موعود پایگاه اینترنتی موعود
سازمان جهانی بهداشت گسترش شهرنشینی را یکی از اثرگذارترین وقایع قرن بیست و یکم بر سلامت انسان‌ها می‌داند. تلاش و همکاری‌های بین بخشی، برای بهبود معیارهای سلامت در شهرها تنها زمانی به نتیجه دلخواه خواهد رسید که از نقطه (شناخت دقیق معضلات) آغاز شود. به همین دلیل، سازمان جهانی بهداشت به موازات ارائه برنامه‌های سالانه خود اطّلاعات گسترده‌ای را نیز در زمینه مشکلات ساختاری شهرنشینی منتشر کرده است.
گزیده‌ای از این گزارش تفصیلی را با هم می‌خوانیم:
رشد شهرنشینی در تمام نقاط جهان جریان دارد برای درک بهتر رشد تصاعدی شهرنشینی در دهه‌های اخیر، می‌توان به مدّت زمانی که یک کلانشهر از جمعیت یک میلیون نفری به هشت میلیون نفر رسیده است، توجّه کرد. شهر «لندن» این رشد را در طول صد و سی سال تجربه کرده است. بانکوک در عرض چهل و پنج سال و «سئول» تنها در عرض بیست و پنج سال.
در فاصله سال‌های ۱۹۹۵م. تا ۲۰۰۵م. جمعیت شهرنشین کشورهای در حال توسعه به طور هفتگی ۲/۱ میلیون نفر افزایش یافته است.
اغلب رشدهای سرسام آور جمعیت شهرنشینان در شهرهایی رخ داده است که تا دو دهه قبل، جمعیتی در حدود ۱ تا ۲ میلیون نفر داشته‌اند.
رشد غیرقابل انتظار شهرنشینی عملاً مدیران شهری را برای فراهم آوردن زیرساخت‌های بهداشتی ناتوان کرده است؛ به خصوص در نواحی حاشیه‌ای کلان‌شهرها که عموماً قشر فقیر جامعه در آن زندگی می‌کنند.
حمل و نقل شهری و سلامت شهروندان
در بسیاری از کلان‌شهرهای کشورهای در حال توسعه، افزایش ناگهانی وسایل نقلیّه موتوری در طول دو دهه گذشته، موجب ترافیک‌های سنگین خیابانی در سفرهای درون شهری شده است.
آلودگی‌های گوناگون ناشی از این حجم ترافیکی، مشکلات بهداشتی متعدّدی را به خصوص برای گروه‌های آسیب پذیر پدید آورده است.
حوادث ترافیکی، نهمین علّت اصلی مرگ و میر در سراسر جهان هستند. متأسّفانه اغلب مرگ‌های ناشی از حوادث ترافیکی در کشورهای فقیر و در حال توسعه رخ می‌دهد. تقریباً نیمی از قربانیان این احوادث را عابران، دوچرخه سواران و موتورسواران تشکیل می‌دهند.
طبق برآوردهای موجود، آلودگی هوای شهرها مسئول مرگ سالانه ۲/۱ میلیون انسان در سراسر جهان است که عمدتاً به علّت عوارض قلبی و تنفّسی رخ می‌دهد. وسایل نقلیه موتوری بخش عمده‌ای از این آلودگی را پدید می‌آورند. هر چند آلودگی‌های صنعتی و نیروگاه‌های حرارتی تولید برق نیز سهم بزرگی در آلودگی هوای شهرها دارند.
در بسیاری از شهرهای کشورهای در حال توسعه، وجود اتومبیل‌های قدیمی، زیرساخت‌های جاده‌ای ضعیف و به هم آمیختگی محلّ عبور و مرور عابران پیاده و دوچرخه سواران با وسایل نقلیه موتوری، آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا و سوانح ترافیکی را دوچندان می‌کند.
در حال حاضر، ۸۰% بار بیماری‌های مزمن در کشورهایی با درآمد متوسط و ناچیز، متمرکز شده است. این بیماری‌ها با توجّه به سیر طولانی خود، بار مالی فراوانی را در طولانی مدّت به همراه دارند.
چاقی و بیماری‌های مربوط به آن، بخش قابل توجّهی از سرانه درمان را به هدر می‌دهد. در مقابل از نیروی مولّد کشورها می‌کاهد.
رژیم‌های نامناسب تغذیه‌ای و زندگی کم‌تحرّک به عامل بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر و مزمن تبدیل شده‌اند. بیماری‌هایی، همچون فشار خون، استئوپروز، دیابت نوع ۲، انواع خاصّی از سرطان و سرانجام مشکلات قلبی عروقی
طبق آمارها، شهرنشینی به افزایش محسوس بار بیماری‌های اعصاب و روان انجامیده است. همچنین مقاومت به درمان‌های موجود، در ساکنان مراکز کلان‌شهرها بیشتر مشاهده می‌شود.
مطالعات گسترده نشان داد ه است که کودکان در نواحی شهری، با مشکلات روحی بیشتری در مقایسه با کودکان روستایی روبه رو هستند.
ـ تراکم جمعیت و اجبار به زندگی در آپارتمان‌ها موجب شده است تا نقش همسایه‌ها نیز به عنوان یک عامل دخیل در سلامت روان مورد توجّه قرار گیرد. آلودگی‌های صوتی، نداشتن اطمینان متقابل و تفاوت‌های رفتاری و فرهنگی، موجب از بین رفتن احساس امنیّت و آرامش روحی بسیاری از شهروندان می‌شود.
ترجمـــه نیما سیفی
