موعود پایگاه اینترنتی موعود
به گزارش ایسنا، ۳۱ مرداد ماه در تقویم رسمی‌کشور به نام «روز جهانی مساجد» نام گذاری شده است. مکانی مقدس که معماری حیرت انگیز آن تقریبا در جهان یگانه است. شاهکار‌های هنری که به جرات می‌توان گفت زیباترین‌هایش در طول تاریخ این سرزمین خلق شدند و کمال را به اوج رساندند.
شاهکارهایی که همیشه و همه‌جا به یک شکل نیستند و تفاوت در نوع ساخت و معماری‌شان گاهی اوقات حس حضور را متفاوت می‌کند، تفاوتی از زمین تا آسمان.
به اعتقاد مجدالدین رحیمی ـ مدرس دانشگاه ـ حس مکان در مسجد به نوع ساخت بنا و معماری مورد استفاده آن باز می‌گردد. این حس سه ویژگی کالبدی، نوع فعالیت و مفاهیمی‌که از ترکیب این دو با یکدیگر به دست می‌آید را در بر می‌گیرد. این حس، مسجد را از فروشگاه متمایز می‌کند.
وی معماری که در ساخت مسجد از صدر اسلام تا کنون وجود داشته است را با تفاوت‌های فاحشی همراه دانست و افزود: «مساجد تاریخی» مانند مسجد امام اصفهان، «مساجد جدید با طرح‌های سنتی » که در واحد شکلی سنتی دارند اما کالبد آن‌ها با تکنولوژی جدید ساخته شده است و «مساجد جدید با طرحی نوآورانه » مانند مسجد جواد الائمه (ع) در میدان هفت تیر تهران سه تیپ متفاوت از مساجد ایرانی را شامل می‌شوند. پس با نظرسنجی از مردم می‌توان متوجه شد که کدام یک از این تیپ مساجد به مردم آرامش بهتری می‌دهد و آن‌ها چه تاثیر پذیری از این گونه مکان‌ها می‌گیرند. این دیدگاه‌ها به عنوان یک چالش در کالبد ساختارهای معماری مذهبی می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد.
او ادامه داد: در ویژگی‌های کالبدی، نشانه‌ها، تزئینات ، کاشی‌کاری‌ها ، کتیبه‌ها و رابطه بین شاخصه‌های یک مسجد باید مورد بررسی قرار گیرد.مسجد جواد الائمه (ع) بنایی است که ساختارش نشان نمی‌دهد یک مسجد است، اما مسجد امام(ره) در اصفهان حتی اگر یک غیر مسلمان به آن وارد شود فضا را به خوبی درک می‌کند. بنابراین ویژگی‌های کالبدی مسجد با رضایت‌مندی از خود بنا، شکل، اندازه، عناصر، بافت و تزئیناتش مشخص می‌شود.
رحیمی‌با اشاره به نیاز انسان برای نو شدن در دوره‌های مختلف و در سیر تحولات تاکید کرد: ساختارها در بنای مساجد می‌توانند تغییر کنند ولی باید این نکته را مدنظر داشت که برخی از این ساختارها به خصوص در چنین بناهایی باید حفظ شود، اما متاسفانه گاهی اوقات افراد سودجود با چشم داشت جزو هیات امنای مساجد می‌شوند و برنامه‌ریزی‌هایی برای تبدیل این بناها به مجتمع‌های تجاری- مذهبی در سر می‌پرورانند.
این کارشناس ارشد مرمت و احیای بنا و بافت‌های تاریخی، مساجد تاریخی را دارای یک کالبد به عنوان یادگار تمدن و مذهب ایرانیان دانست و گفت: حتی اگر بخواهیم لکه‌ای کوچک از این بناها را حفظ کنیم و بازسازی آن‌ها را براساس اصالتشان انجام دهیم الگوها تغییر نمی‌کنند، هرچند در دوره‌های مختلف تاریخی روند تغییر و گاهی اوقات تکمیل معماری مساجد از چارطاقی به تک ایوانی، شبستانی، دو ایوانه و حتی سه ایوانه را شاهد هستیم.
وی عملکرد مساجد در دوره‌های مختلف ساخت با وجود تفاوت در معماری آن‌ها را یکسان دانست و افزود: هرچند ظاهر این مساجد مانند ساختار مصلی تهران که سبک جدیدی از معماری اسلامی را پایه ریزی می‌کند ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد ولی در قرن حاضر به خصوص در وضعیت اجتماعی نسل کنونی، ساخت و معماری مساجد اهمیت فراوانی دارد.
رحیمی تدوین و ارائه‌ی عملکرد در مساجد تاریخی توسط نهادهای متولی در قالب یک کتابچه و یا بروشور برای اعضای مساجد را ضروری دانست و اظهار کرد: سازمان میراث فرهنگی باید دستورعملکرد مساجد تاریخی را چاپ کند تا با توجه به تعدد مدیریت‌ها در این مکان مقدس ، رفتارها، مشابه یکدیگر باشد و آسیبی به این بناهای تاریخی وارد نشود.
این مدرس دانشگاه همچنین فرهنگسازی را از جمله مواردی دانست که باید مدیریت مساجد به خصوص مساجد تاریخی به آن توجه کنند. چون این گونه بناها مانند مسجد امام و یا مسجد جامع در اصفهان گردشگر پذیر نیز هستند.
وی از بین رفتن پویایی در برخی از مساجد را به دلیل بهره‌برداری نکردن مناسب از آن‌ها از دیگر مشکلات مساجد دانست و افزود: مسجد سپه سالار(شهید مطهری) در میدان بهارستان تهران یک مسجد پویا است چون در آن حس مکان وجود دارد و به عنوان پاتوقی آموزشی و عبادی مورد استفاده است، اما مسجد وکیل در شیراز که بهترین گزینه برای ایجاد یک پاتوق مذهبی در استان فارس است اینگونه نیست زیرا اداره‌ی کل میراث فرهنگی استان گاهی اوقات قصد مرمت بخش‌هایی از این مسجد را می‌کند و در آن را می‌بندد پس عملکرد از این بنا گرفته می‌شود که این کار خود یک خیانت است. اگر در این زمینه بتوانیم تعامل ایجاد کنیم موفق‌تر عمل می‌کنیم.
این مدرس دانشگاه نقش مساجد در جامعه‌ی امروزی را کمرنگ توصیف کرد و گفت: باید به صورت جدی‌تر به این قضیه پرداخته شود. تبدیل مساجد به پاتوق‌های فعال در راستای ارتباط و تعاملات فرهنگی حتی با افراد غیرمسلمان، می‌تواند در این زمینه موثر باشد.
