موعود پایگاه اینترنتی موعود
اشاره: در پى درج ترجمه مقاله اى با عنوان «نعمانى و کتاب الغیبه » از حجه الاسلام سید محمدجواد شبیرى در شماره پیشین مجله، نامه اى از ایشان به دستمان رسید که در آن به برخى از اشکالات ترجمه اشاره شده است. ضمن تشکر از ایشان به خاطر دقت نظرى که در ترجمه مبذول داشته اند و همچنین به خاطر اظهار محبتى که نسبت به این مجله نموده اند، توجه شما عزیزان را به متن نامه ارسالى جلب مى کنیم:
جناب آقاى اسماعیل شفیعى سروستانى مسؤول محترم مجله وزین و دوست داشتنى موعود با عرض سلام و تقدیم احترام
نام مجله شما، طرب انگیز است و امیدافزا، یاد آن یار سفرکرده را که صد قافله دل همره اوست در خاطره ها زنده مى دارد و درخت امید را در بوستان قلبهاى منتظران بارورتر مى سازد. هر چند توفیق همراهى مستمر با این مجله گرامى رفیق نگردید ولى نگاهى گذرا به عناوین و مطالب شماره ۱۷ مجله، از پختگى دست اندرکاران مجله و تلاش تحسین برانگیز ایشان حکایت روشن دارد. امید که صاحب حقیقى ما به نگاه لطفى همه ما را بنوازد و تلاش خالصانه شما مقبول درگاه ربوبى قرار گیرد.
بارى، چندى قبل، دوست عزیزى، راقم سطور را از ترجمه مقاله طولانى از وى درباره ابوعبدالله نعمانى که در مجله «علوم الحدیث » نشر یافته باخبر ساخت. مسؤولان مجله اجازه نشر این ترجمه را خواسته بودند. حقیر چندان ضرورتى به اجازه در این کار نمى دید ولى لطف و ادب دوستان چنین اقتضا مى نمود.
به هر حال، پس از چندى چشم ما به جمال دل آراى مجله شما (بلکه مجله تمام منتظران طلعت دلرباى او) روشن گردید. ترجمه قسمتى از مقاله فوق، با قلم شیوا و روان و در مجموع دقیق و موفق به چاپ رسیده بود. اى کاش پیش از چاپ این ترجمه را رؤیت مى کردم تا با اصلاح پاره اى از اغلاط آن تلاش فراوان و زحمت بسیار مترجم محترم را ارج مى نهادم. و نیازى به مزاحمت کنونى نبود.
به هر حال اغلاط این ترجمه برخى ناشى از غلط چاپى اصل مقاله است و برخى ممکن است غلط چاپى ترجمه باشد و بیشتر در خود ترجمه مى باشد، تلخیص مقاله در برخى موارد نیز باعث خلل به مطلب مقاله شده که ذیلا به عرض مى رسد:
در پى نوشت ۱۴ آمده که «کلمه «نیف » به از یک تا سه اطلاق مى شود» که این مطلب با اصل مطلب مقاله سازگار نیست و تلخیص زیاد از حد عبارت مقاله منشا این نارسایى است. ترجمه صحیح پى نوشت (با تلخیص) چنین است: در قاموس کلمه «نیف » را به معناى عدد مبهم ۱ تا۹ (که پس از دهگان مى آید) و نیز به معنى ۱ تا۳ معنا کرده و از آنجا که مفاد این واژه در نزد نعمانى روشن نیست و شاید آن را به معناى نخست تفسیر کند (ر.ک: غیبه نعمانى ص ۱۹۶) نمى توانیم از تفسیر دوم در این بحث استفاده کرده [و تاریخ دقیقترى براى تالیف کتاب غیبه ارایه دهیم].
– گفتنى است که در متن (ص ۷۹، ستون دوم، سطر ۴ و ۵) کلمه «نیف و ثمانون » به «هشتاد و چند» ترجمه شد، کلمه «چند» یا «اند» ترجمه «بضع » است و به معناى ۳ تا۹ مى باشد ولى کلمه «نیف » معناى دیگرى دارد (۱ تا۳، ۱ تا۹) و مراد فى براى آن در فارسى نبوده و مى توان به ذکر خود واژه با توضیح کافى در ذیل آن بسنده کرد.
– در پى نوشتهاى ۵، ۶، ۸، ۱۶، حرف «س » که رمز سطر مى باشد اشتباه بوده که ظاهرا غلط چاپى است و صحیح آن «ش » که رمز شماره است باید به جاى آن نهاده شود.
– در ص ۷۸، ستون دوم سطر ۵، کلمه «است » پس از «بلندمرتبه اى » زاید است که شاید غلط چاپى باشد.
– ص ۷۹، ستون اول سطر۶-۸، در متن اصل مقاله سقطى در چاپ رخ داده که منشا اشتباه ترجمه گردیده است.
– در ترجمه آمده است: «احمدبن محمدبن سعید کوفى با واسطه ابن عقده »، در حالى که صحیح آن «احمد بن محمد بن سعید کوفى معروف به ابن عقده » است.
سایر کاستیهاى ترجمه مقال:
– ص ۷۸، ستون اول، (سطر آخر)، غلط: «محمدبن جعفر نعمانى »، صحیح: «محمدبن ابراهیم بن جعفر نعمانى ».
– ستون دوم، سطر ۸، غلط: «او ابتدا در بغداد بود». صحیح: «او به بغداد قدم نهاد».
– سطر ۲۲، غلط: «بطریه ». صحیح: «طبریه ».
– سطر ۲۵، «همچنین گفته مى شود» زاید است.
– ص ۷۹، ستون اول، سطر۱۷، غلط: «پس ممکن است ». صحیح: «گمان مى رود».
– سطر ۲۴، غلط: «در مقدمه به چاپ رسیده بعضى نسخه ها اینچنین آمده است ». صحیح: «در مقدمه چاپ کتاب از بعضى نسخه ها این چنین نقل شده است ».
– سطر ۳۱، غلط: «پس قاعده ». صحیح: «پس حتما».
– ستون دوم سطر ۳۲ و۳۳، غلط: «به علم صحیح دسترسى نداشتند». صحیح: «به علم تکیه نورزیدند».
– ستون سوم، سطر ۱، غلط: «بهتر دید». صحیح: «لازم دید».
– سطر۳-۷، غلط: «این کار جز از طریق… ممکن نبود». صحیح: «و این کار را از طریق… انجام داد».
– سطر ۱۱، غلط: «فرقه هاى تشیع ». صحیح: «فرقه هایى از منسوبین به تشیع ».
– سطر ۱۵-۱۶، غلط: «بعضیها به اوج صعود کردند و بعضى دیگر به حضیض ذلت هبوط نموده اند». صحیح: «برخى به سوى غلو (و زیاده روى در حق ائمه، علیهم السلام) پرواز کردند و برخى به وادى تقصیر (و کوتاهى در حق ائمه، علیهم السلام) افتادند».
– ص ۸۰ سطر ۲۰ و ۲۱، غلط: «ارزش بحث و بررسى و حتى رد کردن نیز نداشتند». صحیح: «ارزش نداشتند که درباره آنها بحث و بررسى و رد ویژه اى صورت گیرد».
– ص ۸۱، س ۳، غلط: «فرقه هاى چهارگانه ». صحیح: «فرقه هاى چهارده گانه ».
در پایان لازم مى داند متذکر شود که راقم سطور بر دشواریهاى ترجمه، بویژه ترجمه متون تخصصى بخوبى واقف است و هیچ مایل نیست که با به قلم آوردن این چند سطر زحمات مترجم گرامى خدشه دار شود و تلاش ایشان نادیده انگاشته شود، بلکه اشتباه براى هرکس طبیعى است.
امید که آن کس که هیچ اشتباهى در کارش نیست بزودى از پرده غیبت به درآید و دوران هجران و غم و اندوه و بیم و امید به سر آید.
با تقدیم احترام مجدد و عرض پوزش از تصدیع
سید محمدجواد شبیرى
لیله ۱۱ رمضان المبارک ۱۴۲۰
