بهلول و شرمسار کردن هارون‌الرشيد
روزی هارون بهلول (۱) را خواست و او ناگزیر نزد هارون آمد. هارون از او پرسید: آیا مرا می‌شناسی؟ بهلول گفت: تو کسی هستی که اگر در مشرق زمین ستمی‌شود و تو در مغرب باشی، در روز قیامت بازخواست می‌شوی. هارون منقلب شد و پس از چند لحظه پرسید: روش مرا چگونه می‌بینی؟ بهلول گفت: قرآن کتاب خدا در میان ماست، روش خود را با دستورهای آن تطبیق کن. قرآن می‌گوید: نیکوکاران از نعمت های بهشتی بهره مندند و بدکاران گرفتار عذاب دوزخ هستند.(۲)، اگر کردار تو نیک است، عاقبت به خیر می‌شوی وگرنه عاقبت به شر خواهی شد. هارون گفت: پس این همه کارهای نیک ما کجاست؟ بهلول گفت: خداوند کردار پرهیزگاران را می پذیرد.(۳)هارون: پس رحمت خدا کجاست و چه می‌شود؟ بهلول: رحمت خدا به نیکوکاران است. (۴) هارون: پس خویشاوندی ما با رسول خدا(ص) چه می‌شود؟ بهلول: در روز قیامت از عمل می پرسند نه از خویشان. (۵)هارون: پس شفاعت پیامبر(ص) چه می‌شود؟ بهلول: شفاعت رسول خدا(ص) بستگی به اجازه خدا دارد.(۶)هارون: آیا حاجتی داری تا برآورم؟ بهلول: حاجتم این است که مرا بیامرزی و اهل بهشت گردانی. هارون: برآوردن چنین حاجتی از دست من خارج است، ولی شنیده ام٬ بدهکار هستی٬ خواستم بدهکاری تو را ادا کنم. بهلول: اگر راست می‌گویی اموال مردم را به صاحبانش برگردان. تو که خودت بدهکار هستی، با بدهکاری نمی توانی رفع بدهکاری کنی. هارون: آیا می خواهی دستور دهم همه روزه تا آخر عمر معاش روزانه تو را بدهند؟ بهلول: ای هارون، من و تو هر دو بنده خدا هستیم٬ صاحب ما آن خدایی که روزی تو را تأمین می‌کند، مرا فراموش نمی‌کند. (۷)
منابع
۱. بهلول از شاگردان هوشمند و آزاده مکتب امام کاظم(ع) و امام صادق(ع) و همچنین از خویشاوندان هارون بود، به همین جهت او را با اینکه دشمن دستگاه هارون بود٬ نکشتند.
۲. إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِی نَعِیمٍ وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِی جَحِیمٍ. (انفطار: ۱۴-۱۵).
۳. إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ: (مائده: ۲۷).
۴. إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَرِیبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِینَ. (اعراف: ۵۶).
۵. فَإِذَا نُفِخَ فِی الصُّورِ فَلَا أَنسَابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ وَلَا یَتَسَاءلُونَ. (مؤمنون: ۱۰۱).
۶. یَوْمَئِذٍ لَّا تَنفَعُ الشَّفَاعَهُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَرَضِیَ لَهُ قَوْلًا: (طه: ۱۰۸).
۷. عنوان الکلام: ص ۲۰۶