موعود پایگاه اینترنتی موعود
مدیرگروه تاریخ تشیع پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌با اشاره به ویژگی های امام حسن(ع) به عنوان اسوه حلم و بردباری و نمونه کامل از اخلاق اسلامی‌گفت: بازگشت جهل فکری مردم و عقبگرد آنها از نظر فکری سبب شد تا امام حسن(ع) امامتش غریبانه تر از امام علی(ع) باشد.
حجت الاسلام و المسلمین مصطفی صادقی به اوضاع سیاسی زمان امام حسن(ع) اشاره کرد و اظهار داشت: از نظر سیاسی زمان امام حسن(ع)، آغاز دوره سلطه بنی‌امیه است. دوره‌ای که معاویه تلاش خود را برای کسب حکومت و پادشاهی یا به عبارتی دست‌یابی به آنچه پدرش ابوسفیان برای آن با پیامبر(ص) مقابله کرده بود، سامان یافته می‌دید. از این رو تاخت و تازهای سیاسی و نظامی‌برای قلع و قمع طرفداران علی(ع) و فرزندش امام حسن(ع) شروع شده بود.
او ادامه داد: منظور از طرفداران امیرمؤمنان(ع) فقط شیعه نیست بلکه همه کسانی که با خلیفه سوم اختلاف داشتند در معرض خطر بودند. مخالفت با خلیفه یا اعتراض بر دستگاه حکومت منجر به بدترین برخوردها می‌شد که نمونه آن کشتن حجر بن عدی و عمرو بن حمق و دیگر همفکران آنان بود.
مدیرگروه تاریخ تشیع پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌بیان کرد: امام حسین(ع) در نامه تندی که در پاسخ نامه معاویه نوشت به خوبی اوضاع این دوره را ترسیم کرده است؛ پیوند دادن زیاد بن ابیه به خاندان ابوسفیان یکی از اعتراضات امام است که در آن نامه آمده و وضع تأسف بار مسلمانان و حاکم آنان را نشان می‌دهد.
او به اوضاع اجتماعی این زمان اشاره و عنوان کرد: از نظر اجتماعی، این دوره، دوره اتهام، جعل، تحریف و خفقان است. کسی جرأت دفاع از خاندان ابوطالب را نداشت و سنت رسو‌ل‌الله به فراموشی سپرده می‌شد.
صادقی در مورد بستر تاریخی صلح امام حسن(ع) گفت: امام حسن(ع) در موقعیتی ناچار به صلح شد که به گفته شیخ مفید عالم و مورخ بزرگ شیعه، همراهان آن حضرت در جنگ، اتحاد فکری و عملی نداشتند. آنها یا به دنبال رفع دشمنی‌های خود با قریش به نمایندگی معاویه بودند یا کسب غنیمت برایشان مهم‌تر از مسائل اصولی بود. گروهی هم حزب باد بودند که انگیزه دینی و مذهبی برای مقابله با دشمن نداشتند لذا با وجود چنین یارانی امام چاره‌ای جز سکوت موقت نداشت.
او در مورد مقایسه زمان امام حسن(ع) با شرایط کنونی حاکم بر نظام اسلامی تصریح کرد: به نظر می‌رسد مقایسه زمان امام مجتبی(ع) و صلح آن حضرت با مسائل امروزی و توافقات سیاسی با قدرت‌های زمانه قیاس مع الفارق باشد. چه اینکه اگر امام صلح نمی‌کرد همان یاران خالص اندکی که داشت از دست می‌داد و دشمن آنچه را مانده بود می‌برد اما امروز همراهی مردم و ایستادگی گروه قابل توجهی که آگاه از شرایط هستند و به خوبی اوضاع را درک می‌کنند اجازه چنان وضعی را نمی‌دهد ضمن آنکه نظامی اسلامی، اجبار و الزامی در پذیرش این توافقات ندارد.
مدیرگروه تاریخ تشیع پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: چون راه امام دوم، ادامه راه پدرش امیرمؤمنان(ع) بود، عدهای مانند خوارج نمی‌توانستند این رفتار را برتابند و جمود آنان اجازه نمی‌داد که شرایط را درک کنند از این رو مانند زمان پدرش دائم در صدد مخالفت بودند.
او ادامه داد: همان کسانی که حضرت علی(ع) را به شهادت رساندند و فکر می‌کردند مشکلات جامعه اسلامی‌با این کار حل خواهد شد، فرزندش را هم ترور کردند که البته موفق نشدند.
صادقی به شیوه مبارزاتی آن حضرت نیز اشاره کرد و گفت: شیوه امام در مبارزه با دشمن، متناسب با زمان و شرایط بود و آنگاه که دیدند امکان ادامه حرکت نظامی‌که امیرمؤمنان پس از به هم خوردن جریان حکمیت آغاز کرده بود فراهم است و مردم مشتاق آن هستند، حرکت کردند ولی وقتی همان مردم عقبگرد کردند به استناد همان رفتار امیرمؤمنان که وقتی یاری نداشتند سکوت کردند، امام مجتبی(ع) هم به سکوت روی آوردند منتهی با انعقاد قرار صلح، از حقوق مسلمانان و شیعیان دفاع کردند و اجازه سوء‌استفاده‌های بعدی را از دشمن گرفتند.
او خاطرنشان کرد: مثلاً ایشان در این صلحنامه بر امنیت مسلمانان تأکید کردند و اجازه تعیین جانشین را به معاویه ندادند اگر چه معاویه به این مواد عمل نکرد، ولی رفتار و پیمان‌شکنی او در تاریخ ماند و قضاوت کنندگان حق را از او گرفتند.
مدیرگروه تاریخ تشیع پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دلیل غربت امامت امام حسن(ع) را بازگشت مشکلات دوران امام علی(ع) دانست و اضافه کرد: جهالت مردم نسبت به سخن رسول‌خدا درباره جانشین خود و راحت‌طلبی و حسادت و کینه‌های دیرینه با بنی‌هاشم سبب شد همچنان راه قبلی خود را ادامه دهند. آن دنیاطلبی که در دوره‌های قبلی نهادینه شده بود اکنون هم اجازه نداد عدهای در برابر حق و عدالت سر فرود آورند.
او اخلاق‌مداری را پیام همه امامان و پیامبران الهی دانست و تاکید کرد: امام حسن(ع) که نام او یادآور حسن خلق، نیکی و خوبی است، نمونه‌ای کامل از اخلاق اسلامی‌بود. خضوع در برابر حق، تواضع در برابر همگان، زهد، حلم و عفو و گذشت و حیاء و عفت از ویژ‌گی‌های آن حضرت بلکه همه امامان معصوم است.
صادقی تصریح کرد: اما شاید حلم و بردباری خصوصیتی باشد که آن حضرت بیشتر با آن درگیر بود چون عدهای از دوستانش هم دوراندیشی آن حضرت را در صلح با دشمن درک نمی‌کردند و حتی خرده می‌گرفتند، که تحمل این شرایط و صبر در مقابل آنان، کار را دشوار می‌نمود.
شفقنا
