اسلام براى پیشگیرى از بیماریها دستورات بهداشتى ارزنده اى در ضمن محرمات، مکروهات، و مستحبات بیان نموده که گذشت قرنها، حقایق نهفته آنرا آشکار ساخته است .
الف – شراب
از چیزهایى که آشامیدن آن ممنوع اعلام شده شراب است که در قرآن چنین مى خوانیم :
انما یرید الشیطان ان یوقعبینکم العدواه و البغضاء فى الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکر الله و عن الصلوه فهل انتم منتهون (۱)
شیطان خصومت و دشمنى را به وسیله شراب و قمار در میان شما قرار مى دهد، و شما را از نماز و یاد خدا باز مى دارد.
و در جاى دیگر مى فرماید: ((شراب و قمار و بتها پلیدند و از اعمال شیطانند از آن اجتناب کنید))(۲)
زیانهاى همه جانبه شراب به قدرى زیاد است که :
رسول اکرم آنرا ریشه جنایات و زشتیها معرفى فرمودند.
قال رسول الله (ص ): الخمر ام الخبائب (۳)
مردى به على (ع ) گفت به نظر شما معصیت شراب خورى از زنا و دزدى بیشتر است ؟ فرمود آرى، زیرا زناکار ممکن است به همین گناه اکتفا کند، خود را بگناه دیگر آلوده نسازد ولى شراب خوار با آنکه به یک گناه آلوده شده به گناهان دیگرى نیز مانند زنا، دزدى، آدم کشى و ترک نماز…. آلوده خواهد شد.
قیل لامیر المومنین (ع ) انک تزعم ان شرب الخمر اشد من الزنا و السرقه ؟ فقال (ع ) نعم، ان صاحب الزنا لعله لا یعدوه الى غیره و ان شارب الخمر اذا شرب الخمر زنى و سرق و قتل النفس التى حرم الله عزوجل و ترک الصلوه (۴)
زیانهاى شراب منحصر به جنبه هاى بهداشتى نیست بلکه از جنبه هاى معنوى و اجتماعى قابل توجه است .
مردى از امام پنجم (ع ) علت حرام شدن شراب را سؤ ال مى کرد. آنحضرت اینطور فرمودند:
ان مدمن الخمر کعابد و ثن و یورثه الارتعاش، و یهدم مروءته، و تحمله على التجسر على المحارم، منسفک الدماء و رکوب الزنا، حتى لایومن اذا سکر ان یثبت على حرمه، وهو لا یعقل ذلک، و الخمر لا تزید شاربها الا کل شر(۵)
دائم الخمر مانند بت پرست است شراب برایش رعشه بدن پدید مى آورد، مردانگى و انصاف و مروتش را نابود مى کند تشراب است که که شراب خوار را وادار بر جسارت بر نزدیکان و اقوام و خویشان و خون ریزى و زنا مینماید حتى از زناى با محارم ایمن نمى تواند بود او پس از مستى این کار را بى توجه انجام مى دهد و خلاصه شراب وادار کننده به هر نوع شر و اعمال ضد انسانى است .
در این روایت به یک قسمت از ضررهاى الک از نظر جنبه هاى جسمانى، اخلاقى، و اجتماعى تصریح شده است دانشمندان تعداد امراضى را که عامل اصلى آنها شراب و عرق است تقریبا ۱۱ نوع شمردهاند.
۱ – امراض معدى :
الف – ((گاستریت )) ساده و مزمن که بالاخره به ضعف و نابودى قوا منجر مى شود.
ب – ((فلگمن معده ))
ج – ((انتتریت )) سخت و اغلب ((اسفلگیت )) دل دردهاى مختلف و درد معده که بیشتر در وقت اعتیاد به وقوع مى رسد و درد دل هاى دایمى اثر دیگر آن در معده اتساع معدى است که گاهى چنان این عضو را بزرگ مى کند که مانند کیسه اى شده و پنج برابر موقع عادى گنجایش پیدا میکند یعنى ممکن است ده تا ۱۲ لیتر آب بیشتر جا بگیرد.
بطور کلى الکل باعث التهاب جهاز هاضمه مى شود، در روده ها نیز تاءثیر سخت نمود، باعث خراشیدگى جدار آنها، و دفع خون، و ضعیف ساختن قوا میشود، و بالاخره اسهال سخت تولید مى کند، و گاهى نیز یبوست مى آورد در اثر استعمال نوشابه ((قولون )) (روده بزرگ ) لطمه دیده، یبوست و لینت پشت سر هم به وجود مى آورد.
الکل زبان را ضخیم و سخت مى کند و سلولهاى مخصوص ذائقه را ضعیف و بالاخره محو مى نماید، بطوریکه شخص دائم الخمر دیگر طعم غذاها را درست حس نمى کند، و این خود یکى از علل بى اشتهایى در شخص الکى مى باشد و بیشتر از همه باعث خرابى دستگاه هاضمه مى شود.
الکل، شیره هاى دهان (بزاق ) و شیره هاى معدى و سایر شیره هاى بدن را کم کرده از بین مى برد.
۲ – امراض دستگاه تنفس
الکل از بزرگترین علل ابتلاى به مرض سل، مى باشد ریه ها در اثر الکل تورم یافته؛ لکه هاى بنفش یا سفیدى روى آنها ظاهر مى گردد، و لخته هاى خون در خلط شرابخوار ظاهر میشود که نتیجه خرابى ریه است، شرابخوار هر صبح در رختخواب مدتى سرفه مى کند خود مى اندازد و گاهى لخته هاى خون یا صفراء به حال تهوع از دهانش بیرون مى آید و بدون استثنا در اشخاص الکلى عمل تنفس سخت و پر زحمت است .
۳ – گردش خون
در اثر شراب مواد اصلى خون از جمله فیبرین و گلبولهاى قرمز و غیره خیلى کم شده و از دست رفته، مایع خون، آهکى و خراب شده است، چون خون فاسد شود کلیه بدن دچار اختلال و کم غذایى و ضعف مى گردد، گلبولهاى سرخ و سفید را از بین برده شخص را آماده براى سکته مى نماید.
هر نوع نوشابه الکلى؛ از جمله آبجون، رگها را سخت و شکننده مى کند و مرونت یا ارتجاع آنها را از دست مى دهد و موجب مى شود در در اثر جزئى فشار مانند عصبانیت، کار زیاد، سرما، یا گرماى فوق العاده پاره شده و سکته ناقص یا کامل بوجود آورد؛ عروق در اثر الکل، تصلب و شریان، تکلس پیدا مى کند.
۴ – امراض قلب
در نتیجه خرابى خون، عمل قلب مختل شده کم کم چربى و پیه دور آنرا مى گیرد، و آن را سنگین و بزرگ مى کند، و چون قلب در حین ضربان، با قوت حرکت مى کند سنگینى مزبور موجب کندى حرکت و نامرتبى مى گردد، و روى این اصل نبض اشخاص الکلى، آهسته و نامرتب مى زند.
۵ – بیماریهاى عصبى
الکل وضع اعصاب را فلج مى سازد اعصاب آخذ، و محرکه ضعیف شده، فلج و رعشه پیدا مى کند، در تمام بدن حالت خارشى به وجود مى آید و الکى بدون سبب احساس حرارت مى کند، بدنش مخصوصا دستها و سر، مى لرزد سخنش نامفهوم و بى معنى مى شود، و علائم روحى، عصبانیت، حالت قیافه حیوانى، ترس و سردرد، در او به وجود مى آید.
در اثر ضعیف شدن اعصاب، در معرض برخى امراض عصبى، واقع مى شود، و راه براى سکته و خونریزى باز مى گردد.
الکل در اثر داخل کردن ((اسید اوریک )) در خون تولید درد اعصاب و رماتیسم مى کند.
۶ – بیماریهاى مغز
الکل در مغز اثر کرده و موجب خونریزى مى شود به این معنى که شریان پاره شده، خون در مغز مى ریزد و شخص سکته ناقص یا کامل مى کند مریض یا فورى مى میرد یا آنکه خونهاى ریخته، لخته شده و جلو جریان خون را مى گیرد، و قسمتى از مغز بدون خون و نرم شده یا اعضاى مربوط به آن قسمت در بدن فلج مى شود یا اینکه موجب تشنج و صرع مى گردد.
الکل موجب آماس مغز، و فشار خون در سر مى شود، و گاهى نیز مغز را لاغر کرده، تولید جنون وبله، و یاکم عقلى مى نماید.
۷ – بیماریهاى کبد
بعد از معده اولین اثر شوم الکل بر کبد ظاهر مى شود، ساده ترین بیمارى کبد از این جهت آن است که سلولهایش کشته مى شوند و در اثر اجتماع سلولهاى مرده از حد معمولى بزرگتر مى گردد و گاه چنان رشد غیر طبیعى پیدا مى کند که شخص را مى کشد.
کبد چون مرکز تصفیه بدن است، سعى مى کند هر نوع سمى که وارد بدن شود دفع نماید الکل را هم که نوعى سم است هر وقت وارد خون شود خارج مى کند ولى وقتى این عمل زیاد ادامه یابد؛ متورم شده و از حد معمول بزرگتر مى شود، صلابتى خارج از حد عادى پیدا مى کند.
در این هنگام شخص الکلى در پهلوى راست خود احساس درد و تورم مى کند، در این موقع ممکن است که یرقان یعنى زردى به شخص دست بدهد و تمام بدن حتى سفیدى چشمش مانند زرد چوبه، زرد شود کبد تمام اشخاص دائم الخمر آغشته به نوعى چربى و مواد کثیف است، و این نوع مرض به نام سیروز کبد مشهور است .
۸ – امراض کلیه
نوعى مرض کلیه بنام ((سیستیت مزمن )) در اثر استعمال الکل تشدید مى شود خفقان بولى در کلیتین نیز نتیجه الکل است .
طبق آمارى که به دست آمده نزدیک ۹۰ درصد از امراض کلیه، در اثر الکل است .
۹ – امراض جلدى
گاهى الکل در بدن قرمزى غیر طبیعى و زشتى به وجود مى آورد، و مخصوصا بینى و گونه ها را به شکل نامطلوبى سرخ مى کند.
امراض جلدى، مانند خارش هاى بى جهت، اگزما، جوش صورت و چاقى بى مورد و خطرناک نیز از عوارض الکل است .
۱۰ – حنجره و دستگاه صوت
حنجره التهاب پیدا مى کند، و صدا درشت و گرفته مى شود گاهى صداى گرفته و شبیه آن که از دهان الکلى شنیده میشود علامت خرابى ریه است .
۱۱ – امراض مثانه
((شرب الکل مثانه را تحریک مى کند و علت آن بیشتر به واسطه افزایش ادرار و ماده سمى الکل است، که مخاط عضله مزبور را مى ساید و ضعیف مى سازد، الکل تولید ینگ مثانه مى نماید و گاهى سبب بروز قند در ادرار مى شود))(۶)
یک جرعه یا چند بطرى
بعضى خیال مى کنند اگر مشروبات الکلى کم مصرف شود، مضر که نیست بلکه به حال اعصاب هم مفید است .
ولى اسلام باتوجه به فسادها و مضرات همه جانبه آن یک جرعه بلکه کمتر از یک جرعه آن را حرام و نجس دانسته است و راه سوء استفاده را به روى همه بسته است .
امام هشتم (ع ) از قول پیامبر نقل مى فرماید:
هر نوع آشامیدنى که باعث تغییر عقل شود، کم و زیادش حرام است :
عن رسول الله ص : قال : کل شراب یتغیر منه العقل کثیره و قلیله حرام (۷)
دانشمندن و غذاشناسانى که تحقیقات و مطالعات بیشتر درباره شراب داشتهاند، الکل را مطلقا سمى مهلک دانستهاند.
((براى قضاوت در این زمینه باید خاصیت الکل را در بدن بررسى نمود الکل در بدن هیچگونه تغییر شکل پیدا نمى کند، و تمام الکلى که نوشیده مى شود از راه تنفس و تعریق و ادرار دفع مى گردد، و تا زمانیکه الکل در بدن است، دهان نوشنده بوى الکل مى دهد.
ثانیا خاصیت اصلى الکل آن است که جریان خون را سریع مى کند، و چرخهاى بدن را از حد معمولى بیشتر تحریک مى نماید، و در نتیجه سوخت بیشترى مصرف مى گردد، و این سوخت از اصل بعد از خوردن الکل، اشخاص علاقه زیادى بخوردن مواد خوراکى تحت عنوان مزه دارند.
((همین که الکل دفع شد، سرعت خون آهسته مى گردد، و شخص حالت سستى و رخوت در خود حس مى نماید میل مجدد به خوردن مشروب پیدا مى کند انسان دو حس نزدیک بهم دارد یکى حس گرسنگى، و دیگرى حس تشنگى نخستین اثر اکلل روى ایندو حس مى باشد و شخص را مبتلا به گرسنگى و تشنگى کاذب مى نماید، و آدم مست بدون داشتن احتیاج، مقادیر زیادى غذا و آب مى خورد؛ همینکه مدت زیادى از این سم نوشید این دو حس ضعیف مى شوند و دیگر گرسنگى و تشنگى را به موقع حس نمى نماید، دائما براى رفع رخوت که در نتیجه نخوردى غذاى به موقع، و خوردن مشروب ایجاد مى شود، هوس مجدد مشروب مى کند، و سرانجام تلف مى شود))(۸)
تاءثیر شراب در نسلها
زیانهاى الکل تنها گریبانگیر نوشنده آن نمى شود، بلکه در نسلهاى الکلیسم، و فرزندان او نیز اثرات بد مى گذارد. به همین مناسبت دین مقدس اسلام، براى نگهدارى و حفظ جامعه از موالید معلول و ناقص الخلقه به پیروان خود کاملا توصیه کرده است که با شارب الخمر ازدواج نکنند، و دختران پاک خود را به همسرى افراد الکلیست در نیاورند.
امام ششم (ع ) مى فرماید: هر کس دختر خود را شراب خوار بدهد، ارتباط او را با خویش قطع کرده است .
((من زوج کریمته من شارب خمر فقد قطع رحمها))(۹)
((دکتر کارل مى گوید: مستى زن یا شوهر در موقع آمیز جنایت واقعى است؛ زیرا کودکانى که در این شرایط به وجود مى آیند، اغلب از عوارض عصبى یا روانى درمان ناپذیر رنج مى برند)).(۱۰)
((اطفالیکه از پدران الکلیست بوجود آمده و زنده بمانند؛ غالبا ضعیف، علیل، و مبتلا به تشنجات شدید بوده، و قدرت دفاعى آنان در مبارزه با مشکلات حیات ناچیز و در برابر عفونتهاى مختلف بسیار حساس خواهند بود؛ نقص بدنى مانند عدم تقارت صورت، انحراف ستون فقرات، کر و لالى، کودک نمائى، و عوارض ناشى از نارسائى قوه تیروئید و همچنین ضایعات دماغى، مانند عقب ماندگى بلاهت؛ عدم رشد، تصلب مغزى، داء الرقص، مالیخولیا؛ دیوانگى هاى حاد، هیسترى و غیره در آنان فراوان دیده مى شود.))(۱۱)
تاءثیرات سوء الکل نه تنها روى یک نسل خواهد بود بلکه تا سه نسل و حتى گاهى به ۷ تا ۸ نسل نیز منتقل مى گردد.
((یکى از اطبا آلمان ثابت کرده که تاءثیر الکل تا سه نسل بطور حتم باقى است؛ بشرط اینکه این سه نسل الکلى نباشند))(۱۲)
((نیکلو))(۱۳) – مى گوید: حتى در حالت مستى ممکن است آثار الکل را در منى پیدا کرد.
اغلب افراد الکى عجیب الخلقه بوده و گاهى پیش از موقع زائیده میشوند، مرگ اطفال در اولاد الکلى سه برابر پیش از معمول است، بچه هاى الکلى همیشه لاغرى، ضعف، حساسیت فوق العاده در بیماریها و نقص هاى جسمانى و روحانى را به ارث میبرند، و طبق آمار ((فره ))(۱۴) حالات زیر در اغلب آنها پیدا مى شود:
عدم تقارن قیافه، کجى ستون فقرات، فلج عضو، کرى و لالى، ماندن بحال بچگى، تشنج، سکته، هیسترى، توقف رشد، حماقت، استعداد به جنابت و حزن دائمى . طبق عقیده ((لو گرز)) از ۷۶۱ و ارث الکلیک ۳۲۲ نفر فساد، ۱۵۵ دیوانه و ۱۳۱ مستعد به سکته بوجود مى آید)).(۱۵)
اعتراف دیگران
چیزهائى را که اسلام ممنوع شمرده مانند، شراب، سگ، خوک و مردار سبب جلب توجه نظر دانشمندان غیر مسلمان گشته است، زیرا آنان نیز اعتراف مى نمایند که اسلام در ۱۴ قرن قبل بادید عمیق خود سلامت جسم و روان ملتها را در نظر گرفته و امثال مسکرات را حرام نموده است (۱۶)
((بتنام ))انگلیسى در کتاب اصول شرایع مى گوید: ((از محاسن دینات ممحمد(ص ) این است که تمام مسکرات را حرام کرده است )).
((ادوارد ویلیام لین )) مى گوید:
((برخى حرامها در قرآن نامبرده شده که چون بشدت در اخلاق و شرائط اجتماعى مسلمانان تاءثیر نکیو داشته، باید اینجا نام برده شود، شراب و هر گونه مسکرى ممنوع گردیده به این معنى که ضررهاى آن خیلى بیش از منافعش مى باشد…))
((ارنست – رنان )) مورخ فرانسوى مى گوید:
((دین اسلام پیروان خویش را از بلاهاى چندى از جمله شراب، خوک و لعاب دهان سک نجات داده است )).(۱۷)
منابع
۱- سوره مائده آیات ۹۱ و ۹۰٫
۲- سوره مائده آیات ۹۱ و ۹۰٫
۳- مستدرک ج ۳ ص ۱۳۹
۴- فروع کافى ج ۶ ص ۴۰۳٫
۵- بحارالانوار ج ۶۵ ص ۱۶۴٫
۶- مجموعه انتشارات انجمن تبلیغات اسلامى ص ۳۱۷٫
۷- مستدرک ج ۳ ص ۱۴۱٫
۸- اعجاز خوراکیها ص ۴۸٫
۹- اعجاز خوراکیها ص ۴۸
۱۰- کافى ج ۵ ص ۳۴۷٫
۱۱- علوم جنائى ص ۸۶۳
۱۲- مجموعه انتشارات ص ۳۳۵٫
۱۳- nic1ou
۱۴- fere
۱۵- مجموعه انتشارات انجمن تبلیعات اسلامى ص ۳۳۶٫
۱۶- bentham
۱۷- مدرک سابق ص ۳۰۱
رهبران شیعه