موعود پایگاه اینترنتی موعود
امامان معصوم که در بقیع مدفون هستند چه شخصیتهایی هستند؟ / تاریخ بنای گنبد و بارگاه روی قبور ائمه بقیع به چه وقت بر می‌گردد؟/ آیا مسلمانان و اهل سنت در قرون گذشته به وجود گنبد و بارگاههای بقیع اعتراض داشتند؟/ برخی افراد معتقدند از آنجا که اهل بیت(ع) در دل مسلمانان و شیعیان جای دارند تخریب قبور ایشان تاثیری ندارد. آیا این حرف صحیح است؟
امروز هشتم شوال است؛ یادآور غم انگیزترین روز تاریخ معاصر اسلام؛ سالگرد روزی که در سال ۱۳۴۴ هجری قمری و پس از روی کار آمدن سومین حکومت وهابی آل سعود در عربستان، وهابیون به فتوای سران گمراه خود مراقد مطهر ائمه و اهل‌بیت پیامبر(ص) در بقیع را ویران کردند.
«حجت الاسلام والمسلمین استاد محمدجعفر مروجی طبسی» در گفتگو با ابنا، زوایایی از این بزرگترین جنایت فرهنگی قرن بیستم را روشن کرده است:
ابـنا: لطفاً در ابتدا کمی در مورد تاریخچه قبرستان بقیع توضیح دهید.
ــ بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا و نبینا ابی القاسم محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین الذین اذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهیراً.
بقیع، یکی از مقدسترین و با فضیلت ترین بقاع مدینه بعد از مدفن رسول گرامی(ص) است. قبرستان بقیع اول مدفن و مزاری است که به دستور رسول خدا به وسیله مسلمانان تأسیس شد. در اهمیت بقیع همین بس که پیغمبر اکرم(ص) در روایتی فرمودند: “از بقیع هفتاد هزار نفر محشور خواهند شد که صورت آنان مانند شب چهارده خواهد درخشید”
قبرستان بقیع، ریشه در روایات ما و تاریخ کهن اسلامی ما دارد. بقیع مدفن فرزندان پیغمبر است؛ بقیع بنا به بعضی روایات مدفن حضرت فاطمه زهرا(س) است؛ بقیع مدفن چهار تن از ائمه معصومین ـ یعنی امام حسن مجتبی(ع)، امام سجاد(ع)، امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) ـ است؛ بقیع مدفن صحابه بزرگ پیغمبر(ص) است؛ بقیع مدفن حضرت ام البنین(س) است؛ بقیع مدفن جناب حلیمه دایه رسول اکرم(ص) است؛ بقیع مدفن بسیاری از بزرگانی است که اکنون فرصت بیان نام همه آنها نیست
ابـنا: درباره این چهار امام معصوم که در بقیع مدفون هستند صحبت کنید تا بویژه خوانندگان خارجی و غیرشیعه آنها را بشناسند و ببینند که مرقد چه شخصیتهایی تخریب شد.
ــ البته تبیین شخصیت این چهار امام کار ما نیست؛ چون از مقامی‌بسیار بسیار عالی و رفیع برخوردارند و انسان های غیرمعصوم و گنهکار نمی توانند آنان را معرفی کنند. ولی همین مقدار به شما عرض کنم که «امام محمد باقر(ع)» یکی از این چهار امامی است که در بقیع دفن شده است. «جناب مسلم» از دانشمندان طراز اول اهل سنت در جلد اول کتاب خود “صحیح مسلم” در صفحه ۱۵ از شخصی به نام «جابر بن یزید جعفی» یک روایت نقل می‌کند که خیلی قابل توجه است. روایت این است که جابر می‌گوید: « عندی سبعون الف حدیث عن ابی جعفر عن النبی کلها صحیح». دقت کنید؛ تنها یک نفر به نام جابر بن یزید جعفی می‌گوید در سینه من از امام محمد باقر(ع) هفتاد هزار حدیث وجود دارد. نکته مهمتر این که می‌گوید این هفتاد هزار حدیث را امام باقر(ع) از پیغمبر اکرم(ص) نقل کرد. ما از این چه می فهمیم؟ این نکته دلالت می‌کند بر اینکه امامان ما عموماً و امام محمد باقر(ع) خصوصاً در نشر فرهنگ نبوی ید طولایی داشته‌اند. این مطالب بیانش ممکن است آسان باشد؛ ولی خیلی فوق العاده است که یک نفر به تنهایی هفتاد هزار روایت از وجود نازنین پیغمبر اکرم(ص) نقل کند.
«امام جعفر صادق(ع)» یکی دیگر از ائمه مدفون در بقیع است. زبان از بیان عظمت حوزه ای که امام صادق(ع) با فشارهایی که در آن زمان وجود داشت تشکیل داد قاصر است. من فقط برای شما یک جمله از «مرحوم شیخ مفید» عرض کنم. ایشان در کتاب شریف “الارشاد” خود، نام راویانی که از امام جعفر صادق روایت نقل کردند را جمع کرده است که تعداد آنها بالغ بر ۴۰۰۰ نفر است. دقت کنید؛ در حدود ۱۴۰۰ سال قبل با وجود محدودیت های بنی امیه و بنی عباس، امام جعفر صادق(ع) حوزه علمیه ای را تاسیس کردند که اکنون تمام حوزه های علمیه موجود ـ چه در نجف اشرف، چه در قم، چه در مشهد، چه در جاهای دیگر ـ همه سر سفره قال الباقر و قال الصادق آن نشسته‌اند.
«امام حسن مجتبی(ع)» و «امام سجاد زین العابدین(ع)» هم برای همه مسلمانان دنیا از مذاهب مختلف شناخته شده هستند.
ابـنا: هم اکنون قبور بقیع بدون سنگ و نشان است؛ اما تصاویری قدیمی وجود دارد که بر روی بسیاری از این قبور، گنبد و مقبره وجود دارد. آیا بقیع همیشه به این حالت ناهنجار بود؟
ــ نه همیشه اینطور نبوده است و بسیاری از قبور اهل بیت(ع) و قبور صحابه بارگاه و مقبره داشتند.
ابـنا: تاریخچه بناء گنبد و بارگاه روی قبور ائمه بقیع به چه وقت بر می‌گردد؟
ــ تاریخ ایجاد ساختمان و بنای گنبد و بارگاه روی قبور ائمه بقیع به طور دقیق معلوم نیست؛ اما از مجموع قرائن و شواهد به دست می آید، که از قرن پنجم هجری به بعد، قبور ائمه بقیع به صورت فعلی نبوده و بارگاه داشته است؛ یعنی از زمان «مجد الملک» که در سال ۴۹۲ هجری کشته شد و «ذهبی» از او به عنوان یک انسان عظیم الشأن یاد می‌کند.
با توجه به تقارن قتل معمار بقیع که با تاریخ کشته شدن مجدالملک تقارن دارد، می توانیم تاریخ تقریبی ساخت و ساز گنبد و بارگاه روی قبور چهارگانه امامان معصوم را به دست بیاوریم که حداقل از قرن پنجم هجری، قبور ائمه بقیع گنبد و بارگاه داشته است
ابـنا: اسناد مکتوب در این زمینه چیست؟
ــ بسیار است؛ مثلا «ابن جبیر» یک جهانگرد معروف که در سال ۶۱۴ هجری قمری یعنی اوائل قرن هفتم از دنیا رفته است در مورد گنبد ائمه بقیع جمله بسیار دقیقی دارد که من ترجمه اش را برایتان عرض کنم. می‌گوید: “آن گنبدی است مرتفع و سر به فلک کشیده که در نزدیکی درب بقیع واقع است”. این سخن، کاملاً صحیح و دقیق است و با بقیع فعلی هم مطابقت دارد و نشان می دهد که مکان مورد زیارت ما در بقیع فعلی درست است.
جناب «ابن نجار» مدینه شناس و مورخ معروف اسلامی است که او نیز در قرن هفتم می زیسته نیز در رابطه با بارگاه و گنبد بقیع می‌گوید: “این گنبد، بزرگ، مرتفع و دارای قدمت زمانی است. بارگاه دو در دارد که یکی از آنها هر روز باز می‌شود”.
نکته مهم دیگری که در این مورد وجود دارد در رابطه با تعمیرات بقیع است. در تواریخ اهل سنت آمده است که در سال ۵۱۹ ق. ساختمان و گنبد و بارگاه ائمه بقیع به دست «المسترشد بالله» که یکی از خلفای عباسی بود تعمیر شد. یعنی چه تعمیر شد؟ یعنی اینکه روی این قبور مطهر و مظلوم چهارگانه، گنبد و بارگاه بوده است که نیاز به تعمیر داشته و در سال ۵۱۹ ق. تعمیر شده است.
ابـنا: بنابراین مسلمانان اهل سنت در آن زمان نه تنها به وجود این گنبدها و بارگاهها اعتراض نداشتند بلکه در توجه و اعمار آنها هم کوشا بودند؟
ــ بله، نکته کلیدی همین است. آنچه از گفته این بزرگواران استفاده می‌کنیم این است که سابقه و تاریخ ساختمان گنبد و بارگاه ائمه بقیع به حدود هزار سال قبل می رسد اما احدی از مسلمین نگفت که این ها شرک یا بدعت است و باید منهدم شود و از بین برود.
ابـنا: درباره خصوصیات آن بارگاه ها هم نقلی داریم؟
ــ بله، در اسناد تاریخی حتی ویژگی ها و خصوصیات این اماکن مقدس هم به وسیله تاریخ نویسان به تصویر کشیده شده است. به این معنا که این تاریخ نویسان ارتفاع آن گنبد و بارگاهی که روی قبور ائمه بوده را هم ثبت کرده‌اند. شکل ساختمان را هم می‌گویند هشت ضلعی بوده است. الان می‌گوییم که باصطلاح ضریح حضرت سیدالشهداء(ع) شش ضلعی است، آن وقت هم می‌گفتند که بارگاهی که روی قبور ساخته شده بوده، به شکل هشت ضلعی بوده است.
من در بعضی از مدارک، عکسی هم از بارگاهی که روی قبور ائمه بقیع وجود داشت و دارای گنبد بزرگی هم بود دیده ام.
ابـنا: غیر از ائمه اطهار(ع) آیا قبور بقیه مدفونان در بقیع نیز مقبره و گنبد داشت؟
ــ «علی بن موسی» که یکی از نویسندگان ساکن شهر مدینه است در این زمینه مینویسد: “و قبه آل البیت العظام و هی أکبر القباه…”؛ یعنی گنبد بارگاه اهل بیت از همه گنبدهای موجود در بقیع بزرگتر است.
مهمتر از همه اینها سخن «ابراهیم رفعت پاشا» است که ۱۹ سال قبل از تخریب این قبور، آنها را توصیف کرده و می‌گوید: “بزرگترین گنبد از گنبدهای موجود در بقیع، گنبد ائمه بقیع است”.
از این گفته ها دو نتیجه مهم به دست میآید:
نتیجه اول: از لابه لای سخنان این بزرگواران استفاده می‌شود که قبور مطهر ائمه بقیع از صدها سال قبل مورد احترام همه مسلمانان بوده و احدی از بزرگان و علما و دانشمندان اهل تسنن صحبت از بدعت بودن بنای بر قبور نکرد. این نکته مهمی است که از سال ۴۹۲ ـ یعنی قرن پنجم ـ تا نوزده سال قبل از هدم قبور ائمه بقیع توسط وهابی ها، احدی نگفت که این قبور شرک است یا باصطلاح بدعت است!
این خودش بهترین دلیل است بر این که این کار زشتی که وهابیون در حدود صد سال قبل نسبت به بارگاه ملکوتی این چهار امام انجام دادند یک کار بسیار بسیار ناشایست بوده است
نتیجه دوم: همانگونه که ائمه دارای گنبد و بارگاه بودند در آن زمان، قبور بزرگان دیگری که در بقیع بود نیز دارای گنبد و بارگاه بود.
این علماء و مورخانی که برایتان نام بردم هیچکدامشان از دانشمندان شیعه نیستند؛ همه شان از دانشمندان معروف و درجه یک اهل سنت هستند. لذا امیدوارم انشاءالله این عرایض من را اهل سنت و وهابیون خوب بخوانند تا بدانند این وضع ناهنجاری که الان برای قبور ائمه(ع) و نیز قبور صحابه و همسران پیغمبر(ص) در بقیع به وجود آورده‌اند، چیزی نیست که با سیره بزرگان و سیره سلف صالح ما همخوانی داشته باشد.
بنابراین در قرن چهارم، قرن پنجم، قرن ششم، قرن هفتم، قرن هشتم، قرن نهم، قرن دهم تا قرن چهاردهم، بر روی قبور ائمه گنبد بوده، بارگاه بوده و این مسائل جزء مسائل عادی بوده است. تا اینکه متأسفانه وهابی ها در حدود یک قرن پیش این جنایت بزرگ را انجام دادند و آن گنبد و بارگاه را خراب کردند.
ابنا: با این وضعیت و اجماعی که فرمودید، وهابیون چگونه موفق شدند که دست به این جنایت خبیثانه و هولناک بزنند؟ یعنی چه بهانه ای برای مسلمانان آوردند؟
ــ ابـناارتکاب جرم و جنایت، مستند لازم ندارد! جنایتی که وهابیون انجام دادند در طول تاریخ بشریت سابقه نداشته است. آنها با تخریب قبور ائمه بقیع در واقع خودشان را با پیغمبر اکرم(ص) طرف کردند. چرا؟ برای اینکه امام جعفر صادق کیست؟ از نوادگان پیغمبر است. امام محمد باقر کیست؟ از نوادگان پیغمبر است. امام زین العابدین کیست؟ از نوادگان پیغمبر است. امام حسن مجتبی هم که معلوم است پسر دختر پیغمبر اکرم(ص) است. آن وقت آنها آمدند با این کار زشتتان و تخریب قبور ائمه ای که همه شان بدون استثناء منتسب به وجود نازنین پیغمبر اکرم هستند خود ر با ایشان طرف کردند.
این آقایان آیا فهمیدند که قبر چه کسانی را منهدم کردند؟ قبور بزرگوارانی را منهدم کردند که نور چشم پیغمبر اکرم(ص) بودند؛ مرقد کسانی را تخریب کردند که احیاءکننده آثار و سنت پیغمبر اکرم(ص) بودند. من گاهی فکر می‌کنم که اینها در روز قیامت با چه چشمی میخواهند به صورت پیغمبر(ص) نگاه کنند؟
اما مستمسک آنها برای این اقدام زشت، یک روایت ضعیف و سست است. مطابق این روایت، یک روز که رسول الله(ص) در تشییع جنازه ای شرکت نموده بودند دستور دادند بتها و مجسمه هایی که در شهر مدینه وجود دارد نابود شود و همه مقبره ها هم با زمین، هموار و با خاک، یکسان گردد. از میان صحابه، علی(ع) رفتند و همه قبرهای مرتفع را هموار کردند!
جالب اینجاست که خود اهل سنت هم این روایت را ضعیف می‌شمارند. از نظر شیعه نیز این روایت مردود است. بحث علمی درباره سند و دلالت این روایت از حوصله این مصاحبه خارج است، لذا من فقط به وجود یک نفر در سلسه راویان این حدیث اشاره می‌کنم که برای تضعیف آن کافی است؛ شخصی به نام «ابو وائل». این شخص بدون تردید از دشمنان سرسخت اهل بیت پیامبر(ص) و از دشمنان درجه یک امیرالمؤمنین(ع) بوده است. براستی آیا ما می توانیم به حرف افرادی که دشمن اهل بیت و دشمن آقا علی بن ابی طالب(ع) بودند اعتماد کنیم؟ هرگز !
ابـنا: برخی افراد معتقدند از آنجا که اهل بیت(ع) در دل مسلمانان و شیعیان جای دارند تخریب قبور ایشان تاثیری ندارد. آیا این حرف صحیح است؟
ــ این حرف اشتباه و به نظر بنده یک نوع مغالطه است. برای پاسخ دادن به این مغالطه، بیایید قضیه را به قرآن کریم عرضه کنیم و ببینیم قرآن در این باره چه می‌گوید؟
قرآن کریم می‌گوید: “قل لا اسئلکم علیه اجراً الاّ الموده فی القربی”. یعنی چه؟ یعنی ای پیغمبری که ۲۳ سال در مکه و مدینه برای این مردم زجر کشیدی و زحمت فراوانی کشیدی به امتت بگو منی که پیغمبر شما هستم از شما اجر رسالت بیست و سه ساله را نمی خواهم بلکه اجر رسالت من نسبت به شما امت و مردم این باشد که تنها و تنها اهل بیت من را دوست داشته باشید و به آنها محبت کنید. حالا سؤال ما از آقایان وهابی این است که: انصاف به خرج بدهید، خراب کردن قبور ائمه بقیع با این آیه سازگاری دارد یا گنبد و بارگاه و حرم و صحن و چراغ درست کردن برای ائمه بقیع با آیه سازگاری دارد؟
به عبارتی دیگر اگر ما بیاییم تیشه بگیریم و قبور چهارگانه را منهدم کنیم با محبت اهل بیت پیغمبر(ص) سازگار است، یا اینکه قبور آنها را مانند نجف و کربلا و مشهد بسازیم
شما را به خدا قسم عقل خود را حاکم قرار دهید و انصاف به خرج بدهید! کدامیک از این دو کار با روح این آیه بیشتر سازگاری دارد؟ کاری که شما در یک قرن قبل انجام دادید یا کاری که ما الان در نجف و کربلا و خراسان شاهد هستیم؟ کدام یک از این دو کار با محبت به اهل بیت پیغمبر بیشتر سازگاری دارد؟
مسلماً برای ائمه اطهاری که در بقیع آرمیده‌اند بودن و نبودن گنبد و بارگاه تفاوتی ندارد؛ اما برای ما تفاوت می‌کند که به دستور قرآن عمل کنیم یا خیر. این را باید وهابی ها جواب بدهند.
ابـنا: جنایات وهابی ها و تکفیری ها در این زمینه فقط به مدینه یا حجاز محدود نشد؛ بلکه در عراق و عتبات عالیات هم چنین کارهایی را انجام دادند.
ــ بله، وهابی ها چند جنایت انجام داده‌اند که مطمئناً تا روز قیامت ننگ آنها بر جبینشان نقش بسته است. آنها در این میان حتی به افراد خودشان هم رحم نکردند. از جمله:
در سال ۱۲۱۸ هجری قمری وهابیون به رهبری شخصی به نام «سعود بن عبدالعزیز» لشکری متشکل از اعراب نجد ـ که می نویسند ۱۲۰۰۰ نفر بودند ـ را راه‌انداختند و به کربلای معلی یورش بردند و به قدری در حرم و صحن سیدالشهداء(ع) جنایت کردند و آدم کشتند و اطفال را به قتل رساندند که حساب ندارد. وحشی گری وهابی ها در کربلای معلی انسان را به یاد وحشی گری بنی امیه در سال ۶۱ هجری در کربلا می اندازد؛ و یا به یاد واقعه حرّه که چند سال بعد از واقعه کربلا رخ داد و فرماندهان سپاه یزید، مدینه را برای لشکریان خودشان مباح اعلام کردند.
همانطور که در واقعه حره سپاه یزید حرمت پیغمبر(ص) را حفظ نکردند، در فاجعه سال ۱۲۱۸ هم این بی رحم ها و این قسی القلب ها حرمت اهل بیت پیغمبر(ص) را حفظ نکردند و با یورش ۱۲۰۰۰ نفری به صحن و سرای امام حسین(ع) ضریح مقدس را از جا کندند و اموال آن را غارت کردند و شعارشان این بود که: «اقتلوا المشرکین و اذبحوا الکافرین »؛ یعنی چه؟ یعنی به لشکریانشان دستور می دادند حمله کنید و این مشرکین را بکشید و این کافرها را ذبح کنید!!
راستی آن کسانی که آن روز دور ضریح سید الشهداء(ع) بودند از مشرکین بودند؟ از کافرین بودند؟ یا اینکه از عاشقان اهل بیت پیامبر(ص) و از شیفتگان ریحانه پیامبر حسین بن علی(ع) بودند؟
ابـنا: آیا وهابیون با تخریب این قبور به هدف خود رسیدند؟
ــ هدف اصلی آنها از هدم قبور ائمه بقیع یک چیز بود و آن اینکه “نور خدا را خاموش کنند!” چون ائمه بدون شک و بدون تردید منعکس کننده دین خدا هستند. بعد از پیغمبر(ص) ائمه بودند که به خاطر خدا تحمل مشکلات را کردند؛ اگر قتل بود مال ائمه بود؛ اگر زندان بود مال ائمه بود؛ اگر فشار بود بر سر ائمه بود. اما بنی امیه و بنی عباس با آن همه بلایا که بر سر ائمه آوردند تا این نور را خاموش کنند نه تنها به هدفشان نرسیدند بلکه نور خدا و فضائل ائمه جهان را درنوردید.
اکنون هم وهابی ها با تخریب قبور به هدف خود نرسیده‌اند. چرا؟ شما نگاه کنید روزی چهار ساعت در قبرستان بقیع برای حجاج و زائران باز می‌شود، دو ساعت صبح و دو ساعت بعد ازظهر. من از وهابی ها سؤال می‌کنم؛ شمایی که الان دور و بر قبور ائمه بقیع هستید به این سوال من جواب بدهید: شما را به خدا، وقتی که در بقیع باز می‌شود این سیل مردم به کجا متوجه می‌شوند؟ کجا جمع می‌شوند؟ کجا می ایستند؟ آیا مگر همه اینها همان اول بقیع نمی ایستند؟ مگر همان ابتدا توقف نمی‌کنند و قدم از قدم برنمی دارند؟
مگر در این بقیع حدود ده هزار صحابی پیغمبر دفن نیست؟ چرا !
مگر در بقیع «جناب عثمان بن عفان» دفن نیست؟ چرا !
مگر در بقیع «جناب عثمان بن مظعون» دفن نیست؟ چرا !
ولی چه شد وقتی که در بقیع را باز می‌کنید، دلهای مسلمین فقط در یک نقطه بقیع متمرکز می‌شود؟
این درس است برای شما متحجرها که بدانید و بفهمید که با خراب کردن آثار اهل بیت پیغمبر(ص) نمی توانید عشقی که در قلوب مسلمانان است را از دل آنها بیرون بیاورید.
ابـنا: وقتی با حاجیان اهل سنت نیز در مدینه گفتگو می‌کنیم می‌بینیم که آنها نیز از وضعیت بقیع ناراحت هستند.
ــ به نکته خوبی اشاره کردید. ما واقعاً حساب برادران عزیز اهل سنت را از حساب وهابیون جدا می‌کنیم. خود وهابی ها هم خوب به این نکته واقف هستند و خود اهل سنت عزیز هم به این نکته واقف هستند. ما با اهل سنت هیچ حرفی نداریم؛ ما با اهل سنت مشکل نداریم؛ خدای ما یکی است؛ پیغمبر ما یکی است؛ قبله ما یکی است؛ قرآن ما یکی است. شیعه و سنی با هم مشکل ندارند؛ بلکه امروز همه جهان اسلام ـ از شیعه و سنی ـ با گروهی افراد متحجر و نادان به نام وهابی و سلفی مشکل دارند.
ابـنا: و در پایان اگر صحبتی باقی مانده است بفرمایید.
ــ امیدوارم انشاءالله روزی زنده باشم و شرفیاب حضور ائمه بقیع(ع) در مدینه منوره بشوم و هر آنچه را که امروز در مشهد و نجف و کربلا می‌بینیم، شبیه آن و بلکه بهتر از آن را با نابودی وهابی ها در قبرستان بقیع شاهد باشم.
همچنین امیدوارم وهابیون هر چه زودتر در مقابل این همه کشتاری که نسبت به اهل بیت(ع) و عاشقان آنها انجام دادند به سزای اعمالشان برسند.
ابـنا: از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم.
