پسرم! صخره بزرگ و آهن و هر بار سنگینى را بر دوش کشیدم؛ ولى چیزى سنگینتر از همسایه بد، بر دوش نکشیدم. همه تلخىها را چشیدم؛ ولى چیزى تلختر از فقر نچشیدم.
امام جعفر صادق علیهالسلام:
در سفارشهاى لقمان به پسرش ناتان، این است که به او گفت: پسرم ! از چیزهایى که باید با آن، در برابر دشمنت مسلّح شوى تا زمینگیرش کنى، نرمى با او و اظهار خشنودى از اوست؛ ولى با کنارهگیرى، خود را از او دور نکن، که رازت براى او آشکار مىشود و براى [سرنگونىِ ]تو تدارک مىبیند.
پسرم ! از خدا چنان بترس که اگر با نیکىِ دو جهان به او برخوردى، [باز هم ]بترسى که خدا کیفرت دهد، و چنان به خدا امیدوار باش که اگر با گناهان دو جهان به او برخوردى، [باز هم] امیدوار باشى که خدا تو را بیامرزد.
پسرم! صخره بزرگ و آهن و هر بار سنگینى را بر دوش کشیدم؛ ولى چیزى سنگینتر از همسایه بد، بر دوش نکشیدم. همه تلخىها را چشیدم؛ ولى چیزى تلختر از فقر نچشیدم.
متن حدیث:
کانَ فیما أوصى بِهِ لُقمانُ ابنَهُ ناتانَ أن قالَ لَهُ : یا بُنَیَّ، لِیَکُن مِمّا تَتَسَلَّحُ بِهِ عَلى عَدُوِّکَ فَتَصرَعُهُ المُماسَحَهُ وإعلانُ الرِّضا عَنهُ، ولا تُزاوِلهُ بِالمُجانَبَهِ فَیَبدُوَ لَهُ ما فی نَفسِکَ فَیَتَأَهَّبَ لَکَ .
یا بُنَیَّ، خَفِ اللّهَ خَوفا لَو وافَیتَهُ بِبِرِّ الثَّقَلَینِ خِفتَ أن یُعَذِّبَکَ اللّهُ، وَارجُ اللّهَ رَجاءً لَو وافَیتَهُ بِذُنوبِ الثَّقَلَینِ رَجَوتَ أن یَغفِرَ اللّهُ لَکَ .
یا بُنَیَّ، حَمَلتُ الجَندَلَ وَالحَدیدَ وکُلَّ حِملٍ ثَقیلٍ فَلَم أحمِل شَیئا أثقَلَ مِن جارِ السَّوءِ، وذُقتُ المَراراتِ کُلَّها فَلَم أذُق شَیئا أمَرَّ مِنَ الفَقرِ.
«امالی صدوق ص ۷۶۶ -بحارالأنوار : ج ۱۳ ص ۴۱۳»
______
مشرق