لقمان حکیم: پسرم! بردبارىات را با نرمخویى ذخیره کن، تا با نادانى همراه نگردد. و نرم خویىات را با تدبیر استوار کن، تا نابودى در آن راه نیابد. و تدبیرت را با مدارا درآمیز، تا زورى در آن نباشد.
سیدالساجدین امام زینالعابدین علیهالسلام فرمودند: در بیان سفارشهاى لقمان علیهالسلام به پسرش: اى پسرم! سختترین ندارى، نداشتن دل است و بزرگترین مصیبت، بدهکارى و بالاترین محرومیت و بلا، همان بدهکارى است و سودمندترین ثروت، بینیازىِ دل است. پس در همه اینها درنگ کن و به آنچه خدا قسمت فرموده، قانع و خشنود باش.
هر گاه دزد بدزدد، خداوند عزو جل او را از روزیاش باز میدارد و گناه آن، بر عهده اوست. حال اگر شکیبایى مىورزید، از راه خودش به آن روزى دست مییافت.
اى پسرم! طاعتِ (عبادتِ) الهى را خالصانه انجام بده، به طورى که گناه کوچکى هم با آن مخلوط نشود. سپس با پیروى از دارندگانِ ایمان حقیقى، طاعت خود را زینت ببخش، زیرا طاعت آنان، به طاعت الهى پیوسته است.
و همین طاعت را با دانش، آراسته کن . و دانشت را با بردبارى حراست کن، تا حماقت با آن درنیامیزد.
و بردبارىات را با نرمخویى ذخیره کن، تا با نادانى همراه نگردد. و نرم خویىات را با تدبیرْ استوار کن، تا نابودى در آن راه نیابد. و تدبیرت را با مدارا درآمیز، تا زورى در آن نباشد.
متن حدیث:
قالَ لُقمانُ لاِبنِهِ : یا بُنَیَّ، إن أشَدَّ العُدمِ عُدمُ القَلبِ، وإنَّ أعظَمَ المَصائِبِ مُصیبَهُ الدّینِ، وأسنَى المَرزِئَهِ مَرزِئَتُهُ، وأنفَعَ الغِنى غِنَى القَلبِ، فَتَلَبَّث فی کُلِّ ذلِکَ، وَالزَمِ القَناعَهَ وَالرِّضا بِما قَسَمَ اللّهُ، وإنَّ السّارِقَ إذا سَرَقَ حَبَسَهُ اللّهُ مِن رِزقِهِ، وکانَ عَلَیهِ إثمُهُ، ولَو صَبَرَ لَنالَ ذلِکَ وجاءَهُ مِن وَجهِهِ
یا بُنَیَّ، أخلِص طاعَهَ اللّهِ حَتّى لا یُخالِطَها شَیءٌ مِنَ المَعاصی، ثُمَّ زَیِّنِ الطّاعَهَ بِاتِّباعِ أهلِ الحَقِّ؛ فَإِنَّ طاعَتَهُم مُتَّصِلَهٌ بِطاعَهِ اللّهِ، وزَیِّن ذلِکَ بِالعِلمِ، وحَصِّن عِلمَکَ بِحِلمٍ لا یُخالِطُهُ حُمقٌ، وَاخزُنهُ بِلینٍ لا یُخالِطُهُ جَهلٌ، وشَدِّدهُ بِحَزمٍ لا یُخالِطُهُ الضِّیاعُ، وَامزُج حَزمَکَ بِرِفقٍ لا یُخالِطُهُ العُنفُ.
«قصص الأنبیاء ص۱۹۶ ح۲۴۷، بحارالأنوار ج۱۳ص۴۲۰»
مشرق