فضیلت قرائت و خواص سوره علق

نود و ششمین سوره قرآن است که مکی و ۹ آیه دارد. در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: کسی که سوره علق را در شب یا روز قرائت نماید و پس از آن از دنیا برود شهید از دنیا رفته است و درجه شهیدان را داراست و مانند کسی است که در رکاب رسول خدا(ص) جهاد کرده است. (ثواب الاعمال، ص ۱۲۴)

این سوره اولین سوره‌ای است که بر رسول‌الله(ص) نازل شده است. (الکافی، ج ۲، ص ۶۲۸) و یکی از چهار سوره سجده‌دار قرآن است که واجب است وقتی به آیه مورد نظر رسیدیم سجده کنیم.
آثار و برکات تلاوت سوره علق
الف: در امان بودن در سفرهای دریایی؛ از رسول خدا(ص) نقل شده است: هر کس سفر دریایی می‌کند اگر سوره علق را بخواند از غرق شدن در امان می‌ماند. (تفسیرالبرهان، ج ۵، ص ۶۹۵)
ب: حفاظت مخازن از شر آفات؛ از رسول خدا(ص) نقل شده است: اگر سوره علق را بر در مخزن یا انباری بخوانند خداوند آن را از شر هر آفت و سارقین مصون می‌دارد تا این‌که مالکش آن را بیرون آورد.(تفسیرالبرهان، ج ۵، ص ۶۹۵)
شأن نزول و محتوای سوره علق
مشهور در میان مفسران این است که این سوره نخستین سوره‌ای است که بر پیغمبر گرامی اسلام(ص) نازل شده، و محتوای آن نیز مؤید همین معنی است.
در آغاز به پیغمبر اکرم(ص) دستور قرائت و تلاوت می‌دهد و سپس از آفرینش این انسان با عظمت، از یک قطعه خون بی‌ارزش، سخن می‌گوید.
در مرحله بعد از تکامل انسان در پرتو لطف و کرم پروردگار، و آشنائی او به علم و دانش و قلم بحث می‌کند.
و در مرحله بعد، از انسان‌های ناسپاسی که علی‌رغم این همه موهبت و اکرام الهی راه طغیان را پیش می‌گیرند سخن به میان می‌آورد.
و سرانجام به مجازات دردناک کسانی که مانع هدایت مردم و اعمال نیکند اشاره می‌کند و سوره را با دستور سجده و تقرب به درگاه پروردگار پایان می‌دهد.
اهداف این سوره
۱. توجه دادن انسان به خداوندی که او ربّ است و آفریدگار و ارجمند و آموزش دهنده است و کنار زننده پرده‌های جهل و نادانی.
۲. آگاه نمودن بشر به این‌که خداوند او را از علق آفریده است و او تحت ربوبیت خداوند است و حامل لوای علم و معرفت و هنگامی‌که خود را مستغنی می‌یابد فساد و طغیان می‌کند.
۳. توجه به این که بازگشت همه چیز به سوی خداست. آغاز و انجام همه به دست او و به سوی اوست.
۴. یادآوری وظایف بندگان که همه افعالشان به نام خدا و در راه هدایت و تقوا باشد، با حق ستیزه نکرده و به آن پشت نکنند و بدانند که خداوند ناظر بر آن‌هاست.
۵. ترساندن بندگان از نکال و غضب خداوند که او ناسپاسان را با حقارت و ذلت به سوی عذاب می‌کشاند.
۶. توجه به این‌که خداوند می‌خواهد از طاغیان و فاسدین پیروی نشود و بندگان خدا در پیشگاه او به خاک مذلّت بیافتند و قرب و نزدیکی او را بخواهند.
بسم الله الرحمن الرحیم
أرایتَ الذی یَنهیَ* عَبداً إذا صَلّی؛ (علق/۱۰) آیا نگریسته‌ای کسی را باز می‌دارد بنده‌ای را که به نماز برخیزد؟! در مجمع‌البیان در در ذیل آیه فوق آمده که ابوجهل گفت: راستی محمد صورت خود را در حضور شما به خاک می‌گذارد؟ گفتند: بله. گفت: به آن کسی که باید به او سوگند خورد، اگر او را ببینم که چنین می‌کند، گردنش را لگد‌مال خواهم کرد. شخصی در همان بین صدا زد: او همینک دارد نماز می‌خواند. ابوجهل پیش رفت تا گردن رسول خدا(ص) را لگد‌مال کند. چیزی نگذشت که عقب‌عقب برگشت در حالی که دست‌ها را پیش رویش گذاشته بود (گویی از چیزی پرهیز می‌کرد و بلایی را از خود دور می‌ساخت). جماعت حاضر پرسیدند: تو را چه می‌شود یا اباالحکم؟ گفت: بین من و او خندقی از آتش است، و موجوداتی که بال دارند. رسول خدا(ص) فرمودند: به آن خدایی که جانم به دست اوست، اگر به من نزدیک می‌شد، ملائکه بدنش را تکه‌تکه کرده، با خود می‌بردند، این‌جا بود که خدای تعالی آیه فوق را تا به آخر سوره نازل فرمود.