چه کسانی زنده اما مرده‌اند؟

اگر همه مردمی‌که بین مشرق و مغرب عالم وجود دارند از بین بروند و کسی روی زمین نباشد و من تنها باشم، چنانچه قرآن با من باشد هرگز احساس وحشت نمی‏کنم …

آیت‌الله جوادی‌آملی در کتاب حکمت عبادات در بیانی زیبا، به اهمیت قرآن و انس با این کتاب شریف الهی پرداخته‌اند.

متن نوشتار این مرجع تقلید به شرح ذیل است.

*آداب تلاوت قرآن

تلاوت و قرائت کتاب خدا احکام و آدابی دارد، از جمله اینکه انسان چگونه این حروف را از مخارج ادا کند؛ در چه صورت وقف و کجا وصل کند؛ اینها احکام و آداب تلاوت است. امّا حکمت تلاوت قرآن این است که انسان، قرآن را به گونه‏ای تلاوت کند که معبود را مشاهده نماید. مرحلهٴ نازلهٴ مشاهدهٴ معبود آن است که در صفحه ضمیر و قلب عابد، چیزی جز علاقه به معبود نباشد. و انسان می‏تواند به خوبی تشخیص دهد که آیا در قلبش چیزی جز خدا هست یا نه؟

امام سجاد (علیه السلام) فرمود: «لو مات من بین المشرق و المغرب لما استوحشت بعد أن یکون القرآن معى» اگر همهٴ مردمی‌که بین مشرق و مغرب عالم وجود دارند از بین بروند و کسی روی زمین نباشد و من تنها باشم، چنانچه قرآن با من باشد هرگز احساس وحشت نمی‏کنم.

*زنده‌هایی که مرده‌اند

یعنی اگر همه عالم کافر شوند و قرآن با من باشد، هرگز احساس ترس نمی‏کنم. مرگ در حقیقت همان مرگ روح است و انسان کافر حقیقتاً مرده است. از نظر قرآن کسانی زنده‏اند که دین خدا را قبول کنند: حضرت می‏فرماید: اگر همه کافر شوند، برای ما تفاوتی ندارد، ما از هیچ کس هراس نداریم چون انسان در نبرد با کافر، چیزی را از دست نمی‏دهد که جبران‏پذیر نباشد، تنها از عالم محدودی به جهان ابد پر می‏کشد و این جای نگرانی ندارد؛ کسی که برای انتقال از عالم طبیعت به ماورای آن هراسی ندارد، از کفر جهانی هم واهمه‏ای به خود راه نمی‏دهد.

*حکمت قرائت قرآن

حکمت عبادت آن است که عابد معبود را در ضمیر خود مشاهده کند، طی این راه نیز محال نیست بلکه شرایط، آداب و احکامی دارد، تلاوت قرآن نیز عبادت است. برای این که به مرحلهٴ مشاهدهٴ معبود راه یابیم باید تا می‏توانیم بر چشم و گوش خود کنترل داشته باشیم، هر کس باید مواظب باشد که جز وظیفه شرعی چیزی انجام ندهد، محیط کار و محیط منزل را با غفلت از خدا آلوده نسازد. وقتی انسان قرآن تلاوت می‏کند، آنگاه که صاحب کلمات آن را با چشم دل مشاهده کرد، به حکمت تلاوت قرآن رسیده است.