کفاراتی که در شرع اسلام قرار داده شدهاند آثار متعددی دارند که برخی از آنها مربوط به همه کفارات است و تبعاً شامل کفاره روزه هم میشود و برخی نیز مخصوص کفاره روزه است. اما در مورد قسم اول فوائد زیادی برای کفاره می توان ذکر کرد:
کفاراتی که در شرع اسلام قرار داده شدهاند آثار متعددی دارند که برخی از آنها مربوط به همه کفارات است و تبعاً شامل کفاره روزه هم میشود و برخی نیز مخصوص کفاره روزه است. اما در مورد قسم اول فوائد زیادی برای کفاره می توان ذکر کرد: از جمله اینکه یکی از اصول روانشناسی برای تربیت افراد، استفاده از دو عامل تشویق و تنبیه است، که بدین وسیله افراد بزهکار را مداوا میکنند[۱] در آموزه های دینی هم برای تنبیه افرادی که از حکم الهی تخطی کردهاند از این اصل روانشناسانه استفاده شده است.
فائده دیگر کفاره، پاک کردن روح و روان آدمی از آلودگی گناه است، و کسی که کفاره پرداخت میکند احساس آرامش کرده و عذاب وجدان از او برداشته میشود. از این جهت بین توبه و برخی از احکام شرعی مثل کفاره ارتباط تنگاتنگ وجود دارد.[۲]فائده سومیکه برای کفاره وجود دارد، کمک به فقیران و مستمندان جامعه است که از این طریق باری از دوش آنها برداشته خواهد شد.[۳] این فوائد سه گانه گرچه شامل همه کفارات اعم از کفاره روزه و غیر آن میشود ولی در خصوص کفاره روزه هم صادق خوهد بود. اما دلیل خاصی در مورد کفاره روزه که دو ماه پی در پی برای قضای عمدی یک روز، واجب شده است روایاتی است که علت این حکم را بیان کرده است از جمله، این روایت که از امام رضا (ع) در مورد علت این حکم شرعی سؤال شده است و امام (ع) فرمودند، دو ماه پی در پی کفاره روزه واجب شده است، زیرا روزه ماه رمضان یک ماه بوده و خداوند کفاره آن را دو برابر کرده است بخاطر تأکید و تغلیظ، و آن را پی در پی قرار داده است تا انجام دادن آن آسان نباشد و آن را سبک نشمارند، زیرا اگر انسان به طور متفرق قضا کند، کار قضا برای او آسان میشود و ایمان را سبک میشمارد[۴] بنابراین کفاره روزه مشکل قرار داده شده است تا کسی حکم خدا را سبک نشمارد و نسبت به آن سهل انگاری نکند، به همین جهت سفارش کردهاند که کفاره روزه را هر شخصی، خودش باید به عهده بگیرد و کسی نمی تواند برای افراد دیگر نائب شود مگر اینکه شخصی از دنیا رفته باشد.[۵]
منابع
[۱]. احمدی، سید احمد، روان شناسی نوجوانان و جوانان.[۲]. طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۲۴۸.
[۳]. موسوی خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، ج۲، ص۱۳۱.
[۴]. حر عاملی، وسائل الشیعه(۳۰ جلدی)، ج۱۰، ص۳۷۰؛ و علل الشرایع، ج۲، ص۲۲۰.
[۵]. موسوی خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، ج۲، ص۱۳۳.
مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات