در هر عصری عده ای به دروغ، ادّعای مهدویت نموده یا دیگران چنین نسبتی به آنان داده ا ند و بدین وسیله فرقه هایی ایجاد کرده اند.
چه در دوره غیبت صغرا و چه در دوره غیبت کبرا، کسانی بوده اند که نیابت خاصه یا وکالت امام را به دروغ، ادعا میکردهاند. البته ادعاهای این افراد به صورتهای متفاوتی، ارائه شده است:
۱. مهدویت[۱].
۲. نیابت خاصه، وکالت، بابیت یا … افرادی که مدعی اند هر موقع بخواهند امام را میتوانند ببینند، مشکلات به واسطه آنان حل میشود، آنها واسطه و باب میان مردم و امام هستند، پیامی را از امام آوردهاند یا پیامی را برای امام میبرند.[۲]
۳. نیابت عامه: عده ای خود را به جای علمای ربّانی، مراجع عظام تقلید و فقها و… معرفی میکنند با این که در این دوران، عقل و نقل، وظیفه همه را روشن ساخته است و آن، مراجعه به علما و فقها است. اینان راهی جدای از قران و سنت و عقل برگزیده و سیر و سلوکی معرفی میکنند و رهْ نرفته، ره می آموزند
.[۳]
پیامدها
۱. گمراهی مردم.
۲. دوری از مسیر اهلبیت.
۳. به بازی گرفته شدن دین.
۴. اختلافات دینی در اثر متابعت از فرقه های انحرافی.
خاستگاه
۱. مشکلات روحی و روانی، عقده خود کم بینی، هیستری و مطرح کردن خود.[۴]
۲. نفسانیات و مشکلات اخلاقی و ضعف ایمان.
۳. توهم و خیالپردازی.
۴. هوی و هوس و خواسته های دنیوی و جاه و مقام.
۵. جهل و ناآگاهی.
۶. سکوت اندیشمندان و عالمان یا به موقع و مناسب تصمیم نگرفتن.
۷. مشکلات سیاسی، تأثیر اَیادی اجانب مثل فریفتن محمد علی باب و…[۵].
۸. عدم معرفت به جایگاه و شأن امام و جانشینی ایشان.
درمان
۱. تقوا و تهذیب نفس.
۲. علم و بصیرت دینی و سیاسی علما، اندیشمندان، دولتمردان و مردم.
۳. روشنگری علما و اندیشمندان، تکذیب منحرفان.
۴. برخورد دولتمردان جامعه اسلامی (مثل برخورد امیرکبیر با بابیت که ستودنی است).[۶]
۵. عدم تسامح و اغماض در برخورد با انحرافات و بدعتها.
[۱] . طوسی، الغیبه، فصل ۶، باب ذکر المذمومین الذین ادعوا البابیه و السفاره کذبا و افتراء لعنهم الله، ص ۳۹۷؛ فصلنامه انتظار، ش ۸ و ۹ و۱۰، مقاله: متمهدیان و مدعیان دروغین مهدویت، محمد رضا نصوری. [۲] . طوسی، الغیبه، فصل ۶، باب ذکر المذمومین الذین ادعوا البابیه و السفاره کذبا و افتراء لعنهم الله، ص ۳۹۷؛ فصلنامه انتظار، ش ۸ و ۹ و۱۰، مقاله: متمهدیان و مدعیان دروغین مهدویت، محمد رضا نصوری. [۳] . مانند دراویش، صوفیه و…. [۴] . فصلنامه انتظار، ش ۵، مقاله: از شیخیگری تا بابیگری، عزالدین رضانژاد. [۵] . فصلنامه انتظار، ش ۱، مقاله: از بابیگری تا بهاییگری، عزالدین رضانژاد. [۶] . فصلنامه انتظار، ش ۵، از شیخیگری تا بابیگری؛ عزالدین رضانژاد.