اصول زنجیره ای رسانه دینی در خانه۲ / اصل مسئولیت‌ پذیری

برای کاهش معضلات مربوط به فضای مجازی و کارکردهای رسانه ای آن، علاوه بر راهکارهای بیان شده در بعد حاکمیتی، نیاز است که در سطح خانواده‌ها نیز برای استفاده صحیح از ابزارهای نوین ارتباطی، فرهنگ سازی شود. به همین منظور داشتن راهکارهایی کاربردی و قابل اجرا در خانواده‌ها بسیار ضروری و مهم است.

 

مسئولیت پذیری والدین

برای داشتن رسانه سالم در خانواده، حاکمیت باید شرایط مطلوبی را برای خانواده‌ها مهیا سازد که موارد مربوط به آن ذکر گردید. آنچه مسلم است در حال حاضر کشورمان با شرایط مطلوب رسانه‌ای خصوصاً رسانه‌های دیجیتال فاصلهٔ فراوانی دارد. اما تعلل برخی مسئولین در سالم‌سازی فضای رسانه‌های دیجیتال کشور موجب نمی‌شود والدین نسبت به مسئله مهمی چون رسانه‌های دیجیتال از خود سلب مسئولیت نمایند.

مسئولیت پذیری فرزندان

بنابر آیه شریفه « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَهُ؛ [۱] ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خود و خانواده خود را از آتشی که هیزم آن مردم و سنگ‌ها هستند نگه ‌دارید» پدر خانواده مسئول سالم ‌سازی فضای معنوی و مادی خانواده است و رسانه‌های دیجیتال از این مقوله مستثنا نیست. سراسر نامه ۳۱ نهج البلاغه که خطاب آن به امام حسن علیه السلام است، مبین حس مسئولیت پذیری امام علی علیه السلام در برابر فرزند برومندشان است. به همین علت والدین به‌ویژه پدر خانواده باید توجه خاصی را به رسانه‌های دیجیتال مبذول دارند.
از سوی دیگر فرزندان نیز باید مسئولیت ‌پذیر تربیت شوند تا بتوانند مسئولیت‌های خطیر آینده را به عهده بگیرند. والدین باید با ‌بکارگیری روش‌های مناسب تربیتی، فرزندانی مسئولیت ‌پذیر بار بیاورند. اگر فرزندان مسئولیت‌های کوچک را در کودکی به عهده بگیرند می‌توانند در دوران نوجوانی و جوانی در قبال خود، خانواده، جامعه و خداوند متعال مسئولیت ‌پذیر باشند. پیامبر بزرگوار اسلام می‌فرماید: «الْوَلَدُ سَیدٌ سَبْعَ سِنِینَ وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنِینَ وَ وَزِیرٌ سَبْعَ سِنِینَ فَإِنْ رَضِیتَ خَلَائِقَهُ لِإِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ إِلَّا فَاضْرِبْ عَلَی جَنْبِهِ فَقَدْ أَعْذَرْتَ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی[۱]‌؛ فرزند تا هفت سال حاکم است (یعنی آزاد) و تاهفت سال بنده است (باید کاملاً تحت تربیت و تابع والدین خود باشد و مسئولیت‌هایی را از جانب آن‌ها بپذیرد)، و هفت ساله سوم وزیر است (باید مورد مشورت قرار گیرد) اگر در ۲۱ سالگی اخلاقش رضایتبخش شد، که بهتر وگرنه باو بزن که در نزد خدا معذوری». اگر فرزند مسئولیت‌های هرچند کوچک را در هفت ساله دوم پذیرفت، می‌تواند در هفت سال سوم در مقام مشورت قرار بگیرد که مسئولیت بزرگ‌تری است و الا فرزندان تبدیل به افرادی می‌شوند که نمی‌توانند مسئولیت‌های ریز و درشت فردی و اجتماعی را بپذیرند و یا به خوبی از عهده آن برآیند.

[۱]. بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۹۵.
[۱]. تحریم، ۶.