یک نسل پیش، در بعضی از مناطق آمریکا مانند «منهتن» به نظر میرسید که مردم در مسیر دور شدن از خدا هستند. در سال ۱۹۶۶ مجله «تایم» دو جنازه سیاه و سرخ کشیده بود و از معنای الوهیت سؤال کرده بود. مسئله به علم مربوط میشد یعنی چیزی که نمیتوان آنرا به روش علمیشناخت. اما امروز در عصر تبلیغ ۲۴ ساعته تلویزیون دیگر کسی چنین مقالاتی نمینویسد. تاریخ نشان میدهد که متفکران نگران در مجله تایم که تصور مبهمی از الوهیت را مطرح میکردند شامل تمام کشور نمیشدند. آنچه در سال ۱۹۶۶ مرده بود وجود الوهیت با حسن ظن بدون عقلانیت بود. چیزی که به جای آن میتواند دوباره رشد کند تجربه مستقیم و عالی از مسئله الوهیت است که بارها از زمان «معبد سلیمان» تجلی یافته است. از این رو مجله «نیوزویک» تصمیم گرفت مسئله ایمان را به طور مفصل بررسی کند. برای همین منظور به برخی کلیساها و مساجد سر زد و با فعالان مذهبی گفتوگو کرد. همچنین با همکاری سایت «بلفنت» اقدام به یک نظرسنجی کرد که شامل بیشتر اقشار دینی میشود. ما به هرجا رفتیم شاهد رشد معنویت بودیم. در مراسم وابستگان به کلیسای «پنتکوستال» که به خاطر فریادها و پایکوبی موجب بیهوشی میشود. در کلیساهای کاتولیک که عبادتکنندگان در نیمه شب به تنهایی ساعتها در قربانی مقدس تفکر میکنند. در مراکز یهودی که با روشهای «کابالایی» صوفی خدا را جستوجو میکنند. همچنین در احیای ادیان بتپرستانه که در ظواهر عالم طبیعت به دنبال خدا میگردند و نیز در فرقه «ذن» و دیگر شاخههای بیشمار بودایی که طرفداران آن از طریق تفکر و دعا به دنبال روشنگری هستند. در تلاش مسلمانان آمریکایی برای رشد اسلام که بیشتر از همه به دنبال خداوند است. اکنون در آمریکا مسئله گرایش به یک دین خاص مهمترین چیز نیست. بلکه مهمتر از همه گرایش به معنویت و عالم بالا است. طبق نظرسنجی به عمل آمده از هر ۱۰ آمریکایی ۸ نفر معتقدند که بیش از یک دین و اعتقاد میتواند راه نجات باشد و این چیزی است که در مدارس نیاموختهاند. همچنین از هر ۵ نفر یک نفر دین خود را در مرحله رشد تغییر داده است. میان این آمار ۷۹ درصد خود را معنویتگرا توصیف میکنند و ۶۴ درصد میگویند که متدین هستند همچنین ۷۹ درصد معتقدند که با ادیان دیگر هم میتوان به نجات و آسایش رسید و به بهشت رفت. اکنون به سؤالات و جوابهای داده شده اشاره میشود.
بهترین عبارتی که شما را توصیف کند چیست؟
۲۴ درصد معنویتگرا اما غیرمتدین، ۹ درصد متدین اما غیرمعنویت گرا، ۵۵ درصد متدین و معنویتگرا، ۸ درصد غیرمعنویت گرا و غیرمتدین، ۴ درصد نمیدانم.
معنویت چه مقدار در زندگی روزانه شما اهمیت دارد؟
۵۷ درصد خیلی مهم است، ۲۷ درصد به نوعی مهم، ۷ درصد خیلی مهم نیست، ۷ درصد اصلاً مهم نیست، ۲ درصد نمیدانم.
آیا بین عبادتهای دینی شما در امروز و گذشته تغییری حاصل شده است؟
۳۸ درصد همانها هستند، ۳۰ درصد بیشتر آنها عوض نشده، ۹ درصد بیشتر آنها عوض شده، ۱۱ درصد کاملاً عوض شده، ۴ درصد بیدین شدهام، ۳ درصد در گذشته به هیچ دینی گرایش نداشتم، ۵ درصد نمیدانم.
چرا کارهای دینی انجام میدهید؟
۳۹ درصد برای ارتباط شخصی با خدا، ۳۰ درصد تا کمک کند شخص بهتر و دارای زندگی بهتری باشم، ۱۷ درصد تا به آرامش و سعادت برسم، ۱۰ درصد برای ارتباط با محیطی عظیمتر، ۸ درصد برای معنا دادن به زندگی و تنظیم آن، ۳ درصد تا بخشی از جامعه باشم، ۱۳ درصد به دلایل مختلف.
شرکت شما در این فعالیتهای دینی یا معنوی چه مقدار است؟
۶۴ درصد هر روز، ۲۹ درصد نه همیشه، ۲۱ درصد در فعالیتهای غیر مرتبط با کلیسا یا مسجد یا …، ۲۰ درصد کتاب مقدس یا قرآن یا … میخوانم، ۲ درصد به کلیسا و مراسم مذهبی میروم.
چه وقت احساس میکنی بیشترین رابطه را با خدا داری؟
۴۰ درصد در تنهایی، ۲۱ درصد در طبیعت، ۲۱ درصد در عبادتگاه، ۶ درصد وقتی با دیگران هستم، ۲ درصد وقتی یک متن مقدس (کتاب مقدس، قرآن، …) میخوانم، ۶ درصد در هیچ حالتی، ۴ درصد نمیدانم.
آیا به اینکه خدا جهان را خلق کرده ایمان داری؟
۸۰ درصد آن را خدا خلق کرده، ۱۰ درصد آن را خدا خلق نکرده، یک درصد به خدا ایمان ندارم، ۹ درصد نمیدانم.
کدام یک از احتمالات زیر مهمترین هدف دعا و نماز است؟
۲۷ درصد طلب ارشاد از خداوند، ۲۳ درصد شکرگزاری برای خدا، ۱۹ درصد نزدیکی به خدا، ۱۳ درصد کمک به دیگران، ۹ درصد بهبود زندگی شخصی، ۴ درصد احتمالات دیگر، ۵ درصد نمیدانم.
بعد از مرگ چه رخ میدهد؟
۶۷ درصد ارواح به بهشت یا جهنم میروند، ۱۳ درصد بهشت یا جهنم وجود ندارد اما ارواح در سرزمینی روحانی زندگی میکنند، ۶ درصد همه چیز پایان مییابد و روحی وجود ندارد، ۵ درصد روح در مخلوق دیگری نمود مییابد، ۹ درصد نمیدانم.
از میان جمعیت آمریکا: ۵/۲۹ میلیون نفر هیچگونه فعالیت دینی ندارند، ۷/۷ میلیون نفر فعالیتهای دینی غیر مسیحی دارند و ۱۵۰ میلیون نفر دارای فعالیتهای دینی مسیحی هستند.
برخی اصطلاحات دینی رایج
در آمریکا حتی دانشمندان علم الهیات هم برای فهم اصطلاحات دینی در زحمت هستند. در زیر به برخی از این اصطلاحات اشاره شده است.
کاریزماتیک (Charismatics): شروع دهه ۶۰ گذشته، منطقه: کالیفرنیا: نژاد پرستانی هستند که به کلیساهای اصلی وابستهاند.
کرسیلو(Cursudllo): شروع دهه ۵۰ قرن گذشته، منطقه: مایورکای اسپانیا، یک درس کوتاه سه روزه که شامل گفتوگوها و دعاها برای مساعدت فرد کاتولیک در تقرب بیشتر به خداوند است برای وابستگان به این فرقه کافی است.
انجیلی (Evangelicalism): 1846 ـ لندن، جنبشی پروتستانی است که بر اهمیت کتاب مقدس بین اتباع خود ت.کید میکند.
بنیادگرایی (Fundamentalism): 1883 ـ انتاریوی کانادا، نوعی از محافظهکاران انجیلی که بر عصمت کتاب مقدس و اینکه دقیقاً کلام خدا است، تأکید دارند. این افراد دارای اصول اخلاقی شخصی شدیدی هستند.
هسیدیسم (Hasidism): دهه ۴۰ قرن ۱۸ ـ اوکراین، شاخهای از جنبش یهودی ارتدوکسی است که بر تقوی و عبادت خدا به طور مستقیم تأکید دراد. اعضای این فرقه لباسهایی شبیه لباسهای روستاییان روسی در قرن ۱۸ را به تن میکنند.
کابالا (Kabbalah): قرن ۱۲ فرانسه، گونهای از تصرف یهودی که بر کشف معانی مخفی تورات از طریق تفکر و بررسی ریشهای در صوحر که یک کتاب آرامی است تمرکز دارد.
بتپرست: قرن ۲۱ اروپا، بیشتر بتپرستان معاصر اعمال قبل از مسیحیت را به شیوههای جدید وارد کردهاند. طبیعت محور معنویات آنها است و مراسم آنها در پایان هر فصل برگزار میشود.
پنتکوستال: ۱۹۰۱ ـ کانساس از اشکال مسیحیت است که بر معبودیت روحالقدس تأکید دارد.
صوفی: قرن ۷ ـ خاورمیانه ـ سنت صوفی اسلامیبرای تقرب به خدا از طریق تفکر تلاش میکند. افراد پایبند به سنتهای صوفی، تقلیدهای غیر اسلامی رایج در غرب را قبیح میدانند.
ویکا: دهه قرن ۲۰ ـ انگلستان، بزرگترین شاخه بتپرستی در آمریکا است. اعضای این گروه گاهی جاودگر هم نامیده میشوند.
ذن: حدود سال ۵۲۰ ـ چین، ریشه در فرقه بودایی دارد و بر تفکر برای درک حقیقت تأکید دارد. معمولاً وابستگان به این فرقه بر سئوالهایی تمرکز میکنند که معنایی ندارد و «کوان» نامیده میشود.
همچنین دانشگاه نیویورک در سال ۲۰۰۱ از ۵۰ هزار آمریکایی با نژادهای مختلف در مورد مسائل دینی نظرخواهی کرد که نتایج زیر بخشی از آنها است.
دینداری یا لاییک بودن بر مبنای نژاد
آسیایی: ۲۸ درصد متدین، ۳۴ درصد تا حدی متدین، ۹ درصد تا حدی لاییک، ۲۱ درصد لاییک، ۸ درصد نمیدانند یا جواب ندادهاند.
سیاه: ۴۹ درصد متدین، ۳۲ درصد تا حدی متدین، ۵ درصد تا حدی لاییک، ۱۲ درصد لاییک، ۸ درصد نمیدانند یا جواب ندادهاند.
سفید: ۳۷ درصد متدین، ۴۰ درصد تا حدی متدین، ۷ درصد تا حدی لاییک، ۱۰ درصد لاییک، ۶ درصد نمیدانند یا جواب ندادهاند.
گرایش به ادیان بر مبنای نژاد
کاتولیک رومی: ۶۴ درصد سفید، ۳ درصد سیاه، ۳ درصد آسیایی، ۲۹ درصد لاتین، ۲ درصد غیره.
تعمیدی: ۶۴ درصد سفید، ۲۹ درصد سیاه، ۵ درصد آسیایی، ۳ درصد لاتین، ۲ درصد غیره.
یهودی: ۷۳ درصد سفید، ۸ درصد سیاه، ۵ درصد آسیایی، ۱۱ درصد لاتین، یک درصد غیره.
بیدین: ۹۲ درصد سفید، یک ردصد سیاه، یک درصد آسیایی، ۵ درصد لاتین، یک درصد غیره.
بودایی: ۳۲ درصد سفید، ۴ درصد سیاه، ۶۱ درصد آسیایی، ۲ درصد لاتین، یک درصد غیره.
پینوشت:
٭ شرق، ش ۵۹۸، ۱۹/۷/۱۳۸۴ به نقل از: مجله نیوزویک.