امیل نیتریت
یکشنبه، هفتم تیرماه ۱۳۶۶، ساعت ۱۵/۴ بعدازظهر، سردشت: صدای آژیر خطر، پناهگاه، صدای چندین انفجار و سکوت …
مردم پس از پایان بمباران، از پناهگاه‌ها خارج شدند و خوشحال بودند که کشته و زخمی نداشتند. اما چند لحظه بعد بوی سیر گندیده تمام فضای شهر را فرا گرفت. ناگهان پرندگان از بالای درختان بر روی زمین سقوط کردند … مردم یکی یکی به روی زمین افتادند. زن و مرد، کودک و نوجوان یکی پس از دیگری همچون خزان درختان در پاییز نقش بر زمین می‌شدند … و دیگر هیچ.
سال‌ها از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران می‌گذرد. جنگی ناعادلانه که از همه اقشار جامعه در آن حضور داشتند و هشت سال با تمام وجود دفاع کردند. جنگی که تحمیل شد و تمام شد. اما هنوز هم در گوشه و کنار این مرز و بوم، انسان‌هایی هستند که هر روز با مرگ دسته و پنجه نرم می‌کنند. جانبازان شیمیایی که در همین نزدیک هستند و ما فراموششان کردیم. و فقط گاهی این رسانه‌ها هستند که ما را از پر کشیدنشان باخبر می‌کنند. جدول زیر را به خاطر بسپارید.
نخستین حمله شیمیایی در تاریخ ۲۳/۱۰/۵۹ انجام شد.
سال تعداد حملات منطقه مورد حمله
۱۳۵۹ 1 مابین هلاله و نی خزر در ۵۰ کیلومتری غرب ایلام
۱۳۶۰ 4 هویزه، پل نادری و خرمشهر
۱۳۶۱ 11 شلمچه و شهرهای جنوب
۱۳۶۲ 45 مناطق عملیاتی والفجر۶ و خیبر
۱۳۶۳ 34 منطقه عملیاتی جنوب بویژه جزایر مجنون
۱۳۶۴ 137 منطقه عملیاتی فاو، شلمچه، سومار، سردشت و …
۱۳۶۵ 279 محور خرمشهر، محور عرایض و جزیره مجنون
۱۳۶۶ 196 مناطق عملیاتی شمال عراق، سردشت، فاو، مریوان و شلمچه
۱۳۶۷ آمار دقیق موجود نیست مناطق عملیاتی فاو، روستاهای غرب و جنوب ایران
انواع عامل‌های شیمیایی استفاده شده در این حملات:
خفه کننده، اعصاب، تاول‌زا، خون، اشک‌آور، خردل، سیانور، سارین، سومان، تارین، جی اف
این حملات بیش از ۲۲ هزار مجروح و شهید به‌جای گذاشته است.
پی‌نوشت:
٭آمپول امیل نیتریت برای درمان در حملات شیمیاییِ با عامل خون، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ماهنامه موعود شماره ۸۹