موعود پایگاه اینترنتی موعود
در طول مقاطع مختلف تاریخ، جبرئیل حضوری ملموس و پررنگ، به خصوص در تاریخ انبیا داشته که پرداختن به همه آنها در این مختصر، ممکن نیست و به طور گزینشی به موارد محدودی در اینجا اشاره می‌‌شود. در ماجرای خلقت حضرت آدم(ع) و حوادث پس از آن، جبرئیل به طور مداوم و در نقش معلّمی دلسوز، همواره با او در ارتباط بوده و در جریان نبوّت حضرت نوح(ع) نیز علاوه بر وحی، می‌‌توان جبرئیل را در نقش معلّمِ نجّاری این پیامبر خدا، مشاهده کرد. ۱
جبرئیل در زندگانی حضرت ابراهیم(ع) نقشی فعّال، از تولّد اسماعیل گرفته تا گذاشتن او در «مکّه» و… داشته است.۲ در ماجرای عذاب قوم لوط، جبرئیل(ع) مأمور اجرای فرمان عذاب خداوند بوده که بدون ذکر نام ملائکه این جریان در قرآن کریم نیز آمده است.۳
در ماجرای ولادت حضرت مسیح(ع) جبرئیل روح‌الامین که بر مریم قدّیس وارد شد و پیام خدا را به او منتقل ساخت. ۴
در تشریفات مبعث، جبرئیل و میکائیل حامل پیام رسالت رسول‌خدا(ص) بودند و علاوه بر آن، در روایات جبرئیل، میکائیل و اسرافیل(ع) را همنشینان رسول خدا(ص) بیان نموده‌اند.۵ مهم‌ترین و مشهورترین مأموریّت جبرئیل(ع) در طول حیاتش، ابلاغ وحی‌الهی به رسول خدا(ص) بوده که نیازی به توضیح بیشتر ندارد و درباره آن بسیار خوانده و شنیده‌ایم؛ لیکن یکی از نکات جالب توجّه در تاریخ حیات رسول خدا(ص) ادبی است که جناب جبرئیل(ع) در برابر رسول خدا(ص) رعایت می‌‌کرده است. به تصریح امام صادق(ع) هرگاه جبرئیل(ع) خدمت پیامبر(ص) میآمد، اجازه ورود می‌خواست، اگر پیغمبر در حالی بود که مناسب نبود، جبرئیل وارد شود، همان جا میایستاد و اگر اجازه می‌داد، وارد می‌شد. محلّ ایستادن او زیر ناودان مقابل در معروف به «باب فاطمه» و مقابل «قبر» است، به طوری که اگر سر را بلند کنی، ناودان بالای سر تو است.۶ پیامبر(ص) وقتی مدّتی جبرئیل(ع) را نمی‌دیدند، دل‌تنگ می‌‌شدند، ۷ که البتّه این دل‌تنگی بیش از آنکه ناشی از ندیدن او باشد، حاکی از انتظار وحی و امید به رسیدن پیام‌های خداوند متعال بوده است.
در معراج پیامبر(ص)، جبرئیل(ع) همراه صمیمی رسول خدا(ص) بوده است. بنابر آنچه در روایات آمده «هنگامی‌که حضرت رسول می‌خواست به معراج برود، جبرئیل براق را آورد و او را بر در خانه خدیجه بست….وقتی که جبرئیل بر حضرت وارد شد، براق خیلی خوشحالی میکرد. جبرئیل گفت: ساکت باش! بهترین خلق خدا میخواهد بر تو سوار شود. براق ساکت شد. بعد، پیامبر سوار او شد و به طرف «بیت المقدّس» روانه شدند. پیامبر پیرمردی را دید از جبرئیل پرسید: این شخص کیست؟ جواب داد: پدرت ابراهیم است. در آنجا فرود آمدند و خداوند تمام انبیا را جمع کرد و جبرئیل اذان گفت. حضرت محمّد(ص) جلو رفت و همه انبیا به امامت او نماز خواندند…».۸
۱. بحارالأنوار، ج ۱۱، ص ۳۲۸.
۲. الکافی، ج۴، ص ۲۰۱.
۳. توضیح بیشتر در این رابطه را در اینجا ببینید: الکافی، ج ۸، ص ۳۹۲.
۴. بحارالأنوار، ج ۱۴، ص ۲۱۵.
۵. رجال الکشّی، ص ۲۷۵؛ بحار الأنوار، ج۴۷، ص ۴۰۸.
۶. الکافی، ج۴، ص ۴۵۳.
۷. برای نمونه: بحارالانوار، ج۳۸، ص۱۴۱.
۸. الخرائج و الجرائح، ج۱، ص ۸۵.
