نقش عاشورا در تحقق تمدن تاريخي اسلام

تحقق تمدن تاریخی اسلام نیازمند حفظ تمایل فطری خداپرستی انسان ها است و لذا حادثه عاشورا، نه تنها حافظ دین اسلام می‌گردد بلکه پس از این حادثه است که معارف ناب اسلامی و شیعی به جامعه عرضه می‏ شود.

 

0513 zguymmnizt - نقش عاشورا در تحقق تمدن تاريخي اسلام

حادثه عاشورا پس از حادثه رسالت نبی خاتم (ص) بزرگترین حادثه تاریخ بشری است که نه تنها عالم دنیا بلکه تمامی عوالم هستی را تحت الشعاع خود قرار داده است و همه بهره‌مند از این حادثه گردیده‌اند.

بررسی تمام ابعاد و لایه های باطنی این بزرگترین بلاء و ابتلاء تاریخی بشر و تأثیر آن بر سلوک و تکامل تمامی عوالم واز جمله عالم دنیا برای انسان غیر معصوم(ع) جز از طریق پیوند و توسل به جریان ولایت ائمه نور ـ که همانا جریان ولایت الهیه است ـ و کلام نورانی آنان امکان‌پذیر نمی‏ باشد و لذا تحقق فقاهتی کارآمد در این حوزه ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

اما آنچه این حادثه را از دیگر حوادث متمایز کرده است، ماهیت این حادثه و نوع سلوکی است که از طریق پیوند با همه عوالم با آن حاصل می‏ شود. عاشورا ضیافت بزرگترین بلاء الهی است که در اثر پیوند با این مصیبت عظمی است که تهذیب کل عالم و تاریخ بشری صورت گرفته است.

عاشورا بزرگترین صحنه درگیری جبهه حق و باطل است، تمامی مکارم اخلاقی در مقابل تمامی مکاید شیطانی روبروی هم صف آرایی کرده‌اند، در دوره غربت اسلام و در شرایطی که جبهه باطل احساس پیروزی می‏کرد و در کنار سر بریده سید الشهداء(ع) ندا برمی‌داشت: «لعبت هاشم بالمُلک فلا خبر جاء و لا وحیّ نزل» انسان غریب و مظلوم کار را تمام کرد و تاریخ بشری را نجات داد.

در جریان کربلا جبهه باطل با نقشه‌ای عظیم آمده بود تا به اسلام تاریخی و خط همه انبیاءالهی از آدم تا خاتم (ص) تیر خلاص بزند، ولی نبی اکرم(ص) برای چنین روزی سید الشهداء(ع) را تربیت کرده بودند و با تحقق عظیم‌ترین مصیبت عالم، تمامی تلاش جبهه باطل و مکاید شیطان نه تنها برای آن مقطع از تاریخ بلکه برای تمام تاریخ، نقش برآب شد و به تعبیر امام راحل (ره) عاشورا اسلام را بیمه کرد.

اما اینکه چگونه عاشورا توانست در طول تاریخ، حادثه‏ ساز شود و موجب تقویت مدام جبهه حق و تضعیف جبهه باطل شود؟ سر این مطلب در درایت و بصیرت بالای نبی اکرم(ص) و سید الشهدا(ع) است که با شکل دهی بزرگترین بلاء و ابتلاء، بزرگترین مصیبت و حادثه جانسوز، عاطفه جامعه شیعه را هدف قرار داده و حرارتی در آن جامعه (و حتی تمامی انسانهای آزاده) ایجاد کردند که با این حرارت دائمی عاطفه وتمایلات جامعه شیعه مدام در غلیان و جوشش است. «ان للحسین حراره فی قلوب لا تبرد ابدا» (مستدرک، ج۱۰، ص ۳۱۸(

در توضیح این مطلب باید توجه داشت که ساختِ هر تمدنی وحکومتی و ادامه حیات آن بر پایه سه عنصر اساسی «نظام تمایلات و گرایش ها، نظام بینش‌ها و دانش‌ها و نظام محصولات و صنایع» است که تغییر تمایلات و گرایش ها سهم تأثیر اساسی در شکل‌دهی یک تمدن و حکومت را دارد. شکل‏ گیری تجدد و تمدن مادی امروز مغرب زمین بر پایه تغییر تمایلات انسانهای آن دیار صورت گرفته است و باتوسعه تمایلات مادی و با هدف حرص به دنیا و توسعه تمتَّعِ متنوّع ومتلَّون از بهره‌های دنیوی، حرکت آغاز می‏ شود و تمامی علوم و دانش‌ها و تولید محصولات وتکنولوژی و صنعت در این راستا تولید می‏ گردند.

همچنین در باب انقلاب اسلامی ایران می‏ بینیم که امام راحل ابتدا با تغییر تمایلات و عاطفه های جامعه و انقلاب سیاسی، حرکت خود را آغاز می‏ کند و سپس در سایه آن به ساخت ابعاد مختلف انقلاب فرهنگی و انقلاب اقتصادی می‌پردازند.

با این توجه تحقق تمدن تاریخی اسلام که معمار اصلی آن نبی اکرم (ص) است نیازمند حفظ تمایل فطری خداپرستی انسان ها و توسعه و تشدید آن است چرا که تنها در سایه جوشش این عاطفه های الهی است که بستر فرهنگ سازی در جامعه ایجاد می‏ گردد و لذا می‏ بینیم حادثه عاشورا نه تنها حافظ دین اسلام می‌گردد (حسین منی و انا من حسین) بلکه پس از این حادثه است که زمینه فرهنگ سازی توسط حضرت امام باقر(ع) و امام صادق(ع) ایجاد می‏گردد و معارف ناب اسلامی و شیعی به جامعه عرضه می‏ شود.

با توجه به همین مطلب اساسی است که راز تأکید بر دو نکته در حادثه عاشورا مشخص می‏ گردد از یک طرف حسین(ع) خود را «قتیل العبره» می‌نامید (کامل الزیارات) و از طرف دیگر حکمت ثواب عظیم گریه بر مصیبات حضرت سید الشهدا(ع) مشخص می‏ شود که در این راستا نه گریه بلکه تباکی (حالت گریه) بر مصیبات هم نردبان سلوک می‏ گردد. «فبکی او تباکی علی الحسین فله الجنه) (کامل الزیارات، ص ۳۴۲ ـ ۱۴۱۷ ق)

اینکه می‏ بینیم همه انبیا الهی (علیهم السلام) و همه مخلوقات، اعمّ از ملائک و اجنه حتی حیوانات آسمان و زمین و جماد و نبادات بر مصیبات حضرت سید الشهدا(ع) گریان هستند. ریشه در همین نکته اساسی دارد که گریه معبر پیوند با جریان ولایت الهیه است.
به نقل از: پایگاه اینترنتی فرهنگستان علوم اسلامی قم

همچنین ببینید

ماهنامه موعود شماره 280 و 281

شماره ۲۸۰ و ۲۸۱ مجله موعود منتشر شد

با امکان دسترسی سریع دیجیتال ؛ شماره ۲۸۰ و ۲۸۱ مجله موعود منتشر شد ماهنامه …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *