما را وادار مىکند که بار دیگر درباره صراط مستقیم بین »تشبیه« و »تعطیل« بیندیشیم.
’… اینجانب مفهوم امام غایب را با روح غربى خودم به گونهاى نو و بکر، احساس و درک مىکنم و چنین به تفکر و دلم الهام مىشود که رابطه حقیقى آن را با حیات معنوى بشر وابسته مىدانم….«
۲. شبهات و ردود
(الردّ على شبهات أحمد الکاتب حول إمامه أهلالبیت، علیهمالسلام، و وجود المهدى المنتظر، علیهالسلام)، الحلقات ۱ – ۴.
نویسنده: السید سامى البدرى
ناشر: مؤلف
تاریخ نشر: چاپ سوم، ۱۴۲۱
تعداد صفحات: ۵۵۲ صفحه
محقق گرانقدر، استاد »سید سامىالبدرى« بنیانگذار و رئیس مؤسسه »مجمع الذخائر الاسلامیه« یکى دیگر از دهها نویسنده و اسلامشناسى است که پس از انتشار کتاب احمدالکاتب در اولین فرصت به پاسخگویى شبهات وى پرداخت. کتاب »شبهات و ردود« که در چاپهاى قبل در چهار مجلّد مجزّا از همدیگر با عناوین:
۱- العقیده الاثنى عشریه،
۲- النص على علىّ، علیهالسلام،
۳- امامه اهلالبیت، علیهمالسلام،
۴- ولاده و وجود الامام المهدى، علیهالسلام
عرضه شده بود، با ویرایشى جدید و اضافه شدن یک فصل مقدماتى با عنوان »الإمامه اهلالبیت، علیهمالسلام، و نظام الحکم« در سومین چاپ براى استفاده علاقهمندان و اسلام پژوهان ارائه گردید. این کتاب که به زبان عربى نگارش یافته و از کوشش و زحمات محققانه نویسنده خویش خبر مىدهد؛ تحسین علماى بزرگوارى نظیر علامه عسکرى، آیتالله سیدکاظم حائرى و آیتالله شیخ مجتبى عراقى و نویسندگانى چون استاد حیدرالحلى (از سوئد) استاد خضیرعباس (از کانادا) دکتر سعید سامرائى و استاد مهدى حمودى (از انگلستان) و استاد سید ثامر هاشم العمیرى، استاد حمبل و دکتر عباس ترجمان و… را برانگیخته است.
جلد چهارم که پاسخ شبهات یکى از نویسندگان راجع به حضرت مهدى، علیهالسلام، است حاوى موضوعاتى است نظیر آنچه در ذیل مىآید:
۱- عقیده اکثریت شیعیان پس از وفات امام حسن عسکرى، علیهالسلام؛
۲- امامت پس از امام حسن و امام حسین، علیهماالسلام، در دو برادر جمع نخواهد شد؛
۳- روایات اهل بیت، علیهمالسلام، درباره تشخیص هویت و ویژگیهاى حضرت مهدى، علیهالسلام؛
۴- استدلال متکلمین شیعه در غیبت صغرى درباره وجود حضرت مهدى، علیهالسلام؛
۵- ضرورتى که ایمان به مهدى موعود را و اینکه او همان فرزند امام حسن عسکرى، علیهالسلام، است واجب مىکند؛
۶- علماى اهل سنت به ولادت حضرت مهدى، علیهالسلام، اذعان کردهاند؛
۷- اشکالات درباره ولادت حضرت مهدى،
ماهنامه موعود شماره۲۵