موعود پایگاه اینترنتی موعود
با وجود تلاشها برای کتمان و یا نادیده انگاشتن حقایق، از آنجا که خداوند متعال اراده کرده است که حدیث مظلومیت پاره تن رسول خدا صلی الله علیه و آله عالم‌گیر شود، صفحات تاریخ و حدیث فریقین نشانه‌های عیانی از علّت و چگونگی شهادت دختر پیامبر صلی الله علیه و آله را در خود جای داده است.
با وجود تلاشها برای کتمان و یا نادیده انگاشتن حقایق، از آنجا که خداوند متعال اراده کرده است که حدیث مظلومیت پاره تن رسول خدا صلی الله علیه و آله عالم‌گیر شود، صفحات تاریخ و حدیث فریقین نشانه‌های عیانی از علّت و چگونگی شهادت دختر پیامبر صلی الله علیه و آله را در خود جای داده است. حضرت فاطمه علیها السلام که پس از پدرش، همسرش علی علیه السلام را یگانه تکیه‌گاه خود، در فراز و نشیب ایام می‌دید، امید داشت که به واسطه رعایت حقی که خداوند در غدیر [و قبل از آن] بر امت رسول خاتم صلی الله علیه و آله واجب کرده بود، مصیبت فراق پدر را مرهم نهد؛ امّا هنوز ساعتی از فوت پیامبر صلی الله علیه و آله نگذشته بود که خبر پایمال شدن حق ولایت شوهرش، علی علیه السلام را شنید و پس از آن مشاهده کرد که امت، نه تنها خواسته خداوند و رسول صلی الله علیه و آله در اطاعت از «ولی الله» را مراعات نکردند؛ بلکه اقلِّ حقوق خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله را نیز پایبند نبودند، سفارشهای مکرّر حضرت صلی الله علیه و آله از طرف پروردگار درباره وجوب مودّت اهل بیت علیهم السلام را زمین گذاشتند و برای رسیدن به اهداف خود [ که همانا بیعت‌گیری اجباری و حکومت بر مسلمین بود] از هیچ کاری فرو گذار نکردند.
چند روزی از بیعت با خلیفه انتصابی توسط شورای سقیفه گذشت و هنوز خلیفه واقعی و یاران اندکش در صف بیعت کنندگان حاضر نشده بودند، گرچه مدعیان خلافت رسول الله صلی الله علیه و آله با ایجاد فضای رُعب و وحشت توانسته بودند حکومت خود را تثبیت کنند، ولی سرپیچی تعدادی از مهاجرین و انصار به رهبری امام علی علیه السلام آسودگی خیال ایشان را بر هم می‌زد، بنابراین لازم بود تا برای پایان دادن به وضع موجود چاره‌ای بیاندیشند. امام علی علیه السلام پس از مشاهده غصب خلافت، آنچه مقتضی احیای حق از طریق مسالمت آمیز بود به کار گرفت، تا آنجا که «ابن ابی الحدید» معتزلی و دیگران می‌آورند:
«[علی علیه السلام ] به همراه فاطمه علیها السلام حسنینعلیهما السلام را برداشت و به در خانه‌های اهل بدر از انصار و مهاجر آمد تا حجّت را بر ایشان تمام کند؛ امّا جز چهار یا پنج نفر [سلمان، مقداد، ابوذر و زبیر] کسی از برادر رسول خدا صلی الله علیه و آله حمایت نکرد.»۱
بعدها معاویه همین قضیه عدم حمایت از حضرت امیر علیه السلام را شاهدی علیه ایشان قرار می‌داد که او حقّی برای خلافت نداشته است.۲ بدین ترتیب و با عدم پشتیبانی امّت از وصی رسول الله صلی الله علیه و آله، امیر المؤمنین علیه السلام تصمیم گرفت که خانه نشین شود و به جمع‌آوری قرآن و تربیت افراد خاص بپردازد. این مسأله حربه‌ای برای رهایی از بیعت اجباری بود، چنان‌که «بلاذری» و دیگر مورّخین گزارش می‌دهند۳ :
«چون پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفت، علی علیه السلام سوگند خورد که عبا بر دوش نگیرد تا قرآن را میان دو لوح جمع‌آوری کند، پس عبا بر دوش نگرفت تا قرآن را جمع‌آوری کرد.»
امام علی علیه السلام با هدف حفظ مصالح اولیه اسلام و عدم تفرقه بین مسلمین، صبر پیشه کرد.۴ امّا جبهه نفاق مصمّم شد که از آن حضرت نیز بیعت بگیرد تا به گمان خود مشروعیّت خلافت‌شان خدشه‌دار نشود، از این رو دستور هجوم به خانه امیر المؤمنین علیه السلام و اخذ اجباری بیعت صادر شد. در این زمان بود که حضرت فاطمه علیها السلام به دفاع از ولیّ زمانه پرداخت و فداکارانه روح و جانش را در راه حمایت از ولایت بذل کرد.
این مقاله در مقام بازگویی جریان کامل این واقعه تلخ تاریخ نیست، از این رو تنها به ذکر تعدادی از اسناد مربوط به روز هجوم و دفاع حضرت زهرا علیها السلام از امیر المؤمنین علیه السلام اکتفا می‌کنیم.
پی نوشت:
۱) کتاب سلیم بن قیس، سلیم بن قیس، ص ۷۶۵؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۱۱، ص ۱۴؛ الاحتجاج علی اهل اللجاج، طبرسی، ج ۱، ص ۸۲.
۲) شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۲، ص ۴۷.
۳) انساب الاشراف، بلاذری، ج ۱، ص ۵۸۷؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج ۲، ص ۲۵۸.
۴) شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۱، ص ۳۰۸.
سد محمد موسوس نیا
