موعود پایگاه اینترنتی موعود
مدیریت در زندگی نقش مهمی دارد همان‌طور که حضرت علی علیه‌السلام آن را جزء اصول مهم زندگی می‌داند: امام علی علیه‌السلام: «قِوامُ العَیشِ حُسنُا لتَّقدیرِ، و مِلاکهُ حُسنُا لتَّدبیر[۱]؛ رکنِ زندگی، برنامه‌ریزی درست و پایه آن مدیریت صحیح است.»
این اصل در رسانه نیز کاربرد دارد. برای داشتن رسانه مطلوب خانواده، بعد از کسب آگاهی‌های لازم در مورد رسانه، باید دانسته‌های خود را در عمل، اجرا کرد و استفاده از فضای مجازی را در خانه‌ها کاملاً مدیریت نمود. به بیان دیگر والدین پس از کسب آگاهی‌های لازم در مورد فضای مجازی و اجرایی کردن آن در زندگی شخصی و خانوادگی (مدیریت رسانه)، ضمن سالم‌سازی فضای مجازی برای خانواده، زمینه‌های ترقی و تعالی را در خانواده بوجود می‌آورند.
مدیریت رسانه در خانواده به پنج قسمت تقسیم می‌شود که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
مدیریت نیاز
باید بین نیاز و درخواست فرزندان تفاوت قائل بود. فرزندان به محبت والدین، خوراک، پوشاک، لوازم‌التحریر، کسب علم و دانش، معارف و علوم دینی و … نیازمندند و والدین وظیفه دارند به این نیاز پاسخ مناسب بدهند. اما برخی از مطالبات فرزندان، نیاز حقیقی آنان نیست بلکه خواسته آنان محسوب می‌شود که برآورده کردن این خواسته می‌تواند مشکلات عدیده‌ای را برای خانواده به وجود بیاورد. در اختیار داشتن گوشی و تبلت هوشمند برای کودکان و نوجوانان اصلاً به صلاح آنان نیست و روانشناسان بسیاری صراحتاً این نکته را مورد توجه قرار داده‌اند. همچنین داشتن اینترنت با سرعت بیش از ۱۲۸ کیلوبایت بر ثانیه به هیچ عنوان مورد نیاز اعضای خانواده حتی برای تحقیقات علمی و پژوهشی نیست.
مدیریت ابزار
والدین باید برای فرزندان خود ابزاری را تهیه کنند که برای آن محتوای مطلوب در کشور تهیه و تدارک دیده شده است. مثلاً نرم افزارهای پرورشی – آموزشی خوبی برای کودکان، نوجوانان و جوانان برای رایانه‌ها تولید شده است.
اما هم اکنون ابزارهای ارتباطی در دسترس کاربران قرار دارد که ما برای آن هیچ محتوایی نداریم و تمامی محصولات موجود در بازار عرضه، غربی و غیر بومی است. خرید چنین ابزاری موجب بروز مشکلات فراوانی برای خانواده‌ها می‌شود. مثلاً بعد از گذشتن چندین سال از ورود کنسول‌های بازی پلی‌استیشن، ایکس باکس و نینتندو به کشورمان، هنوز متولیان امر و مسئولان کشور، هیچ بازی‌ای برای این ابزار تهیه نکرده‌اند. بنابراین هر بازی که والدین تهیه نمایند، تماماً غیر بومی‌بوده که قریب به‌اتفاق این بازی‌ها دارای مشکلات متعدد اخلاقی -رفتاری هستند. درحالی که برای تلفن‌های هوشمند و رایانه، بازی‌های متعددی توسط متخصصین داخلی تولید شده است. این مطلب در مورد ماهواره هم صدق می‌کند و ما برای آن محتوای مطلوبی نداریم. نکته مهم دیگر آن است که مالک این ابزار باید والدین باشند و نه فرزندان تا در مراحل بعدی والدین بتوانند به راحتی بر نحوه استفاده فرزندان نظارت و کنترل کافی را داشته باشند.
مدیریت محتوا
بهتر است والدین قبل از خرید ابزارهای نوین ارتباطی بازی‌ها، نرم‌افزارها و به‌طور کلی محتواهای خوبی را برای آن رصد کرده و تهیه نمایند. سپس ضمن معرفی آن به فرزند خود، به مرور زمان بخشی از محتوای تهیه شده را در اختیار آنان قرار دهند. جهت تهیه محتوای خوب برای رسانه‌های دیجیتال می‌توان به این منابع مراجعه کنید:
تارنمای پیوندها برای آشنایی با تارنماهای اینترنتی مناسب برای گروه‌های سنی مختلف.
تارنمای بنیاد ملی بازی های رایانه ای جهت آشنایی با بازی‌های مناسب برای گروه‌های سنی مختلف.
تارنماهای راسخون و تبیان برای تهیه فیلم‌ها و پویانمایی‌های مناسب.
تارنمای فروشگاه اینترنتی ایفه جهت آشنایی با اسباب بازی‌های مناسب برای کودکان.
مدیریت زمان
در هر خانواده برای استفاده مطلوب از رسانه‌های نوین، زمان مشخصی را در نظر بگیرد. مثلاً اگر برای نوجوان کل زمان استفاده از این رسانه‌ها را ۲ ساعت در نظر بگیریم، می‌توان ۱ ساعت را به رایانه و ساعت دیگر را به تلویزیون اختصاص داد. همچنین شب هنگام نامناسب ترین زمان برای استفاده از ابزارهای ارتباطی است. ضمن اینکه زمان استفاده از رسانه‌های نوین نباید با زمان اختصاص یافته به مسائل مهم‌تری همچون عبادت، مطالعه، تفریح با دوستان، بازی‌های حقیقی و … تداخل داشته و موجب برهم خوردن نظم حاکم بر موارد فوق‌الذکر گردد. مثلاً نباید نماز اول وقت را به خاطر حضور در شبکه‌های اجتماعی به تأخیر انداخت و یا در ایام امتحانات به بازی‌های رایانه ای پرداخت. امام کاظم علیه‌السلام در حدیثی نورانی در زمینهٔ استفاده مطلوب از ساعات زندگی می فرمایند: «اجْتَهِدُوا فِی أَنْ یکون َزَمَانُکمْ أَرْبَعَ سَاعَاتٍ سَاعَهً لِمُنَاجَاهِ اللَّهِ وَ سَاعَهً لِأَمْرِ الْمَعَاشِ وَ سَاعَهً لِمُعَاشَرَهِ الْإِخْوَانِ وَ الثِّقَاتِ الَّذِینَ یعَرِّفُونَکمْ عُیوبَکمْ وَ یخْلِصُونَ لَکمْ فِی الْبَاطِنِ وَ سَاعَهً تَخْلُونَ فی‌ها لِلَذَّاتِکمْ فِی غَیرِ مُحَرَّمٍ وَ بِهَذِهِ السَّاعَهِ تَقْدِرُونَ عَلَی الثَّلَاثَهِ سَاعَاتٍ[۲]؛ تلاش کنید که وقت شما چهار ساعت باشد: ساعتی برای مناجات باخدا، ساعتی برای کار زندگی (امرار معاش)، ساعتی برای معاشرت با برادران و اشخاص مورد اعتماد که شما را از عیب‌هایتان آگاه نمایند و از دل با شما خالص و یکرو باشند و ساعتی که در آن برای لذت‌های غیر حرام خویش خلوت کنید و با این ساعت، برای سه ساعت دیگر نیرو می‌یابید»
مدیریت مکان
به بهانه‌های گوناگونی مانند به روز بودن و ارتباط با جهان، از ارتباط با اطرافیانمان محروم شدیم. یکی از مهم‌ترین دلایل این آسیب، عدم مدیریت بر مکان استفاده از این ابزار است. کاربران نباید از این ابزار در محل عبادت (مانند مساجد و زیارتگاه‌ها)، جلسات میهمانی، اتاق‌خواب (هم والدین و هم فرزندان)، محیط‌های آموزشی، محل کار و … استفاده نمایند. برخی از این رسانه‌ها مانند رایانه و دستگاه بازی نیز باید در هال و مقابل دیدگان والدین مورد استفاده قرار گیرد و نه در اتاقی جداگانه. همچنین بهتر است خانواده‌ها شب هنگام (مثلاً بعد از نماز مغرب و عشا) گوشی‌ها و تبلت‌ها خود را در یک جای مشخص (مثلاً یک سبد) قرار داده و خود را از لذت گفتگو با اعضای خانواده محروم ننمایند. در مهمانی‌ها نیز صاحب خانه می‌تواند از مدعوین خیلی محترمانه در خواست کند که گوشی‌های خود را در دست نگیرند و آن را خاموش کرده و یا حداقل در حالت سکوت قرار دهند.
[۱]. بحار الأنوار، ج ۷۵، ص: ۲۹۶[۲]. غررالحکم و دررالکلم، ص ۵۰۳.
