موعود پایگاه اینترنتی موعود
پاسخ :
این عبارت در احادیث زیادی از وجود مقدس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در شان حضرت علی علیه السلام نقل شده است :
اصل احادیث از منابع شیعه :
عن عبد الله بن عباس قال : قال رسول الله ( صلی الله علیه وآله ) : … معاشر الناس، إن علیا قسیم النار، لا یدخل النار ولی له، ولا ینجو منها عدو له، إنه قسیم الجنه، لا یدخلها عدو له، ولا یزحزح عنها ولی له .
امالی شیخ صدوق ص ۸۳، به سند دیگر خصال، شیخ صدوق، ص ۴۹۶
از عبدالله بن عباس نقل شده است که گفت : رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : … ای گروه مردم ! همانا علی تقسیم کننده جهنم (نار) است کسی که یاور و دوست او باشد وارد آتش نخواهد شد و کسی که دشمن او باشد از آن نجات نخواهد یافت . همانا او تقسیم کننده بهشت است کسی که دشمن او باشد وارد آن نخواهد شد و کسی که دوست او باشد از آن محروم نخواهد شد.
قال(علی ابن موسی الرضا) قال رسول الله " ص " یا علی انک قسیم الجنه والنار
عیون اخبار الرضا ج ۱ ص ۳۰
حضرت علی بن موسی الرضا فرمودند : رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند :
ای علی ! همانا تو تفسیم کننده بهشت و جهنم هستی .
عن سلیمان بن خالد، عن أبی عبد الله جعفر بن محمد الصادق، عن آبائه علیهم السلام قال : قال رسول الله صلی الله علیه وآله لعلی علیه السلام : … یا علی أنت قسیم الجنه والنار، لا یدخل الجنه إلا من عرفک وعرفته، ولا یدخل النار إلا من أنکرک وأنکرته .
امالی شیخ مفید ص ۲۱۳
از سلیمان بن خالد از امام صادق علیه السلام از پدرانشان از رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم به حضرت علی علیه السلام فرمودند : … ای علی تو قسمت کننده بهشت و دوزخی وارد بهشت نمی‌شود مگر کسی که او تو را و تو او را بشناسی (جزء شیعیان واقعی تو باشد) و وارد دوزخ نمی‌شود مگر کسی که تو را انکار کند و تو او را انکار کنی.
این روایت به چند صورت قسیم النار والجنه، قسیم النار، قسیم الجنه و النار، السلام علیک یا قسیم النار و الجنه، در منابع ذیل آمده است:
الکافی کلینی ج ۴ ص ۵۷۰، معانی الاخبار شیخ صدوق ص ۲۰۶، تهذیب الاحکام شیخ طوسی ج ۶ ص ۲۹، روضه الواعظین فتال نیشابوری ص ۱۰۰و ۱۱۸، المسترشد طبری شیعی ص ۲۶۴، امالی شیخ مفید ص ۲۱۳، امالی شیخ طوسی ص ۳۰۵ و ۶۲۹، احتجاج طبرسی ج ۱ ص ۲۰۹و ۳۴۱، مناقب ابن شهر آشوب ج ۲ ص ۸ و ج ۳ ص ۲۸، الطرائف سید بن طاووس ص ۷۶، مدینه المعاجز ج ۱ ص ۲۸۰
روایت از منابع اهل سنت
این روایت در بسیاری از منابع اهل سنت نقل شده است و اگر چه برخی از متعصبین سعی در تضعیف این روایت کرده‌اند اما جایی که این روایت در کتب لغت نیز راه پیدا می‌کند و به اسناد متعدد در کتب معتبر اهل سنت نقل می‌شود دیگر اشکال بهانه جویان جایی ندارد اکنون به برخی از نقلها در منابع اهل سنت اشاره می‌کنیم:
عن علی رضی الله تعالی عنه أنا قسیم النار
الفایق فی غریب الحدیث جارالله زمخشری ج ۳ ص ۹۷
از حضرت علی علیه السلام فرمودند : من تقسیم کننده دوزخ هستم .
وروی أیضا عن الأعمش عن موسی بن طریف، عن عبایه، قال سمعت علیا ( ع )، وهو یقول : أنا قسیم النار .
شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج ۲ ص ۲۶۰ و ج ۱۹ ص ۱۴۰.
و همچنین روایت شده است از اعمش از موسی بن طریف از عبایه که گفت از علی علیه السلام شنیدم در حالی که می فرمود: من تقسیم کننده دوزخ هستم .
عن عبایه عن علی قال : أنا قسیم النار، إذا کان یوم القیامه قلت هذا لک وهذا لی .
البدایه و النهایه ج ۷ ص ۳۹۲
از حضرت علی علیه السلام نقل شده است که فرمودند : من قسمت کننده دوزخم زمانی که روز قیامت فرا رسد می‌گویم (به آتش ) این (شخص) برای تو و این (شخص) برای من .
همچنین غریب الحدیث، ج ۱، ص ۳۷۷، النهایه فی غریب الحدیث، ج ۴، ص ۶۱ و المناقب، خوارزمی، ص ۴۱ و کنزالعمال متقی هندی ج ۱۳ ص ۱۵۲، تاریخ مدینه دمشق ج ۴۲ ص ۲۹۸.
دلیل این نامگذاری
برخی از روایات علت این نامگذاری را ذکر کرده‌اند که به دو روایت اکتفا می‌شود:
۱ – حدثنا أحمد بن الحسن القطان قال : حدثنا أحمد بن یحیی بن زکریا أبو العباس القطان قال : حدثنا محمد بن إسماعیل البرمکی قال : حدثنا عبد الله بن داهر قال : حدثنا أبی، عن محمد بن سنان عن المفضل بن عمر قال : قلت لأبی عبد الله جعفر بن محمد الصادق " ع " لم صار أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب قسیم الجنه والنار ؟ قال : لان حبه إیمان وبغضه کفر، وإنما خلقت الجنه لأهل الایمان، وخلقت النار لأهل الکفر، فهو علیه السلام قسیم الجنه والنار، لهذه العله فالجنه لا یدخلها إلا أهل محبته، والنار لا یدخلها إلا أهل بغضه .
علل الشرایع ج ۱ ص ۱۶۲
از مفضل بن عمر نقل شده است که گفت به امام صادق علیه السلام عرض کردم به چه علت امیرالمومنین علی بن ابی طالب قسیم الجنه و النار گفته شده است ؟ حضرت فرمودند : به خاطر اینکه دوست داشتن او ایمان و دشمن داشتن او کفر است، و همانا بهشت برای اهل ایمان آفریده شده است و نار برای اهل کفر خلق شده است بنابر این حضرت علی علیه السلام به این علت قسیم الجنه و النار است بنابر این در بهشت وارد نمی‌شود مگر اهل محبت و دوستی با او و وارد آتش نمی‌شود مگر اهل دشمنی با او .
همچنین در روایت دیگری از امام رضا علیه السلام آمده است :
۳۰ – حدثنا تمیم بن عبد الله بن تمیم القرشی قال : حدثنی أبی عن أحمد بن علی الأنصاری عن أبی الصلت الهروی قال : قال المأمون یوما للرضا علیه السلام یا أبا الحسن أخبرنی عن جدک أمیر المؤمنین بأی وجه هو قسیم الجنه والنار وبأی معنی فقد کثر فکری فی ذلک ؟ فقال له الرضا علیه السلام : یا أمیر المؤمنین ألم ترو عن أبیک عن آبائه عن عبد الله بن عباس أنه قال : سمعت رسول الله ( ص ) یقول : حب علی إیمان وبغضه کفر ؟ فقال : بلی فقال الرضا علیه السلام : فقسمه الجنه والنار إذا کانت علی حبه وبغضه فهو قسیم الجنه والنار
عیون اخبار الرضا ج ۱ ص ۹۲.
ابا صلت هروی نقل کرده است که روزی مامون به امام رضا علیه السلام گفت : یا اباالحسن ما را از پدرت امیرالمومنین آگاه ساز که به چه علت قسیم الجنه و النار خوانده شده است و این به چه معنا است که این مطلب فکر مرا مشغول ساخته است پس امام رضا علیه السلام به او فرمودند ای مامون آیا تو از پدرت و او از پدرانش از ابن عباس از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل نکردید که گفت از رسول خدا شنیدم می فرمایند: حب علی ایمان و دشمنی با علی کفر است ؟ پس مامون پاسخ داد آری پس حضرت فرمودند : پس تقسیم می‌کند بهشت و دوزخ را زمانی که ایمان و کفر بر اساس حب و بغض او باشد پس بنابر این او قسیم الجنه و النار است.
قسیم الجنه و النار در شعر شاعران:
شاعران زیادی در طول قرون متمادی از این روایت در شعر خود استفاده کرده‌اند که به برخی اشاره می‌شود:
قسیم النار ذو خیر وخیر یخلصنا الغداه من السعیر
فکان محمد فی الدین شمسا علی بعد کالبدر المنیر
خاتمه المستدرک میرزای نوری ج ۳ ص ۸۰،
علی علیه السلام تقسیم کننده دوزخ صاحب خیر است و چه خوب است که فردای قیامت از جهنم نجات می‌یابیم.
پس حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم در دین خورد است و بعد از آن علی مثل ماه درخشنده است .
قال البشنوی:
فمدینه العلم التی هو بابها أضحی قسیم النار یوم مآبه
فعدوه أشقی البریه فی لضی وولیه المحبوب یوم حسابه
مناقب ابن شهر آشوب ج ۱ ص ۳۱۴،
پس شهر علمی‌که او در آن است روشن است که تفسیم کننده دوزخ روز بازگشتش او خواهد بود.
پس دشمن او شقی ترین خلق در قیامت است و دوست او مورد محبت در روز حسابرسی است .
قال عمار بن تغلبه :
علی حبه جنه قسیم النار والجنه
وصی المصطفی حقا إمام الانس والجنه .
مدینه المعاجز علامه بحرانی ج ۱ ص ۲۶۰
حب علی بن ابیطالب سپر از آتش است و او تقسیم کننده جهنم و بهشت است .
و او جانشین و وصی به حق حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم است و او پیشوای جنو انس است.
منبع: مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر
