موعود پایگاه اینترنتی موعود
نام کتاب: سیماى على، علیه السلام در آینه شعر فارسى، جلد اول
مؤلف: رضا ثابتى
به کوشش و با مقدمه فرید پورمصطفى
ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى
چاپ اول: ۱۳۷۹، ۳۰۶ صفحه
قیمت: ۱۴۰۰۰ ریال
کتاب سیماى على، علیه السلام، در آینه شعر فارسى همزمان با سال امام على، علیه السلام، انتشار یافته و شامل مجموعه اشعارى از شاعران مختلف در مدح و ستایش مولاى متقیان مى باشد. این کتاب پیش از این با نام »تذکره علوى« در سال ۱۳۳۴ منتشر شده بوده و حالا به مناسبت سال امیرالمؤمنین، علیه السلام، به همت کوششگر تجدید چاپ شده است. کتاب شامل ۱۵۰ شعر از شاعران مختلف است که کوتاهترین آنها تک بیتى و بلندترین آنها همچون اشعار صفى علیشاه، فواد و ظهیرالسلام زاده دزفولى بیش از هفتاد بیت را شامل مى شوند. گرچه مؤلف در مقدمه کتاب گفته که اشعار »عموماً متعلق به شاعرانى است که از عهد صفویه به بعد در ایران ظهور کرده اند، اما از اشعار متقدم همچون سروده هاى سعدى، شاه نعمت اللَّه ولى، فردوسى، مولوى، عطار، کسایى مروزى، سنایى، حافظ هم در مجموعه به چشم مى خورد. در کل مؤلف از تعریف خاصى براى گردآورى این مجموعه پیروى نکرده و این گردآورى بیشتر ذوقى بوده است. براى همین از شاعران طراز اول و نام آشنا گرفته تا شاعران ناشناس و گمنام نمونه هایى گزیده شده است. از نظر قالب هم در بین اشعار مجموعه تنوع کاملى دیده مى شود و از مثنوى و قصیده تا غزل و رباعى و دوبیتى و مسمط و ترجیع و ترکیب مى توان یافت. اگر چه از شاعران متأخر و منسوب به قرن حاضر نیز اشعارى انتخاب شده اما هیچ یک از شعرها در قالب نو یا نیمایى نیست. تنظیم اشعار نیز نامشخص است و از اسلوب خاصى پیروى نمى کند. نویسنده تقریظ کتاب در چاپ اول و فهرست شاعران منتخب حکایت از تعلق خاطر احتمالى گردآورنده به طریقت اویسیه دارد. کتاب با دو شعر از مؤلف به پایان مى رسد.
شاید این تصور پیش آید که کتابى که پس از تنها چهل و پنج سال تجدید چاپ مى شود نیاز به کوششگر ندارد، اما کوششگر در مقدمه خود توضیح داده که قصد انتشار مجموعه اى چند جلدى شامل اشعار مربوط مولى الموحدین را داشته و وقتى به مجموعه اى آماده از مؤلفى دیگربرخورده به خاطر حفظ حرمت و پاسداشت زحمات او از نقل اشعار این مجموعه در کتابهاى خود، خوددارى کرده و آن کتاب را عیناً تجدید چاپ کرده است. با اینهمه با توجه به اینکه چنین کتابى منحصر به فرد نیست و مجموعه هاى گردآورى شده با موضوع مدح مولا فراوان اند همچون کتاب مناقب علوى در شعر پارسى که به کوشش احمد احمدى بیرجندى سال ۱۳۶۶ توسط بنیاد پژوهشهاى اسلامى منتشر شد و از قدمت و ارزش تاریخى خاصى هم برخوردار نیست، جا داشت کوششگر مداخله بیشترى در اصل کتاب کند و مطابق قواعد کتابشناختى روز به تصحیح و تکمیل متن اصلى بپردازد. فى المثل برخى شاعران ناشناخته تر را معرفى کند، و یا ترتیب اشعار را بر حسب توالى تاریخى و یا براساس حروف الفبایى عنوان شعر یا نام شاعر نظامى ببخشد.
در هر حال کتاب حاضر به دلیل ارایه نمونه هاى متنوعى از جلوه هاى ارادت به امام المتقین على، علیه السلام، در طول تاریخ ادبیات پارسى مجموعه اى نغز و خواندنى است و مى تواند منبع قابل توجهى براى علاقه مندان به شعر فارسى و شعر مذهبى و همچنین پژوهشگران، مداحان و واعظان و… به شمار آید.
ماهنامه موعود شماره ۲۳
