چند سال است که روند بخش قابل توجهی از آگهیهای پخش شده از تلویزیون به سوی مصرفگرایی، مادیگرایی سوق یافته است. افراط در تبلیغات بانکی که بیشتر بر جایزه و قرعه کشی تاکید دارند و در آنها رویاسازی برای دستیابی به منزل و ماشین و گنج به شکلی برجسته مطرح شده و هیچ اطلاع رسانی در خصوص نوع استفاده بانکها از این نوع سپردهها نمیشود، و یا تبلیغات بیوقفه در خصوص چیپس و پفک نمکی و ماکارونی نشان از اقتصاد بیماری دارد که بعضی از این تبلیغات بر آن دامن میزنند.
در خصوص مغایرت بعضی از این آگهیها با معنویات و حتی آموزههای دینی، ذکر یک مثال به روشنتر شدن این بحث کمک میکند.
در دین مبین اسلام و در آیات قرآنی و همچنین در احادیث و روایات متعددی که از زبان رسول اکرم (ص) و ائمه اطهار(ع) نقل شده، به شکلی صریح و شفاف ملاکهای انتخاب یک همسر خوب مشخص شده و از آنجا که نهاد خانواده از نظر اسلام از جایگاهی بس رفیع و والا برخوردار است، تاکید زیادی شده تا در انتخاب همسر این شاخصهها رعایت شود. ملاکهایی که اسلام برای انتخاب همسر معین نموده؛ مواردی همچون تقوا، پاکدامنی، ایمان، خوش خلقی و نمونههای دیگری از این دست است. اینها در حقیقت شاخصههایی هستند که همواره آنها را درکتاب آسمانی قرآن کریم و کتب دینی، اخلاقی، مذهبی، خانوادگی و حتی در بعضی کتابهای روانشناسی خواندهایم و یا این که آنها را بارها و بارها در طول عمر خویش از منابر و در مساجد و از زبان علما و یا ازطریق رادیو و تلویزیون و نیز از زبان بزرگان خانواده و فامیل شنیدهایم.
رسول اکرم (ص) در باره ملاک ازدواج و انتخاب همسر فرمودهاند: “اگر جوانی به خواستگاری آمد که دین و نجابت او را پسندیدید، به او زن دهید و در غیر این صورت زمین را فتنه و فساد خواهد گرفت.”
رسول رحمت حضرت محمد(ص) باز نیز در جایی دیگر فرمودهاند: ” دخترت را به ازدواج انسان متقی و پرهیزگار درآور”.
حضرت امام جعفر صادق (ع) نیز میفرمایند: “با خانواده شایسته ازدواج کنید، زیرا خصایل والدین و اجداد به نسل بعد سرایت میکند”.
با این همه آیات و روایات که در خصوص رعایت اصل تقوا، نجابت و ایمان در انتخاب همسر وجود دارد و علی رغم اینکه در هیچ کدام از روایات داشتن پول بیشتر یا زر و سکه به عنوان یک ملاک در این زمینه معرفی نشده است، اما متاسفانه چند مدتی است که یک آگهی بازرگانی که مربوط به یکی از بانک های کشور است، به شکلی مکرر از سیمای جمهوری اسلامیکه باید مبلغ دستورات اسلامی و مروج ارزش های اخلاقی باشد، پخش میشود که در آن چند جوان به خواستگاری دختر یک حاکم آمده و هر کدام از آنها متاعی را برای جلب نظر دختر و پدرش عرضه می نمایند و سر انجام نیز دختر حاکم جوان دومی را انتخاب نموده و دلیل این انتخاب را نیز ارزشمندتر بودن سپرده طلایی وی میداند که این نظر با تشویق و تاکید اطرافیان روبرو شده و آن را نشانه هوش و ذکاوت دختر میدانند ؟! این آگهی که در روزهای اخیر و بخصوص در ماه مبارک رمضان که ماه خودسازی و تبلیغ و تقویت ایمان است، به شکلی مکرر و افراطی از تلویزیون پخش گردید، به شکلی صریح ملاک ازدواج و انتخاب همسر را نه آنچه که دین اسلام می فرماید، بلکه چیزی مغایر با آموزههای دینی معرفی نموده و ملاکی متفاوت با ملاکهای عنوان شده در اسلام را برای انتخاب همسر به جوانان معرفی مینماید!
بهراستی در سیمایی که طی ۳۲ سال گذشته در برنامههای مذهبی و خانوادگی و اجتماعی آن نیز بارها نسبت به در نظر گرفتن ملاک تقوا، ایمان و نجابت در انتخاب همسر تاکید شده است، این تناقض و غفلت از کجا ناشی میشود که یک آگهی تلویزیونی به این شکل صریح، به تبلیغ ملاکی مغایر با همه آن برنامهها میپردازد و ناظران آگهیهای بازرگانی در صدا و سیما و نیز ناظرین پخش نسبت به اثرات سوئی که این تبلیغهای طلایی؟! بر نسل جوان و اخلاق جامعه میگذارند، چشم میپوشند.
ازسوی دیگر جدای ازمسئولیتی که واحد بازرگانی صدا و سیما جهت نظارت بر چنین آگهیهایی دارد، اداره کل تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با وظیفه ای که نسبت به نظارت بر کانونهای آگهی و تبلیغاتی دارد و با توجه به قوانین موجود که اتفاقاً کتابچه آن نیز توسط این اداره کل منتشر شده و در آن قید شده که آگهیهای تبلیغاتی ساخته شده توسط این کانونها نباید مغایر با ارزشهای دینی و اخلاقی جامعه باشند، باید نسبت به تهیه و پخش این آگهی و سایر موارد مشابه، دقت و نظارت بیشتری نموده و به شأن و وظیفه قانونی خود در این زمینه عمل نماید.
جالب است که بدانیم در کتابچه ” قوانین ومقررات تبلیغاتی کشور” و در فصل اول آن که به اصولی از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخته، آمده است:
اصل سوم- دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم همه امکانات خود را برای امور زیر بهکار برد:
۱- ایجاد محیط مساعد برای رشد فضائل اخلاقی براساس ایمان وتقوا و مبارزه با کلیه مظاهر فساد و تباهی.
۲- بالا بردن سطح آگاهیهای عمومی درهمه زمینهها با استفاده صحیح ازمطبوعات و رسانههایگروهی و وسایل دیگر.
حال خود قضاوت کنید پخش این آگهی یا آگهی دیگری که بهجای اینکه کلاس درس را محلی برای علم اندوزی دانشآموزان نشان دهد، معلمی را به تصویر میکشد که به دانش آموزان چگونگی رسیدن به گنج طلا را آموزش میدهد، جامعه ما را به سمت “رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوا رهنمون خواهد ساخت یا خیر؟
—————————————————-
نویسنده: محمد دیندار