سیمای حضرت فاطمه (س) در روز قیامت

برانگیخته شدن و رستاخیز از لحظات بسیار سخت و وحشتناک آینده بشر است که معصومان(ع) همواره بدان می‌اندیشیدند و گاه از خوف آن بیهوش می‌شدند. فاطمه(س) نیز چنین بود و بسیار به آن می‌اندیشید.
فکر زنده شدن، عریان بودن انسان‌ها در قیامت، عرضه شدن به محضر عدل الهی و … او را در اندوه فرو می‌برد.

امیرمؤمنان، علی(ع) می‌فرمایند:
«روزی پیامبر خدا(ص) بر فاطمه(س) وارد شد و او را اندوهناک یافت. فرمود: «دخترم! چرا اندوهگینی؟»
فاطمه(س) پاسخ داد: «پدر جان! یاد قیامت و برهنه محشور شدن مردم در آن روز، رنجم می دهد.»
پیامبر(ص) فرمودند: «آری دخترم! آن روز، روز بزرگی است؛ امّا جبرئیل از سوی خداوند برایم خبر آورد، من اوّلین کسی هستم که برانگیخته می‌شوم. سپس ابراهیم و آنگاه همسرت، علیّ بن ابی طالب. پس از آن، خداوند جبرئیل را همراه هفتاد هزار فرشته به سوی تو می‌فرستد. وی هفت گنبد از نور بر فراز آرامگاهت برقرار می‌سازد.
آنگاه اسرافیل لباس‌های بهشتی برایت می‌آورد و تو آنها را می‌پوشی. فرشته دیگری به نام زوقائیل مرکبی از نور برایت می‌آورد که مهارش از مروارید درخشان و جهازش از طلاست. تو بر آن مرکب سوار می‌شوی و زوقائیل آن را هدایت می‌کند. در این حال، هفتاد هزار فرشته با پرچم‌های تسبیح پیشاپیش تو راه می‌روند.
اندکی که رفتی، هفتاد هزار حورالعین، در حالی که شادند و دیدارت را به یکدیگر بشارت می‌دهند، به استقبالت می‌شتابند. به دست هر یک از حوریان منقلی از نور است که بوی عود از آن بر می‌خیزد … آنها در طرف راستت قرار گرفته، همراهت حرکت می‌کنند.
فاطمه جان، هنگامی‌که به وسط جمعیّت حاضر در قیامت می‌رسی، کسی از زیر عرش پروردگار، به گونه‌‌ای که تمام مردم صدایش را بشنوند، فریاد می‌زند: «چشم‌ها را فرو پوشانید و نظرها را پایین افکنید تا صدّیقه فاطمه، دخت پیامبر(ص) و همراهانش عبور کنند.» هنگامی‌که به همان اندازه از آرامگاهت دور شدی، مریم دختر عمران، همراه هفتاد هزار حورالعین به استقبالت می‌آید و بر تو سلام می‌گوید. آنها سمت چپت قرار می‌گیرند و همراهت حرکت می‌کنند. آنگاه مادرت خدیجه، اوّلین زنی که به خدا و رسول او ایمان آورد، همراه هفتاد هزار فرشته که پرچم‌‌های تکبیر در دست دارند، به استقبالت می‌آیند. وقتی به جمع انسان‌ها نزدیک شدی، حوّاء با هفتادهزار حورالعین به همراه آسیه نزدت می‌آید و با تو رهسپار می‌شود.»۱
جابر بن عبدالله انصاری نیز در حدیثی از پیامبر(ص) این حضور را چنین توصیف می‌کند:
«روز قیامت دخترم، فاطمه بر مرکبی از مرکب‌های بهشت وارد عرصه محشر می‌شود. مهار آن مرکب از مروارید درخشان، چهار پایش از زمرّد سبز، دنباله‌اش از مُشک بهشتی و چشمانش از یاقوت سرخ است و بر آن گنبدی از نور قرار دارد که بیرون آن، از درونش و درون آن، از بیرونش نمایان است. فضای داخل آن گنبد، انوار عفوّ الهی و خارج آن، پرتوی رحمت خدایی است. بر فرازش تاجی از نور دیده می‌شود که هفتاد پایه از درّ و یاقوت دارد که همانند ستارگان درخشان نور می‌افشانند.
در هر یک از دو سمت راست و چپ آن مرکب هفتاد هزار فرشته به چشم می‌خورد. جبرئیل، مهار آن را در دست دارد و با صدای بلند ندا می‌دهد: «نگاه خود بر گیرید و نظرها را پایین افکنید. این فاطمه، دختر محمّد است که عبور می‌کند.» در این هنگام، حتّی پیامبران، انبیا، صدّیقین و شهدا همگی از ادب، دیده فرو می‌گیرند تا فاطمه(س) عبور می‌کند و در مقابل عرش پروردگارش قرار می‌گیرد.»۲

منبری از نور برای فاطمه(س)
در ادامه گفت‌وگوی پیامبر(ص) با دختر گرامی‌اشان درباره چگونگی حضور وی در عرصه قیامت، چنین می‌خوانیم:
«سپس منبری از نور برایت برقرار می‌سازند که هفت پلّه دارد و بین هر پلّه‌‌ای تا پلّه دیگر صف‌هایی از فرشتگان قرار گرفته‌اند که در دستشان پرچم‌‌های نور است. همچنین در طرف چپ و راست منبر، حورالعین صف می‌کشند.
آنگاه که بر بالای منبر قرار می‌گیری، جبرئیل می‌آید و می‌گوید: «ای فاطمه! آنچه مایلی از خدا بخواه.»۳
اوّلین درخواست فاطمه(س) در روز قیامت، پس از عبور از برابر خلق، شکایت از ستمگران است.»
جابر بن عبدالله انصاری از پیامبر اکرم(ص) چنین نقل می‌کند:
«هنگامی‌که فاطمه در مقابل عرش پروردگار قرار می‌گیرد، خود را از مرکب به زیر انداخته، اظهار می‌دارد: «الهی و سیّدی! میان من و کسی که مرا آزرده و بر من ستم روا داشته، داوری کن. خدایا! بین من و قاتل فرزندم، حکم کن …»۴
بر اساس روایتی دیگر، پیامبر اکرم(ص) فرمودند:
«دخترم فاطمه، در حالی که پیراهن‌‌های خونین در دست دارد، وارد محشر می‌شود. پایه‌ای از پایه‌های عرش را در دست می‌گیرد و می‌گوید: «ای خدای عادل و غالب! بین من و قاتل فرزندم داوری کن.»
رسول خدا(ص) فرمودند: «به خدای کعبه سوگند، به شکایت دخترم رسیدگی می‌شود و حکم الهی صادر می‌گردد.»۵

دیدار حسن(ع) و حسین(ع)
دومین خواسته فاطمه(س) در روز قیامت از خداوند چنین است:
«خدایا! حسن و حسین را به من بنمایان.»
در این لحظه، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) به سوی فاطمه(س) می‌روند؛ در حالی که از رگ‌های بریده حسین(ع) خون فوران می‌کند.۶
پیامبر خدا(ص) می‌فرمایند:
«هنگامی‌که به فاطمه گفته می‌شود وارد بهشت شو، می‌گوید: هرگز وارد نمی‌شوم تا بدانم پس از من، با فرزندانم چه کردند؟»
به وی گفته می‌شود: «به وسط قیامت نگاه کن.»
پس بدان سمت می‌نگرد و فرزندش، حسین را می‌بیند که ایستاده و سر در بدن ندارد. دخت پیامبر(ص) ناله و فریاد سر می‌دهد.
فرشتگان نیز (با دیدن این منظره) ناله و فریاد بر می‌آورند.»۷
امام صادق(ع) می‌فرمایند:
«حسین بن علی(ع) در حالی که سر مقدّسش را در دست دارد، می‌آید. فاطمه(س) با دیدن این منظره ناله‌ای جانسوز سر می‌دهد. در این لحظه، هیچ فرشته مقرّب و پیامبر مرسل و بنده مؤمنی نیست؛ مگر آنکه به حال او می‌گرید.۸
در این موقعیّت، خداوند به خشم آمده، به آتشی به نام هبهب که هزار سال در آن دمیده شده تا سیاه گشته و هیچ آسودگی در آن راه نمی‌یابد و هیچ اندوهی از آنجا بیرون نمی‌رود، دستور می‌دهد کشندگان حسین بن علی را بر گیر و جمع کن … آتش به فرمان پروردگار عمل کرده، همه آنها را بر می‌چیند …»۹

شفاعت برای دوستان اهل‌ بیت(ع)
سومین درخواست فاطمه(س) در روز قیامت از پروردگار، شفاعت از دوستان و پیروان اهل بیت(ع) است که مورد قبول حق قرار می‌گیرد و دوستان و پیروانش را مورد شفاعت قرار می‌دهد.
امام باقر(ع) می‌فرماید:
«هنگامی‌که فاطمه به در بهشت می‌رسد، به پشت سرش می‌نگرد.
ندا می‌رسد: «ای دختر حبیبم! اینک که دستور داده‌ام به بهشت بروی، نگران چه هستی؟»
فاطمه(س) جواب می‌دهد: «ای پروردگار! دوست دارم در چنین روزی با پذیرش شفاعتم، مقام و منزلتم معلوم شود.»
ندا می‌رسد: ای دختر حبیبم! برگرد و به مردم بنگر و هر که در قلبش دوستی تو یا یکی از فرزندانت نهفته است، داخل بهشت گردان.»۱۰
امام باقر(ع) در روایتی دیگر می‌فرمایند:
«در روز قیامت بر پیشانی هر فردی، مؤمن یا کافر نوشته شده است. پس به یکی از محبّان اهل بیت(ع) که گناهانش زیاد است، دستور داده می‌شود به جهنّم برده شود. در آن هنگام، فاطمه(س) میان دو چشمش را می‌خواند که نوشته شده است: دوستدار اهل ‌بیت(ع). پس به خدا عرضه می‌دارد: «الهی و سیّدی! تو مرا فاطمه نامیدی و دوستان و فرزندانم را به وسیله من از آتش دور ساختی و وعده تو حق است و هرگز وعده‌ات را زیر پا نمی‌نهی.»
ندا می‌رسد: «فاطمه! راست گفتی، من تو را فاطمه نامیدم و به وسیله تو، دوستان و پیروانت و دوستان فرزندانت و پیروانشان را از آتش دور گردانیدم. وعده من حق است و هرگز تخلّف نمی‌کنم.
اینکه می‌بینی دستور دادم بنده‌ام را به دوزخ برند، بدین جهت بود که درباره‌اش شفاعت کنی و شفاعتت را بپذیرم تا فرشتگان، پیامبران، رسولان و همه مردم از منزلت و مقامت آگاهی یابند.
حال بنگر، دست هر که بر پیشانی‌‌اش «مؤمن» نوشته شده، بگیر و به بهشت ببر.»۱۱

شفاعت دوستان فاطمه(س) از دیگران
عظمت و مقام حضرت فاطمه(س) در روز قیامت، چنان است که خداوند به خاطر فاطمه(س) به دوستان آن حضرت، نیز مقام شفاعت می‌دهد.
امام باقر(ع) به جابر فرمودند:
«جابر! به خدا سوگند، فاطمه(س) با شفاعت خود در آن روز شیعیان و دوستانش را از میان اهل محشر جدا می‌سازد؛ چنان که کبوتر دانه خوب را از دانه بد جدا می‌کند.
عظمت و مقام حضرت فاطمه(س) در روز قیامت چنان است که خداوند به خاطر فاطمه، به دوستان آن حضرت نیز، مقام شفاعت می‌دهد. هنگامی‌که شیعیان فاطمه(س) همراه وی به در بهشت می‌رسند، خداوند در دلشان می‌افکند که به پشت سر بنگرند. وقتی چنین کنند، ندا می‌رسد: «دوستان من! اکنون که شفاعت فاطمه را در حقّ شما پذیرفتم، نگران چه هستید؟»
آنان عرضه می‌دارند: «پروردگارا! ما نیز دوست داریم در چنین روزی مقام و منزلت ما برای دیگران آشکار شود.»
ندا می‌رسد: «دوستانم! برگردید و بنگرید و هر که به خاطر دوستی فاطمه شما را دوست داشت و نیز هر که به خاطر محبّت فاطمه به شما غذا، لباس یا آب داده یا غیبتی را از شما دور گردانیده، همراه خود وارد بهشت کنید.»۱۲

به سوی بهشت
حضرت فاطمه(س) پس از شفاعت از دوستان خود و فرزندانش و رسیدگی به شکایتش در دادگاه عدل الهی به فرمان خدا، با جلال و شکوه خاصّی وارد بهشت می‌شود.
پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند:
«روز قیامت، دخترم فاطمه در حالی که لباس‌های اهدایی خداوند را که با آب حیات آمیخته شده، پوشیده، محشور می‌شود و همه مردم از مشاهده این کرامت تعجّب می‌کنند.
آنگاه لباسی از لباس‌‌های بهشت بر وی پوشانده می‌شود. بر هزار حله بهشتی برای او با خطّ سبز چنین نوشته شده است: دختر پیامبر(س) را به بهترین شکل ممکن و کامل‌ترین هیبت و تمام‌ترین کرامت و بیشترین بهره وارد بهشت سازید. پس، فاطمه(س) را به فرمان پروردگار در کمال عظمت و شکوه، در حالی که پیرامونش هفتاد هزار کنیز قرار گرفته، به بهشت می‌برند.»۱۳

استقبال حوریان بهشتی
رسول خدا(ص) به فاطمه(س) فرمودند:
«هنگامی‌که به در بهشت می‌رسی، دوازده هزار حوریّه، که تاکنون به ملاقات کسی نرفته و نخواهند رفت؛ در حالی که مشعل‌های نورانی به دست دارند و بر شترانی از نور که جهازهایشان از طلای زرد و یاقوت سرخ و مهارهایشان از لؤلؤ و مروارید درخشان است، سوارند؛ به استقبالت می‌شتابند.
پس وقتی داخل بهشت شدی، بهشتیان به یکدیگر ورودت را بشارت خواهند داد و برای شیعیانت سفره‌‌هایی از گوهر۱۴ که بر پایه‌‌هایی از نور برقرار ساخته‌اند، آماده می‌سازند و در حالی که هنوز سایر مردم گرفتار حسابرسی‌اند، آنان از غذاهای بهشتی می‌خورند.»۱۵

اوّلین سخن فاطمه(س) در بهشت
سلمان فارسی از پیامبر(ص) چنین روایت کرده است:
«هنگامی‌که فاطمه داخل بهشت می‌شود و آنچه خداوند برایش مهیّا کرده، می‌بیند، این آیه را تلاوت می‌کند:
«وَقَالُوا الْحَمْدُللهِ الَّذِی أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَکُورٌ ٭ الَّذِی أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَۀِ مِن فَضْلِهِ لَا یَمَسُّنَا فِیهَا نَصَبٌ وَلَا یَمَسُّنَا فِیهَا لُغُوبٌ؛ ۱۶
ستایش و سپاس ویژه خدایی است که‌اندوهمان را زدود. همانا پروردگار ما آمرزنده و پاداش دهنده است. پروردگاری که در سایه بخشش خود ما را به بهشت و اقامتگاه همیشگی ما فرود آورد. ما در آنجا با رنج و ملالی رو به رو نمی‌شویم.»

زیارت انبیا از فاطمه زهرا(س) در بهشت
آنگاه که همه انبیا و اولیای خدا وارد بهشت شدند، آهنگ دیدار دختر پیامبر خدا(ص) می‌کنند. رسول خدا(ص) به فاطمه(س) فرمودند:
«هرگاه اولیای خدا در بهشت مستقر گردیدند، از آدم گرفته تا سایر انبیا همه به دیدارت می‌شتابند.»۱۷

عنایات خداوند به فاطمه(س) در بهشت
پروردگار منّان به فاطمه زهرا(س) در بهشت عنایاتی ویژه خواهد داشت. بخشی از آن عنایات چنین است:

۱. خانه‌‌های بهشتی
پیامبر خدا(ص) فرمودند:
«هنگامی‌که مرا به معراج بردند و داخل بهشت شدم، به قصر فاطمه رسیدم. درون آن هفتاد قصر بود که تمام در و دیوار و طاق‌‌هایش از دانه‌های مروارید سرخ ساخته شده، همه آنها به یک شکل زینت داده شده بود.»۱۸

۲. همنشینی با پیامبر(ص)
پیامبر اکرم(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند:
«یا علی! تو و دخترم، فاطمه در بهشت در قصر من، همنشین من هستید.»
سپس این آیه را تلاوت فرمود:
«برادران بر تخت‌های بهشتی رو به روی هم می‌نشینند.»

۳. درجه وسیله
رسول خدا(ص) فرمودند:
«در بهشت درجه‌‌ای به نام «وسیله» است. هر گاه خواستید، هنگام دعا، چیزی برایم بخواهید، مقام وسیله را از خداوند خواستار شوید. گفتند: یا رسول ‌الله! چه کسانی در این درجه (مخصوص) با شما همنشین خواهند بود؟ فرمود: علی، فاطمه، حسن و حسین.»۱۹
علّامه امینی در منقبت بیست و ششم از مناقب حضرت زهرا(س) می‌نویسد:
از مناقب حضرت زهرا(س) همراه بودن او با پدر، همسر و فرزندانش در درجه وسیله است. آنجا پایتخت عظمت حضرت حق، تبارک و تعالی است و جز پنج تن(ع) هیچ یک از انبیا، اولیا، مرسلین، صالحان و فرشتگان مقرّب کسی بدان راه نمی‌یابد.

۴. سکونت در حظیره القدس
سیوطی در «مسند» می‌نویسد:
«فاطمه و علی و حسن و حسین در جایگاهی بهشتی به نام «حظیرهالقدس» در زیر گنبدی سفید به سرمی‌برند که سقف آن عرش پروردگار است.»۲۰
پیامبر خدا(ص) فرمودند:
«در قیامت، جایگاه من و علی و فاطمه و حسن و حسین سرایی زیر عرش پروردگار است.»
نویسنده «خصایص فاطمه»، ضمن بیانی مفصّل درباره حظیرهالقدس، می‌نویسد:
والاترین جایگاه‌‌ها در بهشت حظیره القدس است.۲۱

۵. بخشیدن چشمه تسنیم به فاطمه(س)
طبری از همام بن ابی علی چنین نقل می‌کند:
به کعب الاحبار گفتم: نظرت درباره شیعیان علیّ بن ابی طالب(ع) چیست؟
گفت: ای همام! من اوصافشان را در کتاب خدا می‌یابم. اینان پیروان خدا و پیامبرش و یاران دین او و پیروان ولیّ‌اش شمرده می‌شوند.
اینان بندگان ویژه خدا و برگزیدگان اویند. خدا آنها را برای دینش برگزید و برای بهشت خویش آفرید.
جایگاهشان در فردوس اعلای بهشت است. در خیمه‌‌ای که اتاق‌هایی از مروارید درخشان دارد، زندگی می‌کنند. آنان از مقرّبین ابرارند و سرانجام از جام «رحیق مختوم» می‌نوشند.
رحیق مختوم چشمه‌ای است که به آن «تسنیم» گفته می‌شود و هیچ کس جز آنها از آن چشمه استفاده نخواهد کرد. تسنیم، چشمه‌ای است که خداوند آن را به فاطمه(س)، دختر پیامبر(ص) و همسر علیّ بن ابی طالب(ع) بخشید و از پای ستون خیمه فاطمه جاری می‌شود. آب آن چشمه چنان گواراست که به سردی کافور و طعم زنجبیل و عطر مُشک شباهت دارد ….۲۲
خدایا ما را از شفاعت آن دُرّ گرانبها بی‌نصیب مگذار.

پی‌نوشت‌ها:
۱. بحارالأنوار، ج ‏۴۳، ص ۲۲۵.
۲. فاطمه الزهراء، علّامه امینی، ص ۷۴؛ امالی صدوق، ص ‏۱۶.
۳. بحارالأنوار، ج‏۴۳، ص ۲۲۵.
۴. امالی، صدوق، ص‏۱۶.
۵. مناقب علی بن ابی‏طالب، ص ‏۶۳.
۶. بحارالانوار، ج‏۴۳، ص ۲۲۰.
۷. همان، ص ۲۲۱.
۸. همان.
۹. همان، ص ۲۲۲.
۱۰. تفسیر فرات کوفی، ص ۱۱۴.
۱۱. بحارالأنوار، ج‏۴۳، ص ۱۵.
۱۲. تفسیر فرات کوفی، ص ۱۱۴.
۱۳. ذخائر العقبی، ص ۴۸.
۱۴. کنایه از غذاهایی بسیار خوب است.
۱۵. بحارالانوار، ج ‏۴۳، ص ‏۲۲۷.
۱۶. القطره، ص ۱۹۲؛ سوره فاطر (۳۵)، آیه ۳۴.
۱۷. بحارالأنوار، ج ‏۴۳، ص ‏۲۲۷.
۱۸. همان، ص ‏۷۶.
۱۹. فاطمه الزهراء، ص‏۹۹.
۲۰. مسند فاطمه، ص ۴۵؛ کفایه ‏الطالب، ص ۳۱۱.
۲۱. خصایص فاطمه، ص ۳۴۱.
۲۲. بشار＼ المصطفی، ص ۵۰.