موعود پایگاه اینترنتی موعود
نوشته: حسن ستاری ساربانقلی
چکیده مقاله :
اندیشه شهر آرمانی، آرمانشهر،مدینهفاضله، اتوپیا، ناکجاآباد وعصرزرین، وپندار پیدایش بهشت این جهانی، همواره در اندیشه آدمی‌بوده است. درتمامی جوامع، به غایت اندیشه هایشان، تفکرخلق مکانی ایده آل درپرتو ایدئولوژی افکارسیاسی مدنی جامعه هایشان، موجود بوده است .
دراین میان، تمدن اسلامی‌به دلیل ویژگیهای خاص و منحصر به فرد خود، صفات و ویژگیهای خاص خود را برای پیدایی و پیداش آرمانشهر اسلامی خواهان است .فلاسفه و اندیشمندان بسیاری درعصر اسلامی ونان :فارابی، بوعلی سینا، خواجه نصیرالدین طوسی و نیز شعرائی چون نظامی و جامی و… به بررسی ابعاد وجودی و ویژگیهای مدینه فاضله و آرمانشهر اسلامی پرداخته‌اند. آنچه مسلم است، « آرمانشهر اسلامی » دارای صفات و ویژگیهای منحصر به فرد خویش است.ویژگیهائی چونان:شهرعدالت، شهر برپائی قسط وعدل، شهر طهارت وپاکی، شهرأمن، شهر اصلاح، شهر تذکر، شهر شکر، شهر وحدت، شهر حفیّّ، شهر شأن واقعی انسان در مقام خلیفهالهی، و… از جمله صفات و ویژگیهای خاص آرمانشهر اسلامی است…
در غایت تفکر اسلامی و در سیمای نواده ای پاک از رسول اکرم(ص)، ترسیم چهره جهانی آرمانشهر اسلامی نقش گرفته است که به دست توانای مهدی فاطمه بقیهالله مهدی موعود(عج) صورت تحقق به خود خواهد گرفت.در تفکر اسلامی، عینیت آرمانشهر اسلامی در عصر ظهور و حضور انسان کامل حضرت بقیهالله(عج) به وقوع خواهد پیوست. در اصل مقاله و آنچه خواهد آمد؛ به بررسی مختصر صفات و ویژگیهای آرمانشهراسلامی‌با بهره گیری از قران کریم ومتون اسلامی پرداخته ودر نهایت سیمائی کلی از عینیت آرمانشهر اسلامی در عصر ظهور و حضور انسان کامل حضرت مهدی موعود(عج) در چهار محور کلی:جهانشمول بودن وحکومت جهانی آرمانشهر اسلامی مهدی موعود(عج)، بهره گیری از تمامی قابلیتها وقدرتها ونیروهای مادی در آرمانشهر اسلامی مهدی موعود(عج)، تکامل شگرف علوم در آرمانشهر اسلامی مهدی موعود(عج)، اتصال آرمانشهر اسلامی مهدی موعود(عج) به عالم های بالا و عالم شهود و غیب؛ ارائه خواهد گردید.
-
مقدمه:
آرمانشهر مکانی که متضمن سعادت و خوشبختی، کامل زندگی مردم باشد؛ همواره در آرمانهای آدمی نقش بسته است.آرزوی تحقّّق ایجاد جامعه ای ایده آل در تلفیق مفاهیم معنوی و مادّی، صورتهای بیانی مختلفی در قالب تفکرها و تمدّنهای برخواسته از متن آن جامعه ها به خود گرفته است.
آرمانشهر گاه در صورت اساطیر و عصر زرّین[۱] و حماسه های بشری[۲] جلوه گر گشته است و گاه در محک بازگوئی آرمانهای نظامهای حاکم.[۳].
از افلاطون یونانی در کتاب جمهوری[۴](۳۴۷-۴۲۷پ م) تا عصر اوج درخشش تمدن اسلامی‌با «اندیشه های اهل مدینه فاضله» فارابی ایرانی[۵] و «یوتوپیا» تامس مور فیلسوف قرون پانزده و شانزده انگلستان[۶](۱۵۱۶م) و فرانسیس بیکن و… همگی کوشیده‌اند به توصیف آرمانی شهری ایده آل یا همان آرمانشهر مطلوبشان بپردازند.
تحقق عدالت، دستیابی به حقیقت، طرح جامعه آرمانی، مفاهیم خیر و شر، برابری و برادری، مفاهیم عقلانی، شیوه های رستگاری آدمیان، مشخصات حکمران و حاکم آرمانشهر، تحقق بهشت این جهانی، و… همگی در اندیشه های آرمان ورزانه‌اندیشمندان آرمانشهر ذکر گردیده است.
تصویری که از شهر آرمانی در سیمای توصیفی نامبردگان ارائه گشته است؛ برحسب مواضع سیاسی و مذهبی و ایدئولوژیکی و فرهنگی عصر خود بوده است.گاه آرمانشهر در اساطیر گذشته جستجو شده است(عصر زرّین)؛ و گاه به صورت بازآفرینی ای تکنولوژیکی و ایدئولوژیکی در آینده درآمده است.[۷] گاه در افسانه ها و اساطیر و افتخارات ملّی گذشته جستجو گردیده است[۸] و گاه در یادآوری انتظار فرج، در دستیابی به آینده ای موعود برای ضعفاء و محرومان زمین، ترسیم گشته است.[۹] •ورود به مساله باری، تمدن اسلامی‌به دلیل دارا بودن ویژگیهای خاص و منحصر به فرد خود، سیما و چهره ای خاصّ خود را از آرمانشهر مطلوب خود ترسیم می نماید.[۱۰] این آرمانشهر دارای صفات و ویژگیهای منحصر به فردی در اندیشه اسلامی است.بهره گیری از منابع و مراجع مربوط به اصول و ارزشهای اسلامی و علی ا لخصوص قرآن کریم (هیچ تر و خشکی نیست مگر اینکه در قرآن کریم ذکر گردیده است)[۱۱] و نیز سنت و سیره رسول اکرم(به عنوان اسوه حسنه امّت اسلامی) و روایات رسیده از معصومان، می تواند ما را به صفات و ویژگیهای منحصر به فرد آرمانشهر اسلامی رهنمون باشد.
و نیز آرمان مهدویّت و انتظار با گرایش به مفهوم امید به آینده درخشان تاریخ در پرتو ظهور و حضور مهدی موعود(عج) در آخر الزّمان و تحقق ابعاد کامل آرمانشهر اسلامی و غایت کمال جوئی آدمی در تحقق ابعاد کامله «خلیفهالله فی ارضه» در حکومت مهدی موعود(عج)، نمونه ای از تحقق عینی آرمانشهر اسلامی است که در قرآن کریم به آن وعده داده شده است[۱۲]. (و نرید ان نمّن علی ا لّذین استضعفو فی الارض، و نجعلهم ائمه، و نجعلهم ا لوارثین.)[۱۳] ضمن بر شمردن مهمترین صفات و و ویژگیهای آرمانشهر اسلامی، در نهایت به بررسی مختصر برخی صفات و ویژگیهای خاصّ حکومت حضرت مهدی(عج) در تحقق عینی آرمانشهر اسلامی میپردازیم.
۱) صفات و ویژگیهای آرمانشهر اسلامی
1-1) شهرعدالت:
برقراری عدالت عدل و قسط از مهمترین ویژگیهای آرمانشهر اسلامی است.تعادل و اعتدال نیز از مفاهیم عدالت در آرمانشهر اسلامی است.(خیر ا لامور اوسطها) در آرمانشهر اسلامی‌که تحقق مکان زیستی مناسب درز بازآفرینی اعمالی خدائی است؛ در پیروی از کلام پروردگار[۱۴] به برقراری عینی عدالت و نیز قرار دادن مناسب هر چیز در جای خود(معنای حقیقی عدل)[۱۵] و خلق مناسب فضاها با اندازه های مناسب اقدام می نماید.
1-2) شهر طهارت وپاکی:
تاکید بر طهارت معنائی و محتوائی در ظاهر و باطن جزو ویژگیهای آرمانشهر اسلامی است.همانطور که پیکره های شهرهای مسلمین، با مجاورت مسجد(محل معنا)، مدرسه(محل آموزش) و بازار(محل مادّه و کالا)، در هم آمیخته‌اند؛ در آرمانشهر مطلوب اسلامی، تکیه بر «طیّب» شهر پاکی و بهزیستی معنائی و محتوائی، ظاهری و باطنی تاکید شده است.[۱۶] این پاکی میتواند هم شهر سالم زیستی و سکونتی مادّی باشد. و هم پاکی روحانی و معنوی آرمانشهر را به همراه داشته باشد. و نشان از «مبرّی بودن بیماری، ناهنجاری و تهدید باشد، » [17] 1
-۳) شهر ذکر و تذکّر[۱۸]:
از آنجا که از اهداف باری تعالی در آفرینش انسان، ذکر و تسبیح خالق متعال است؛ (ما خلقت ا لجن و ا لانس ا لّلا لیعبدون)[۱۹] از اهداف آرمانشهر اسلامی، دادن تذکّر مداوم به آدمی و یادآوری ذکر در همه ابعاد فضائی شهر است.هم تسلّط کالبدی عناصر معنوی بر سیمای شهری و هم همجواری عناصر معنائی و محتوائی در تمامی اجزای شهر، می تواند به پیدایش و احیای شهر ذکر بیانجامد.نمونه های خردتر فعلی، قرارگیری تکایا در معابر و راسته های شهری و نیز تسلّط کالبدی مسجد به عنوان عنصری اسلامی در شهرهاست.تلفیق تجسّم عناصر طبیعی نظیر آب و فضای سبز و پوشش گیاهی در فضاهای زیستی و عناصر نمادین، امکان «ذکر» را مهیا می نماید.
۱-۴) شهر اصلاح:
تذکر خداوند بر عمل صالحان در کنار ایمان[۲۰] و اصلاح زمین، از موضوعاتی است که در کتاب خدا تکرار گشته است.آرمانشهر اسلامی‌که در پی تحقق مدینه فاضله خداگونه زمینی است؛ در اصلاح زمین و پاسداشت میراث مشترک تمدّنها می‌کوشد.و به ترمیم ارتباط گسسته انسان و طبیعت برمی آید.درآرمانشهر اسلامی، اصلاح و عدم فساد از صفات و ویژگیهای خاصّ بستر شهری است.[۲۱]
۱-۵) شهر شکر:
مرحوم علّامه طباطبائی در معنای شکر می فرماید:«شکر عبارتست از بکار بستن هر نعمتی در جای خودش، به طوری که نعمت، ولّی نعمت را بهتر وانمود کند.» [22] و لذا آرمانشهر اسلامی‌شهر شکر و بهره گیری مناسب از محیط زیست، زیست بوم، استعدادها، پتانسیّلها و قابلیّتهای مادّی و معنوی است.پرهیز از کفران نعمت، اسراف و تبذیر از جلوه های آرمانشهر اسلامی است.
1-6) شهر وحدت:
وحدت فرد با جامعه، وحدت جامعه با محیط، وحدت اجزا در کلّ، وحدت در نگرش، وحدت در کالبد و سیمای شهری، وحدت در پراکندگی یکسان و متناسب اجزای شهری(در عین توجّه به مفهوم عدالت)، وحدت مردم شهر با مسئولان و بالعکس، وحدت تفکر در رسیدن به خشنودی خالق یکتا، وحدت نظر و عمل؛ همگی نشانه هائی دالّ بر وحدت در آرمانشهر اسلامی است. آرمانشهر اسلامی وحدت خالق را با وحدت اجزای خود به نمایش می نهد. آرمانشهر اسلامی، انعکاسی از یگانگی و توحید خالق جهان را در خود نمود می دهد[۲۳]
۱-۷) شهر حفیّّ:
« حفیّّ به معنای زندگی وحیات، ضد مرگ و نابودی، دارای روح، رشد و شکوفائی و باروری است.»[24] در آرمانشهر اسلامی، همه چیز زنده است و در پی شکوفائی و بالندگی در رسیدن به هدفی واحد (قرب الهی) این زنده بودن هم حکایت از سرزندگی معنائی و روحی و روانی ساکنان آن است و هم نشان از کاربرد گزاره تکنولوژیکی در تمامی اجزای شهری همگون با طبیعت و محیط زیست شهری دارد. آرمانشهر اسلامی، شهر زندگی است.
1-8) شهر امن:
آرمانشهر اسلامی، شهر امنیّت و صلح و اطمینان خاطر است.« ایمان و مومن نیز از ریشه امن اند»[25] وجود ایمان و افراد مومن درشهرآرمانی اسلامی، حکایت از امن بودن شهر دارد و بالعکس. آرمانشهر اسلامی امنیت را در نظر و عمل برای شهروندان فراهم می آورد.امنیت رشد و تعالی در آرمانشهر اسلامی موجود است. آرمانشهر اسلامی‌شهر امنیت و صلح است.اطمینان خاطر جسم و روح شهروندان در عینیت و ذهنیت های شهری جاری است.
۱-۹) شهر شأن واقعی انسان در مقام خلیفهالهی:
برخی آیات قرآن کریم به نحوی به مقام انسان در جهان هستی اشاره دارند.[۲۶] انسان به مناسبت مقام خلیفهالهی خود، مکان زیستی ای متناسب با مقام خود را میطلبد؛ آرمانشهر اسلامی در پاسخ به این نیاز شهری متناسب با شأن حقیقی آدمی است.در آرمانشهر اسلامی، این آدمی است که بر محیط مصنوع تسلّط دارد و نه محیط مصنوع بر آدمی.در آرمانشهر اسلامی تاکید بر تمامی ابعاد وجودی آدمی است و نه انحصاراً بر بعد مادّی وی.فضاهای آرمانشهر اسلامی در تناسب با شأن واقعی انسان، با پرداختن به ابعاد انسانی، محیط زیست، و القای احساس قرب است نه غربت. آرمانشهر اسلامی در تلاش بر تداعی مفاهیم و معانی ای است که بر ارتقاء معنوی و مادی آدمی‌بیافزاید.
آنچه ذکر گردید صرفاً برخی صفات و و ویژگیهای آرمانشهر اسلامی است و نه تمامی ابعاد وجودی متحققه ویژگیهای آرمانشهر اسلامی. در اندیشه رویکرد به آرمانشهر، اسلام به طور عام و تشیّّع به طور خاصّ دارای جهت گیری ای است که نشان از رویکرد آینده نگرانه و امکان تحقق تاریخی پیدایش آرمانشهر اسلامی در ظهور و حضور انسان کامل، امام دوازدهم شیعیان مهدی موعود بقیه الله(عج) را داراست.[۲۷] این اندیشه تحقق ظهور و حصول به شهر آرمانی آرمانشهر، دارای صفات و ویژگیهای منحصر به خود می‌باشد که پس از ظهور آقا امام زمان (عج) صورت عینی به خود خواهد پذیرفت. {mospagebreak}
۲)صفات و ویژگیهای آرمانشهر حضرت مهدی موعود(عج)
۲-۱) جهان شمول بودن و حکومت جهانی آرمانشهر:
آرمانشهر حضرت مهدی موعود(عج)، آرمانشهری جهانی و همه زمین بر پهنه حکومت عدل و داد آن بزرگوار خواهد بود.دین اسلام در سراسر زمین احیا خواهد گردید و جهان شمول خواهد گشت.«دین و اخلاق در آرمانشهر حضرت مهدی موعود(عج) در تمامی اقوام و ملل یکسان خواهد بود و احکام اسلام قلمروئی به گستردگی جهان خواهد یافت.»[28]به موجب حدیثی صاحب الزّمان (عج)«… به هنگام انقلاب احوال مردم و اوضاع متزلزل قیام کند و زمین را پر از عدل و داد نماید.چنان که از ظلم و ستم پر شده باشد.ساکنان آسمان و زمین از حکومت او راضی خواهند بود.»[29] جهان شمولی آرمانشهر مهدی موعود (عج) و جهانی بودن حکومت آن حضرت سبب: احیا دوباره اسلام و جهان شمولی آن؛یکسانی دین در تمامی زمین؛ یکسان بودن دستورها و برچیده شدن دستورات متناقض؛ رهبریّّت یگانه زمین؛ انطباق مردم با احکام و فرمانها و قوانین جهانی آرمانشهر دینی؛ و…خواهد گردید.
۲-۲) بهره گیری از تمامی قابلیّّتها و قدرتها و نیروهای مادّّی در آرمانشهر مهدی موعود(عج):
در روایتی آمده است:«..زمین گنجهایش را برای او خارج می سازد….»[30] مراد از این روایت بهره گیری از تمامی قابلیّّتها و قدرتها و نیروهای مادّّی در آرمان شهر اسلامی مهدی موعود (عج) می‌باشد. از ویژگیهای این نکته برخورداری تمامی زمین از نعمتها و نیز عمران و آبادی زمین است و نشانگر رفاه اقتصادی بی سابقه مردم زمین و سخاوتمندی و محبت آقا صاحب الزمان بر تمامی مردم زمین.
« از پیامبر اکرم(ص)ذکر شده است که فرمودند:«امّّت من در زمان مهدی از چنان نعمتی برخوردار شود که مانند آنرا هرگز برخوردار نشده باشند، آسمان باران بر سر آنان فرو ریزد و زمین هیچ گیاهی را نگاه نداشته، مگر اینکه آنرا می رویاند».»[31]
۲-۳) تکامل شگرف علوم در آرمانشهر اسلامی مهدی موعود:
در روایتی از امام جعقر صادق(ع) آمده است:« دانش بیست و هفت(شعبه و شاخه)است و مجموع آنچه پیامبران آورده‌اند دو حرف است و مردم تا آن روز بیش از دو حرف را نمی دانند و چون قائم قیام کند بیست و پنج حرف بقیه را برون آورده و در میان مردم منتشر می سازد و بدین سان مجموع بیست وهفت جزء دانش را نشر می دهد. »[32] این روایت حکایت از تحول علوم توسط آن حضرت و جهشی عظیم در پیشرفت زندگی بشریّت در تمامی زوایای زندگی بشری خواهد بود.
آرمان شهر اسلامی مهدی موعود (عج)؛ شهر نهایت علوم و دانش بشری است.ارتباطات جمعی، ابزارهای بصری، سیستمهای اقتصادی، و حکومتی و قضاوتی و اجتمائی و غیره همگی با تحولی عظیم در آرمانشهر روبرو می‌شوند. آرمانشهر مهدی موعود (عج) تحقق ابعاد بهشت آسمانی در قالبی زمینی است.
2-4) اتصال آرمانشهر اسلامی مهدی موعود (عج) به عالم های بالا و عالم شهود و غیب:
آرمانشهر اسلامی مهدی موعود (عج)، تجسم کالبدی نقطه آرمانی اندیشه های بشری است. آرمانشهرمهدی موعود (عج) هم امکان اتّصال با آسمانها و سیارات و کهکشانها را در سایه پیشرفت شگفت انگیز علوم به دست آن بزرگوار را داراست و هم امکان اتصال و حرکت از جهان ماده به غیب و رسیدن به شهود معنا، در سایه تحقق امر « رجعت» را دارا می‌باشد.از امام باقر (ع) روایت شده است که فرمود:«… بدانید که ذوالقرنین در انتخاب دو ابر رام و سرکش مخیر گردید و او ابر رام را برگزید و ابر سرکش، برای دوست و محبوب شما(مهدی) ذخیره گردید، راوی گفت:سئوال کردم:ابر سرکش کدام است؟فرمود: ابری که در آن غرش رعد و صاعقه و یا برق وجود داشته باشد که محبوب شما بر آن سوار می‌گردد.بدانید که او بر ابر سوار گردیده و با این وسائل بالا میرود، وسائل آسمانها و زمینهای هفتگانه…» [33] این امر نشان از راه یابی آرمان شهر اسلامی مهدی موعود (عج) به آسمانها و کهکشانها و ارتباط با عوالم مادی بالا است.
نکته مهم دیگر توجه به مسأله ای است که در آیات متعدد تفسیر و به « رجعت » تعبیر شده است.که روایات متعدد آن در حد زیاد و تواتر است.منظور از رجعت باز شدن دریچه های جهان غیب و جهان مرگ بر روی آدمی است و تعدادی از جهان مرگ به جهان مادّّی و حیاتف دوباره بر می‌گردند که این امر در زمان حضور و ظهور مهدی موعود (عج) و در آرمانشهر اسلامی حضرت مهدی موعود (عج) صورت تحقق به خود خواهد گرفت.در روایتی از ابوبصیر از امام باقر(ع) نقل شده است:« امام باقر به من فرمود: مگر اهل عراق منکر رجعت هستند؟ گفتم:آری فرمود:آیا قران نمی نمی خوانند: وروزی که از هر امت دسته ای را برانگیزیم.»[34]
در روایت دیگری از امام صادق (ع) درباره آیه یاد شده سئوال کردند، حضرت فرمود:« مردم درباره آن چه می‌گویند؟ عرض کردم آنها می‌گویند آیه راجع به قیامت است.فرمود:خداوند در قیامت از هر امّّتی دسته ای را زنده می‌گرداند و بقیه را به حال خود رها می سازد! این آیه قطعاً در مورد رجعت است.و آیه مربوط به قیامت این است: جملگی آنها را محشور گردانیم بی آنکه کسی را فروگذاریم و …» [35]
در روایتی دیگر « زراره گوید: از امام صادق درباره امور مهم رجعت و امثال آن پرسیدم حضرت فرمود:« آنچه از آن می پرسید هنوز وقتش نرسیده است.«بلکه آنها تکذیب کردند آنچه را که احاطه علمی‌به آن نداشتند و به تأویل آن نرسیده‌اند.»»»[36]این روایتها همگی نشان از تحقق اموری بزرگ در آرمانشهر اسلامی مهدی موعود (عج) دارد.رجعت نه تنها سبب گشوده شدن دریچه های نوین معرفت بشری بر حقایق عالم غیب و شهود و معنا می‌گردد؛ بلکه سبب بصیرت هر چه بیشتر شهروندان آرمانشهر بر مسائلی بزرگ چونان « مرگ و زندگی » می‌گردد. تمامی زمین در سیطره جهانی مهدی موعود(عج) به صورت آرمانشهری واحد جلوه گر می‌گردد و تمامی زمین به سجود پروردگار خود می‌شتابد. وظیفه ما در عصر غیبت آن بزرگوار، تلاش در انتظار فرج و تحقق و خلق آرمان شهر اسلامی است.تا زمین به نور پروردگارش روشن شود.«و اشرقت الارض بنور ربّّها.» [37]
نتیجه گیری:
اندیشه آرمانشهر و پیدائی و پیدایش و خلق شهری آرمانی در تمامی مکتبها و اندیشه ها به نوعی موجود بوده است.در این میان دین اسلام، به سبب رویکردهای خاصّّ توحید نگرو ویژگیهای خاصّّ خود، صفات و ویژگیهای مشخصی را برای آرمانشهر مطلوب خود خواهان است.
آرمانشهر اسلامی، شهر عدالت؛ شهر طهارت و پاکی؛ شهرذکر وتذکّّر؛ شهر اصلاح؛ شهر شکر؛ شهر امن؛ و شهر تحقق شأن واقعی انسان در مقام خلیفه الهی است. اسلام در عین تذکّّر بر آدمی در هجران از دارالقرار واقعی و بهشت موعود، وعده تحقق حتمی آرمانشهری را ارائه می دهد که صورت کالبدی آن در سیطره دولت امام دوازدهم حضرت بقیهالله مهدی موعود(عج)، نمود عینی خواهد پذیرفت.
انتظار فرج و امید به ظهور انسان کامل و تحقق ابعاد کامله آرمانشهر اسلامی در عصر آنحضرت، خود نیاز به افرادی صالح دارد.« انتظار افرادی صالح را می طلبد». شناخت ویژگیها و صفات آرمانشهر موعود اسلامی، ما را در تلاش به رسیدن به مطلوب، یاری میدهد و خط مشی مشخصی را در پیمودن مسیر، فرارویمان می نهد.
تحقق آرمانشهر اسلامی مهدی موعود(عج) در قالب چهار مضمون:
-
جهانشمول بودن وحکومت جهانی آرمانشهر اسلامی مهدی موعود(عج)؛
-
بهره گیری از تمامی قابلیتها وقدرتها ونیروهای مادی در آرمانشهر اسلامی مهدی موعود(عج)؛
-
تکامل شگرف علوم در آرمانشهر اسلامی مهدی موعود(عج)
-
اتصال آرمانشهر اسلامی مهدی موعود(عج) به عالم های بالا و عالم شهود و غیب
به طور خلاصه بررسی گردید. امید است پیگیری مطالعات و تداوم مطالعات آرمانشهر اسلامی مورد عنایت و توجه حضرت ولیّّ عصر(عج) قرار گیرد و سبب تبدیل ذهن به عین و تجسّّم شهر آرمانی اسلامی‌گردد. اللهمّّ ارنا الطلعه الرشیده و الغره الحمیده…[۳۸]
-
پانوشتها:
۱) در مورد اسطوره عصر زرّّین رجوع شود به : ایلین، سگال، « انسان در گذرگاه تکامل»، جلد۲، ص۱۱۴و۱۱۳ و نیز: بهار، مهرداد، «پژوهشی در اساطیر ایران»، انتشارات توس، تهران، ۱۳۶۲
۲) به عنوان مثال به حماسه « گیل گمش» در افسانه های سومری و بابلی در « پهلوان نامه گیل گمش» مراجعه شود. –صفوی، حسن، « پهلوان نامه گیل گمش»، امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۶
۳) هر نظامی، خواه کمونیستی، خواه فاشیستی، و… آرمان و ایده آل خود را رسیدن به غایتی می داند که میتوان آنرا « آرمان شهر مکتبی» هر جامعه نامید.
۴) رجوع شود به: افلاطون، «جمهوری»، ترجمه حسن لطفی، خوارزمی، تهران، ۱۳۵۷
۵) رجوع شود به: فارابی، ابونصر محمد ابن محمد، « اندیشه های اهل مدینه فاضله»، ترجمه سید جعفر سجادی، شورای عالی فرهنگ و هنر ایران، تهران، ۱۳۵۴
۶) برای آگاهی از یوتوپیا تامس مور رجوع شود به: مور، تامس، « آرمانشهر-اتوپیا»، ترجمه داریوش آشوری و نادر افشار نادری، خوارزمی، تهران، ۱۳۶۱
۷) نگرشهای نوینی که در سینمای غرب و سینمای هالیوود در برخورد با شهر آرمانی ظاهر میشود؛ بازآفرینی تکنولوژیکی و ایدئولوژیکی آینده است.
۸) نظیر اساطیر برتری نژاد آریا و ژرمن، که بهانه و دست آویز آلمان نازی برای پایه ریزی دولت نژادی رایش در آلمان گردید. رجوع شود به: هیتلر، آدولف، « نبرد من »، ترجمه ع پاشائی، شهریار، تهران، تاریخ؟، و نیز رجوع شود به: ویلیام، شایرر، « ظهور و سقوط رایش سوم»، ترجمه ابوطالب صارمی، امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۳
۹) چنین نگرشی در قرآن با وعده به مستضعفان، چنین بیان شده است:«و نجعلهم ائمه، و نجعلهم ا لوارثین».
۱۰) مسأله پایان تاریخ با حکومت جهانی شکوهمند انسان کامل و وعده تحقق ارث بری زمین برای مستضعفان و مومنان روی زمین، در قرآن بیان گردیده است.
۱۱) « و لا رفطبف و لا یابفسف الّّا فی کفتابف مبین».سوره انعام:آیه ۵۹
۱۲) « وف لَقد کتبنا فی الزّّّبور، من بفعًدفالذّّکر، افنّّ الارض یفرثها عبادفی الصّّالحون».سوره انبیا:آیه۱۰۵
۱۳) سوره قصص:آیه ۵ ۱۴) رجوع شود به قرآن کریم، سوره نسا: آیات ۱۳۵و۵۸؛ سوره مائده: آیه۸؛ سوره انعام: آیه۱۵۲؛ سوره نحل: آیات۹۰و۷۶
۱۵) رجوع شود به : علامه طباطبائی، « تفسیر المیزان»، ترجمه سید باقر موسوی، تهران، ۱۳۶۳، جلد۴۰، ص۱۸۴و ص۱۰۲
۱۶) رجوع شود به : نوحی، سید حمید، مقاله شهر ربانی، « تأملاتی در هنر و معماری»، تهران، گام نو، ۱۳۷۹، ص۱۲۵ تاص ۱۳۹ ۱۷) همان، ص۱۲۴
۱۸) « ذکر حاظر کردن صورتی است که بعد از غیبت از ادراک در ذهن حفظ شده، یا نگهداشتن صورت حاظر در ادراک است که پنهان نشود» علامه طباطبائی، تفسیر المیزان، به نقل از فصلنامه هنر شماره ۴۰، ص۱۱۶؛ تابستان ۱۳۷۸
۱۹) رجوع شود به قرآن کریم، سوره ذاریات: آیه ۵۶
۲۰) رجوع شود به قرآن کریم، سوره اعراف: آیه ۸۵و۵۶؛ و نیز سوره آل عمران: آیه ۵۷، و سوره بقره: آیه ۶۲و۲۵
۲۱) رجوع شود به قرآن کریم، ، سوره اعراف: آیه ۸۵و۵۶
۲۲) علامه طباطبائی، « تفسیر شریف ا لمیزان»، ترجمه سید باقر موسوی، تهران، ۱۳۵۷؛ ج ۳۲، ص ۲۹
۲۳) آرمانشهر اسلامی‌به طور سمبلیک بیان کالبدی و معنائی توحید است.
۲۴) رجوع شود به : نوحی، سید حمید، مقاله شهر ربانی، « تأملاتی در هنر و معماری»، تهران، گام نو، ۱۳۷۹، ص۱۳۴
۲۵) همان ص ۱۳۴
۲۶) رجوع شود به قرآن کریم، سوره حجر: آیات ۳۰و۲۹، سوره نحل: آیه ۱۲؛ سوره اسرا: آیه ۵۰؛ و؛ سوره مومنون: آیه ۱۴
۲۷) در مورد وعده ظهور انسان کامل مهدی موعود(عج) و حکومت جهانی آن حضرت رجوع شود به قرآن کریم، آیات: سوره انبیا:آیه ۱۰۵؛ سوره قصص:آیه ۵؛ سوره مائده:آیه۵۴؛ سوره نور:آیه ۵۶؛ سوره توبه:آیه ۳۳؛ سوره اسرا:آیه ۳۳؛ سوره بقره:آیه ۱۱۴؛ سوره هود:آیه ۸۶؛ سوره انعام:آیه ۱۵۸؛ و سوره دخان: آیه ۴ برای توضیح بیشتر مراجعه شود به : حکیمی، محمدرضا؛ « خورشید مغرب»، تهران دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هجدهم، ۱۳۸۰، ص ۱۱۳ الی ص ۱۲۳
۲۸) رجوع شود به: حجت الله اصیل، «آرمانشهر در اندیشه ایرانی»، نشر نی چاپ دوم، ۱۳۸۱، ص۸۷
۲۹) همان، ص۸۷، (اصل روایت: بحارالانوار ج ۱۳ ص ۲۵۱ )
۳۰) کورانی، علی، « عصر ظهور»، ترجمه عباس جلالی، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۱، ص۳۶۲، (اصل روایت: بحارالانوار ج ۵۱ ص ۶۸ )
۳۱) همان، ص ۳۶۴، (اصل روایت: نسخه خطی ابن حماد ص۹۸ )
۳۲) همان، ص۳۶۶، (اصل روایت: بحارالانوار ج۵۲ ص ۳۳۶)
۳۳) همان، ص ۳۶۷، (اصل روایت: بحارالانوار ج ۵۲ ص ۳۲۱)
۳۴) همان، ص ۳۷۲، (اصل روایت: بحارالانوار ج ۵۳ ص ۴۰)
۳۵) همان، ص ۳۷۳، (اصل روایت: بحارالانوار ج ۵۳ ص ۵۰)
۳۶) همان، ص ۳۷۳، (اصل روایت: بحارالانوار ج ۵۳ ص ۴۰)
۳۷) رجوع شود به قرآن کریم، سوره زمر: آیه ۶۹
۳۸) فرازی از دعای عهد منابع
1) حکیمی، محمدرضا؛ « خورشید مغرب»، تهران دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هجدهم، ۱۳۸۰
۲) مهندس نوحی، سید حمید، مقاله شهر ربانی، « تأملاتی در هنر و معماری»، تهران، گام نو، ۱۳۷۹
۳) دکتر نقی زاده، محمد، مقاله:منابع و روش شناخت مبانی نظری معماری قدسی و شهر اسلامی؛ فصلنامه هنر؛ دوره جدید؛ شماره ۴۰؛ ویژه هنر قدسی؛ تابستان ۱۳۷۸؛ ص۹۹ تا ص۱۱۶
۴) اصیل، حجت الله،«آرمانشهر در اندیشه ایرانی»، تهران، نشر نی، چاپ دوم، ۱۳۸۱
۵) کورانی، علی، « عصر ظهور»، ترجمه عباس جلالی، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۱
۶) Cd نرم افزار قرآنی «جامع»، برنامه ترجمه و تفسیر قرآن کریم.
۷) ستاری ساربانقلی، حسن؛ مقاله منتشر نشده «رویکردهای نوین در عصر ظهور».
