موعود پایگاه اینترنتی موعود
انسان برای اینکه در زندگی مادی و معنوی خویش موفق شود باید دارای ویژگی هایی باشد که یکی از آنها توانمندی تصمیم گیری موثر و کارا است و این امر از اهمیت زیادی برخوردار است و حتی در قالب تعبیرهایی چون حکمت دراحادیث و روایات مورد تاکید قرار گرفته است.
به گزارش موعود به نقل از مهر، یکی از ویژگی های انسان های موفق تصمیم گیری درست و موثر است، اما باید دانست که تصمیمی موثر و سازنده می‌باشد و از کارآیی مناسبی برخوردار است که دارای ویژگی هایی باشد.
– دارا بودن اطلاعات کافی
اطلاعات از اصلی ترین عناصر تصمیم گیری خوب و موثر است، زیرا همه مدیران و خط مشی گذاران، هنگام اخذ تصمیم نیاز به اطلاعات دارند تا بتوانند پیش بینی های لازم را درباره رویدادهای آتی به عمل آورند. شرایط تصمیم گیری از دریچه اطلاعات را می توان در حالات مختلف، بر روی یک طیف قرار داد که در یک طرف آن، وضع مطمئن و در انتهای دیگر وضع تشنج زا قرار می‌گیرد.
تحت شرایط مطمئن، اطلاعات به‌اندازه کافی وجود دارد و ما به خوبی نسبت به هدف ها آگاهی داریم و درباره نتیجه اقدام یا راهی که در پیش رو داریم می توانیم اطلاعات دقیق قابل سنجش و معتبر یه دست آوریم. از این رو فردی که در شرایط مطمئن تصمیم می‌گیرد به اهداف و رویه های کار آشنا است و در مورد تصمیم گیری خود اطلاعات کافی دارد و بالطبع به تصمیمات برنامه ریزی شده نزدیک است، چرا که در تصمیمات برنامه ریزی شده، اهداف، رویه ها، روشها روشن است و سیاست های سازمان چگونگی اخذ تصمیم را مشخص می‌کند.
در تصمیم برنامه ریزی شده، تا حد آزادی عمل از فرد گرفته می‌شود، زیرا این سازمان است که تعیین تکلیف می‌کند و نسبت به آنچه باید انجام شود، تصمیم می‌گیرد. با این حال تصمیمات برنامه ریزی شده با هدف صرفه جویی در وقت یا دادن آزادی عمل و اختیار بالا به مدیران می‌باشد.
سیاست ها، مقررات و رویه ها سبب می‌شوند تا مدیران در وقت خود صرفه جویی کنند و مقدار بیشتری از وقت خود را صرف امور مهم تر نمایند. وقتی مدیران با مسائل پیش بینی نشده و اضطراری روبه رو می‌گردند که سیاست های سازمان یا شرکت برای حل آنها روشی ارائه ننموده و اطلاعات کافی در این زمینه جمع آوری نشده باشد در این صورت آنها مجبورند تصمیمات برنامه ریزی نشده بگیرند و پس نیاز به اطلاعات جامع در چنین موقعیت هایی لازم و ضروری است و تصمیم گیری در سازمان زمانی موثر می‌باشد که از اطلاعات کافی بهره مند گردد. کلام نورانی امام صادق(ع) به همین نکته اشاره دارد که در فرازی از وصیت خود به عبدالله بن جندب می فرماید: به هنگام هر امری توقف کن، تا ورودی را از خروجی آن شناسایی نمایی قبل از اینکه در آن تصمیم واقع گردی و پشیمان شوی.
– آینده نگری و عاقبت اندیشی
یکی دیگر از ویژگی های تصمیم گیری موثر این است که تصمیم با تدبیر و عاقبت اندیشی توام باشد، بدین معنا که اخذ تصمیم بدون اندیشه در سرانجام آن نمی تواند به صورت یک تصمیم خوب، بخردانه و موثر باشد. امیرمومنان(ع) دور اندیشی و آینده نگری را نشانه عقل و خردمندی می‌شمرند و خردمندترین و عاقل ترین انسانها را افرادی می دانند که آینده نگری و عاقبت اندیشی بیشتری دارند.
– استفاده از تجربه
یکی از مسائل مهم در تصمیم گیری استفاده از تجارب گذشته است. بهره گیری مناسب از تجارب گذشته می تواند اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار مدیران قرار دهد. اگر از تجربه های گذشته به صورت صحیح و مناسب بهره برداری شود، میزان خطا و اشتباه در تصمیم ها کاهش می‌یابد و تصمیمات ارزش و اعتبار بیشتری خواهند داشت. حضرت امیر(ع) می فرماید: آن کس که تجربه ها را حفظ کند و به موقع از آنها استفاده نماید کارهایش به نتیجه می رسدو نیز می فرماید؛ کسی که تجربه اش کم باشد گول می خورد و کسی که تجربه اش بسیار باشد کمتر فریب می خورد.
– بهره گیری از مزایای تصمیم گیری فردی- گروهی
تصمیم گیری در صورت فردی و گروهی دارای معایب و مزایایی است. نقاط قوت تصمیمات گروهی کسب اطلاعات جامع تر و کامل تر، پذیرش سریع تر تصمیم، مشروعیت بیشتر و افزایش تنوع دیدگاهها است و نقاط ضعف آن وقت گیر بودن، مبهم و لوث شدن مسئولیت ها و فشار گروه بر اعضا جهت سازش افراد است. نقاط قوت تصمیمات فردی سرعت بالا، مشخص بودن مسئولیت تصمیم و است و نقاط ضعف آن خلاقیت و نوآوری کم و دقت پایین تصمیم است.
بهترین تصمیم گیری این است که با دیگران مشورت و از آنان نظرخواهی شود، اما پس از جمع آوری آرا تصمیم گیری نهایی با خود شخص باشد این تصمیم گیری مشورتی مزایا و قوت تصمیم گیری فردی و گروهی را دارد و از مشکل کمتری برخوردار است. در نتیجه می توان گفت مهمترین عامل در هر نوع تصمیم گیری موثر و موفقیت آمیز، قاطعیت و ثبات در تصمیم است و تصمیم گیری آن گاه موثر و کارا خواهد بود که از درجه قاطعیت و ثبات لازم بر خوردار باشد. امیرمومنان(علیه السلام) می فرماید: خداوند سبحان، پیامبران و فرستاده های خود را در تصمیم ها دارای قدرت و قاطعیت قرار داد.
منابع
– بحار الانوار، ج ۷۸
– غرر الحکم و دررالکلم، حکمت ۳۳۶۷ و ۸۰۳۹
– نهج البلاغه، خطبه
