«محمد بن مسلم بن شهاب زُهری» و «حاج میرزا محمدهاشم خوانساری»، دو تن از عالمان و مجاهدان راه خدا از سلف عالیقدر و خلف صالحند که نام و یادشان تا همیشه در فکر و ذکر سالکان طریق معرفت و حقانیت زنده و جاوید خواهد ماند.
امروز جمعه هفدهم رمضان المبارک، برابر است با سالروز رحلت دو عالم برجسته روحانی و دو مجاهد بزرگوار ربانی که حیات خود را وقف علم و عمل در راه خدا نمودند و هرآنچه توانستند در طبق اخلاص نهاده و تقدیم رهپویان راه معرفت و حقیقت کردند.
«محمد بن مسلم بن شهاب زُهری» و «حاج میرزا محمدهاشم خوانساری» دو تن از عالمان و مجاهدان راه خدا از سلف عالیقدر و خلف صالحند که نام و یادشان تا همیشه در فکر و ذکر سالکان طریق معرفت و حقانیت زنده و جاوید خواهد ماند.
«محمد بن مسلم بن شهاب زُهری» محدث شهیر و از اصحاب امام سجاد علیه السلام بود.
گفتهاند این مرد نیک اندیش، همیشه همراه و ملازم امام سجاد(ع) بوده است. به طوری که این ملازمت و همراهی تا حدی بوده که بعضی از بنیمروان به او میگفتند: ای زُهری، پیامبر تو چه میکند؟ و منظورشان علی بن الحسین علیه السلام بود.
مرحوم آیه الله العظمی خوئی(ره) در بیانی در رابطه با شأن و شخصیت زهری میگوید: « زُهری گر چه از علماء عامه بوده و سنی مذهب میباشد، ولی حضرت سجاد علیه السلام را دوست داشته و آن حضرت را بزرگ میشمرد، بر اساس روایاتی که از او نقل شده، معتقد بود که آن حضرت، زاهد ترین مردم و با فضیلت ترین آنهاست.»
اما حاج میرزا محمدهاشم خوانساری فرزند حاج میرزا زین العابدین از جمله علمای بزرگوار و برجستگان خطه عالم پرور و هنرخیز اصفهان عزیز بوده است.
ایشان برادر صاحب روضات الجنات و داماد سید صدر الدین اصفهانی بود که از زمره مراجع بزرگ اسلام و ایران در ابتدای قرن چهاردهم بشمار میرود.
ایشان با بزرگانی نظیر میرزای آشتیانی، میرزای شیرازی، میرزای رشتی، آخوند خراسانی و سیدالحکمای تبریزی همروزگار بوده است.
استاد تمامی این نام آوران علمی و تندیس های عظمت فکری و اخلاقی، مرد بزرگی چون شیخ انصاری رحمه الله علیه بوده است که پس از رحلت این پیر و مراد و استاد بی بدیل، شاگردان ایشان که ذکر نام مبارکشان رفت، سرسلسله های روحانیت و زعمای بزرگ حوزه های اصفهان، تهران، سامرا، نجف اشرف و آذربایجان میشوند و کارهای علمی، فعالیتهای دینی و رونق حوزه های علمیه، تربیت شاگردان مبرز، ترویج و تبلیغ دین مبین اسلام را در آن سرزمین ها پی میگیرند.
میرزا محمد هاشم خوانساری در سال ۱۲۳۵ در شهر خوانسار متولد شد و در کودکی به همراه خانواده اش راهی اصفهان شد.
در ابتدای مقاطع تحصیلی، از شاگردان برادرش حاج میرزا محمد باقر و نیز پدرش بود، پس از طی دوران مقدماتی تحصیلات، به محضر سید صدر الدین عاملی (پدر زنش) و مرحوم سید حسن مدرس رسید و کسب فیض نمود.
وی در حوزه اصفهان به بالندگی و شکوفایی اجتهادی رسید، آنگاه راهی نجف اشرف شد و از محضر شیخ انصاری رحمه الله علیه و دیگر بزرگان علم و معرفت در حوزه علمیه نجف که قطب علمی و معنوی عالم تشیع به شمار می رفت، کسب فیض نموده و به مقام رفیع اجتهاد رسید.
بزرگان و زعمای برجسته حوزه علمیه اصفهان به ایشان درجه اجتهاد و اجازه نقل روایت اعطا نمودند و بیشتر سالهای عمر مرحوم حاج میرزا محمدهاشم خوانساری در اصفهان گذشت.
این عالم ربانی و فقیه روحانی، حدود نیم قرن در اصفهان به تدریس خارج فقه و اصول (و علم حدیث و رجال و کلام و تفسیر) مشغول بود، ثمرات و نتایج برجسته ای از این تلاش و مجاهدت علمیکمنظیر نصیب عالم تشیع گردید که به تربیت تعدادی از اجله فخر، حکمت، معرفت، فقه و اصول منتهی گشت.
بزرگانی نظیر شیخ هادی تهرانی، سید محمد کاظم یزدی، آقا شریعت اصفهانی، سید ابو تراب خوانساری و… از جمله شاگردان ایشان بودند و به نفس قدسی این عالم ربانی به درجه اجتهاد و مقامات والا و بالای علمی و معنوی رسیدند.
شهرت علمی حاج میرزا محمدهاشم به عنوان «صاحب مبانی الاصول» است که اثری در اصول فقه میباشد
از جمله آثار دیگر ایشان می توان به: منظومه در فقه و اصول، مقالات لطیفیه، جواهر العلوم، اصول آل رسول، میزان انساب، چهل حدیث، رساله در فضیلت نماز اول وقت و رسائلی در صوم و صلوه مناسک حج و حرمت ذبح اهل کتاب اشاره نمود.
این عالم بزرگوار در هفده رمضان سال ۱۳۱۸، پس از عمری مجاهدت علمی و ممارست روحانی در راه کسب علم و درک فیض معنوی، چون سالکی در طریق حق یابی و حق خواهی، دار فانی را وداع گفت و در جوار بارگاه ملکوتی امیرالمومنین(ع) تدفین گشت.
آری؛ امروز مصادف با چشم فروبستن دو عالم برجسته روحانی و دو مجاهد بزرگوار ربانی است که سالهای حیات خویش را وقف علم و عمل در راه خدا نمودند و هرآنچه توانستند در طبق اخلاص نهاده و تقدیم رهپویان راه معرفت و حقیقت کردند.
حوزه