موعود پایگاه اینترنتی موعود
جای تردید نیست که امام مهدی(ع) این رهبر الهی برای اجرای برنامههای نهضت جهانی خود علاوه بر دیگر اسباب و عوامل، نیاز به یارانی عاشق، متحد، باوفا، مؤمن، شجاع، فهیم و مخلص دارد؛ چرا که تجربه تاریخی نشان داده هیچ رهبر و مصلح اجتماعی بدون داشتن یارانی وفادار نتوانسته است اهداف خویش را محقّق سازد. در طول تاریخ، بسیار شاهد بودهایم که رهبرانی شایسته و توانمند تنها به دلیل نداشتن یارانی همدل و همراه از حرکت اصلاحی خود باز ایستادهاند.
هر یک از یاران آن حضرت نیز قوه چهل مرد را دارا و از نظر صلابت همچون پارههای آهن هستند. اینها نشانگر آن است که حضرت جنگ سختی در پیش خواهند داشت و اگر کارها با معجزه تمام میشد دیگر نیازی به یارانی با چنین قدرت جسمانی و صلابت و شجاعت نبود. در حالی که روایات به ما میفهمانند که کار حضرت حجت(ع) سختتر از کار جدش رسول خدا(ص) خواهد بود؛ زیرا مردمی‌که در برابر پیامبر خدا ایستاده بودند افراد جاهلی بودند که سنگ و چوب و… میپرستیدند ولی جاهلانی که در مقابل امام عصر(ع) میایستند کسانی هستند که قرآن به دست میگیرند و با تأویل کردن آیات قرآن و متمسّک قرار دادن آن با حضرت میجنگند۱. لذا باید ایشان یاورانی باهوش داشته باشد که مانند یاوران حضرت امیر(ع) در جنگ صفین فریب مکر‌ها و حیلههای دشمن را نخورند.
در اینجا ما به بعضی از خصال یاوران آن حضرت که از قرآن کریم و روایات معصومین(ع) رسیده، اشاره میکنیم. تا این عزیزان را بهتر بشناسیم و الگوی راه خود قرار دهیم و اوصاف و ویژگی‌های آنها را در راه خودسازی خویش بهکار گیریم تا زمینهساز حضور حضرتش شویم و از جمله اصحاب و یاران آن عزیز قرار گیریم. انشاءالله
1. یارانی بلند آوازه
از روایات به خوبی استفاده میشود که یاران امام مهدی(ع) افرادی شناخته شده، خوشنام و حسب و نسبشان کاملاً معلوم و صاحب مناصب اجتماعی، اشراف و قضات و حکّاماند:
آنها از افراد نیکنژاد، قاضیان، فرمانروایان و فقهای در دین هستند.۲
حتی بر روی سلاح آنها نام و نسب و اوصاف آنها نوشته شده است.۳ چنانکه مولای متقیان علی(ع) میفرمایند:
آنها در آسمان شناخته شده‌اند و در زمین [تا آمدن آن حضرت] ناشناخته میمانند.۴
صادق آل محمد(ع) در تأویل و تفسیر آیه ۱۴۸ سوره بقره میفرماید:
این آیه که میفرماید: «در هر کجا باشید خداوند همه شما را حاضر می‌کند» درباره ناپدید شوندگان از اصحاب قائم(ع) نازل گشته است. آنان شبانگا‌هان از بستر‌هایشان ناپدید میشوند و بامدادان در مکه خواهند بود و بعضی از آنها در روز بر ابر‌ها حرکت میکنند که نام آنها و نام پدرشان و خصوصیات و نسبشان معروف است.
راوی میگوید: عرض کردم: فدایت شوم، کدام یک ایمانشان قویتر است؟ حضرت فرمودند: آنکه در روز بر ابر حرکت می‌کند.۵
2. پیشگامان در کارهای خیر
یکی از اوصاف و ویژگی‌های «عباد الرحمن» اقدام در کارهای خیر است. آنها نه تنها در کارهای خیر وارد میشوند و از انجام کارهای نیک بهرهمند میگردند، از خداوند نیز میخواهند که آنها را امام و پیشوای نیکاندیشان و نیکوکاران قرار دهد. قرآن کریم ضمن شمارش دوازده صفت از اوصاف «عبادالرحمن» میفرماید: یکی از اوصاف آنها این است که از خداوند میخواهند آنها را از رهبران و پیشگامان راه خیر قرار دهد:
و ما را برای پرهیزکاران، پیشوا گردان۶.
از اینرو یکی از اوصاف یاران حضرت مهدی(ع) سبقت گرفتن در کارهای خیر است.
چنانکه امام صادق(ع) در تفسیر آیه ۱۴۸ سوره بقره که میفرماید:
پس در کارهای خیر بر یکدیگر پیشی گیرید. هر جا باشید، خداوند همه شما را حاضر می‌کند. میگویند:
منظور از خیرات «ولایت» است و منظور از «یأت بکم الله جمیعاً»، ۳۱۳ تن از یاران قائم(ع) هستند. به خدا سوگند! در یک لحظه همچون قطعات ابر پاییزی گرد شمع وجود حضرتش جمع میشوند. و به خدا قسم «امه معدوده» (ذکر شده در قرآن) آنها هستند.۷
آری مصداق بارز و اتمّ خیرات، «ولایت» است؛ ولایت خدای متعال، ولایت رسول خدا(ص) و ائمه هدی(ع) که اصحاب حضرت با جان و دل آن را پذیرفته و تا آخرین قطره خون در احیا و ترویج و دفاع از آن سر از پا نمیشناسند.
3. دارای شخصیتی بینظیر
شخصیت انسان ـ که برگرفته از مجموعه عوامل اعتقادی، اجتماعی، وراثتی و… است سبب میگردد تا هر فردی در درجه خاصی از مکانت اجتماعی و موقعیت دینی قرار گیرد و مجموعه رفتار‌های عملی انسان نیز از این شخصیت ریشه میگیرد.
لذا امیرمؤمنان(ع) در اشاره به شخصیت منحصر به فرد یاران حضرت مهدی(ع) میفرماید:
آنان به مقامی رسیدهاند که نه گذشتگان بر آنان پیشی گرفتهاند و نه آیندگان به مقام والای آنان میرسند.۸
برخی از آنان به مقامی میرسند که با ابر‌های آسمان از مکانی به مکان دیگر سیر میکنند.۹ بعضی دیگر زمین بسان طوماری در زیر پایشان درهم پیچیده میشود (طیّ الأرض) و آنان مسافت طولانی را در مدتی کوتاه میپیمایند.
امام صادق(ع) نیز در مورد آنان میفرمایند:
یاران مهدی از نقاط مختلف زمین به سوی او حرکت میکنند و زمین زیر پای آنان درهم پیچیده میشود.۱۰
لازم به ذکر است ویژگی طیّ‌الارض در عاصف بن برخیا نیز وجود داشت که در کمتر از چشم بر هم زدنی تخت بلقیس را از کشور صبا به نزد سلیمان آورد.۱۱
۴. ذخیرههای الهی
اصحاب حضرت حجت(ع) همچون امامشان ـ که « بقیهالله» و
« ذخیرهالله» است ـ از جمله افرادی هستند که خداوند وعده عذاب حکّام جور و ستم و مشرکان و کفّار را به دست آنها داده و مقرر ساخته است که پایان حکومت جباران و شروع حکومت صالحان با دست توانای آنها و رهبری امام زمان(ع) واقع شود.
قرآنکریم از آنها تحت عنوان «أمّت معدوده» نام میبرد. خداوند متعال در قرآن خطاب به کفّار منحرف میفرماید:
اگر ما عذاب را تا [آمدن] «امت معدوده» از آنها به تأخیر بیندازیم میگویند: چه چیز آن را باز میدارد؟ آگاه باش! هنگامی‌که آن روز بیاید، عذاب از آنها برگردانده نمیشود، و آنچه را که مسخره میکردند آنها را فرو خواهد گرفت.۱۲
از امام باقر و امام صادق(ع) روایت شده که آن دو بزرگوار در تفسیر این آیه فرمودند:
«منظور از «امت معدوده» (امت شمرده شده)، همان اصحاب حضرت مهدی(ع) در آخرالزمان هستند که ۳۱۳ نفر به تعداد اهل «بدر» هستند و همانگونه که پارههای ابر پاییزی به هم میپیوندند آنان نیز در آن واحد گرد میآیند.»13
و در روایت دیگر امام صادق(ع) میفرماید:
منظور از «عذاب» خروج حضرت قائم(ع) است (که سبب عذاب کافران و مفسدان خواهد شد) و منظور از «امت معدوده» اصحاب اوست که به تعداد اهل بدر هستند.۱۴
6. ایمان یاوران مهدی(ع)
بنابر آنچه از قرآن کریم و روایات معصومین به ما رسیده، ایمان نیز مانند بسیاری از حقایق دیگر دارای رتبه و درجه است؛ لذا مؤمنان به نسبت علم و معرفت و یقینی که نسبت به حقیقت دین ـ به ویژه ذات باریتعالی ـ پیدا میکنند دارای درجات مختلفی هستند (والمؤمنون والمؤمنات بعضهم أولیاء بعض)۱۵ لذا هر چه پایه یقین فرد قویتر باشد و کمتر شکّ و تردید در قلب او راه یابد دارای ایمانی قویتر است و از رتبه و ارزشی والاتر برخوردار خواهد بود.
یاوران امام مهدی(ع) به درجهای از ایمان رسیدهاند که هیچ شکّی در دلشان راه نمییابد:
مردانی هستند فولاددل که همه وجودشان یقین به خداست و هیچ شکّی در دلشان راه نمییابد، مردانی سختتر از صخرهها… ۱۶.
با معرفت، به خدا ایمان آوردهاند، و ایمان به خدا در اعماق جانشان نفوذ کرده است. امام صادق(ع) در روایتی، ضمن بیان اوصاف آنان، شیعیان را به الگو گرفتن از آنان سفارش می‌کند:
…پس مبادا به راست و چپ روی آوری که به خدا سوگند امر روشن است. به خدا سوگند! اگر اهل آسمان و زمین همدست شوند که این امر را از جایگاهی که خداوند آن را قرار داده، جدا سازند نخواهند توانست و چنانچه همه مردمان کفر ورزند تا جایی که هیچکس نماند، خداوند کسانی را خواهد آورد که شایستگان باشند. سپس فرمود: آیا نمیشنوی که خداوند میفرماید: «ای کسانی که ایمان آوردهاید، هر کدام از شما که از دین روی گردانید، پس به زودی خداوند قومی را که آنها را دوست میدارد و آنها نیز خدا را دوست می‌دارند و با مؤمنان فروتن و با کافران سرسختاند، به نصرت اسلام برمیانگیزد…»17 (تا آخر آیه را تلاوت فرمود) و در آیه دیگر فرمود: «پس اگر این قوم به آن کفر ورزند، همانا قومی را که هرگز به آن کافر نشوند، بر آن میگماریم.» سپس حضرت فرمود: «اهل این آیه، همان کسانیاند که در آیه قبل بودند.»
در آیهای که امام صادق(ع) آن را تلاوت فرمودهاند، اوصاف مؤمنانی که باید این رسالت بزرگ را انجام دهند، چنین بیان گردیده است:
۱. آنها به خدا عشق میورزند و جز به خشنودی او نمیاندیشند: «یحبّهم و یحبّونه»؛
۲. در برابر برادران دینیشان خاضع و فروتن هستند:
« أذلّه علی المؤمنین»؛
۳. برای بسط عدل و اجرای فرامین الهی همواره در راه جهاد فیسبیلالله هستند: «یجاهدون فی سبیلالله»؛
۴. برای نابودی کافران و برچیدن بساط ستمگران، کوشا هستند و از هیچ ملامتی پروا ندارند: «ولا یخافون لومه لائم».
این صفات پسندیده که از اعتقاد به خدا و ایمان به مقصد نشأت گرفته، از آنها انسان‌هایی ساخته است که در شکستن سنت‌های نادرست ـ که اکثر مردم بدان‌ها پایبندند و مخالفان خود را به استهزا میگیرند ـ پروایی ندارند.
بسیاری را میشناسیم که صفات ممتازی دارند، امّا مقابل غوغای محیط و هجوم افکار عوام و اکثریت منحرف، بسیار محافظهکار و ترسو میگردند و در مقابل آنها میدان را خالی میکنند. در حالی که برای یک رهبر سازنده و افرادی که برای اجرای افکار او وارد میدان میشوند، قبل از هر چیز چنین شهامتی لازم است. عوامزدگی، محیط‌زدگی و مانند آن، که همه نقطه مقابل این امتیاز عالی روحی هستند، سدّ راه بیشتر اصلاحات محسوب میگردند. آری به دست آوردن این امتیازات و موقعیت‌ها در هر درجه که باشد، علاوه بر کوشش خود فرد، مرهون فضل خداوند است که به هر کس بخواهد و شایسته بیند عطا می‌کند.۱۸
7. برپا دارندگان نماز
درباره اصحاب صاحبالامر(ع) میخوانیم:
برخی از آنان شب را نخوابند و زمزمه نماز و مناجات شبانهشان همچون صدای زنبوران عسل فضا را آکنده سازد۱۹.
آری، با یاد خدا و برپایی نماز، جان و دلشان را روشن نمودهاند: « کأن ّّقلوبهم القنادیل»20 و چهره ظاهریشان نمایانگر سیرت پاک درونیشان است:
سجدهها در پیشانی آنها اثر گذارده است. آنان شیران روز و پارسایان شبند۲۱.
و به فرموده قرآن:
نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده، نمایان است۲۲.
8. پرداخت کنندگان زکات
زکات نیز، همچون نماز، نشانه بارز یک مسلمان واقعی است: « و یؤتون الزکاه»23. همچنان که یک مسلمان از اقامه نماز به رشد و کمال و معراج میرسد از طریق پرداخت زکات نیز به این مقامات میرسد: « خذ من أموالهم صدقه تطهرّهم و تزّکیهم بها»24؛ چرا که زکات، انسان را از بخل و دنیاپرستی و رذائل اخلاقی پاک می‌کند، و نهال نوع دوستی، سخاوت، رعایت حقوق دیگران به ویژه فقرا، مستمندان و درماندگان را در نهاد او پرورش میدهد و با پرداخت زکات زمینه فساد را در جامعه از بین میبرد. لذا امام صادق(ع) میفرماید:
کسی که یک قیراط از زکات را نپردازد نه مؤمن است و نه مسلمان و نه ارزشی دارد.۲۵
لذا یکی از اوصاف بارز اصحاب امام زمان(ع) که از برگزیدگان شاگردان مکتب وحی بوده و الگوی راستین رهپویان طریق انبیا و اولیا هستند، پرداخت زکات است. بنابراین بعد از استقرار حکومت عدل جهانی حضرت مهدی(ع) اوّلین اقدام آنها اقامه نماز و ادای زکات و احیای امر به معروف و نهی از منکر است.
چنانکه امام باقر(ع) در تفسیر آیه ۴۱ سوره حج که میفرماید:
کسانی که چون در زمین به آنان توانایی دهیم، نماز برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و به کارهای پسندیده وا می‌دارند و از کارهای ناپسند باز می‌دارند و فرجام همه کارها از آنِ خداست.
میگوید:
این آیه درباره آل محمد(ص) و حضرت مهدی(ع) و اصحاب او است. خداوند، شرق و غرب عالم را تحت سیطره آنها درمیآورد و دین را به وسیله آنها در جهان آشکار میسازد، و دیگر از ظلم و ستم و بدعت نشانی در روی زمین باقی نمیماند.۲۶
9. امرکنندگان به معروف و پیکارکنندگان با منکر
امام باقر(ع) درباره این واجب الهی میفرمایند:
آن، طریقه و راه انبیا و سیره و روش نیکان است؛ فریضهای که در زیر سایه آن دیگر واجبات به انجام میرسد، راه‌ها امن، و کسب و کارها حلال میشود و حقوق افراد داده میشود و زمین آباد میشود و از دشمنان انتقام گرفته میشود و امور دین و دنیای مردم راست میگردد».27
رسالت حضرت مهدی(ع) و یاران او، احیای دین خدا و اتمام رسالت انبیا و اولیا و مبارزه با بدعت‌ها و پاک ساختن زمین از وجود ظالمان و فاسدان است و شاید همه این رسالت را در دو کلمه بتوان خلاصه کرد؛ اجرای قسط و عدل:
البته این رسالتی است که همواره بر دوش همه مؤمنان بوده و هست، امّا در وجود حضرت حجت(ع) و یارانش عینیت کامل مییابد.۲۸
امام صادق(ع) در تفسیر آیه:
همان کسانی که هرگاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و امر به معروف و نهی از منکر میکنند، و پایان همه کارها از آن خداست.۲۹
میفرماید:
خداوند به وسیله مهدی(ع) و اصحاب او، مشرق‌ها و مغرب‌های زمین را به تصرف درمیآورد، دین را آشکار میسازد، بدعت‌ها و باطل را از بین میبرد، همچنان که سفیهان حق را میرانده بودند، تا جایی که اثری از ظلم دیده نشود. آنها امر به معروف و نهی از منکر خواهند نمود و عاقبت کارها به دست خداست.۳۰
پینوشتها:
1 . بحرانی، هاشم، حلیهالأبرار، ج۵، ص۳۲۷.
۲ . بحرانی، هاشم، البر‌هان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۲۴.
۳ . فیض کاشانی، نوادر الأخبار، تصحیح مهدی انصاری، ص۲۶۹.
۴ . قندوزی، ینابیع الموده، ص۴۳۷.
۵ . البر‌هان، ج۲، ص۲۲؛ صدوق، کمالالدین و تمامالنعمه، ج۲، ص۶۷۲؛ حلیه الأبرار، ج۵، ص۳۱۲.
۶ . سوره فرقان (۲۵)، آیه ۷۴، «و ما را برای پرهیزکاران پیشوا گردان».
۷. البر‌هان، ج۲، ص۲۲.
۸. معجم أحادیث الإمام المهدی، ج۳، ص۱۰۰.
۹. حلیه الأبرار، ج۵، ص۳۱۲، ح۶؛ المحجه، ص۲۱.
۱۰. معجم احادیث الإمام المهدی، ج۳، ص۲۹.
۱۱. سوره نمل (۲۷) آیه ۳۸ـ۴۰.
۱۲. سوره هود (۱۱) آیه ۸.
۱۳. طبرسی، مجمع البیان، ج۶، ص۱۸۵؛ البر‌هان، ج۵، ص۱۰۵.
۱۴. البر‌هان، ج۵، ص۱۰۳؛ نعمانی، کتابالغیبه، ص۲۴۱.
۱۵. سوره توبه (۹) آیه ۷۱.
۱۶. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۰۸.
۱۷. سوره مائده (۵) آیه ۵۴.
۱۸. تفسیر نمونه، ج۴، ص۴۱۶.
19. بحار الأنوار، ج۵۲، ص۳۰۸.
۲۰. همان.
۲۱. صافی گلپایگانی، لطف‌اله، منتخبالأثر، ص۴۸۶.
۲۲. سوره فتح (۴۸) آیه ۲۹.
۲۳. سوره توبه (۹) آیه ۷۱.
۲۴. همان، آیه ۱۰۳.
۲۵. وسائل الشیعه، ج۶، ص۲۰، ب۴، ح۹.
۲۶. ینابیع الموده، ج۳، ص۲۴۴؛ البر‌هان، ج۶، ص۵۷۰.
۲۷. وسائل الشیعه، ج۱۱، ح۶، ب۱.
۲۸. بحرانی، هاشم، غایه المرام، ج۷، ص۸۰؛ السیوطی، الحاوی للفتاوی، ج۲، ص۵۸.
۲۹. سوره حج (۲۲) آیه ۴۱.
۳۰. المحجّه، ص۱۴۳.
ماهنامه موعود شماره ۷۹
