حضور امام رضا(ع) در ایران، موجب رشد و گسترش تشیّع شد و خاطره خوش اسلام ناب پیش از خلافت امویان و عباسیان و طعم شیرین عدالت علوی را برای آنان زنده کرد. مناظرههای علمی علی بن موسی الرضا(ع) با دانشمندان ادیان و مذاهب گوناگون، افزون بر آشکار ساختن توانمندی علمی و مذهبی آن حضرت، سبب فزونی فعالیتهای شیعیان در خراسان شد، ایرانیان، به ویژه خراسانیان به ائمه اطهار(ع) به ویژه امام رضا(ع) ارادت و محبت بسیاری داشتند. در قرن دوم هجری به دلیل فشارهای امویان و عباسیان، سادات به ایران مهاجرت کردند. پس از آمدن امام رضا(ع) به ایران نیز عدهای از علویان به این سرزمین آمدند که بعدها تحت تعقیب عباسیان قرار گرفتند و بسیاری از آنان در شهرهای گوناگون به شهادت رسیدند.۱ یکی از فعالیتهای امامان معصوم(ع)، تربیت شخصیتهای اسلامی و شیعی بوده است تا از این راه، فرهنگ غنی شیعه را در میان مردم بگسترانند. امام رضا(ع) نیز شاگردانی تربیت کرد که در گسترش و تبیین اندیشههای آن حضرت نقش بسیاری ایفا کردند. برخی از این شاگردان ایرانی بودند. دانشمندانی مانند اباصلت هروی، فضل بن شاذان نیشابوری، زکریا ابن آدم قمی، عبدالله بن مبارک نهاوندی، حسن بن سعید اهوازی، محمد بن فضل رخجی و محمد بن سلیمان دیلمیبرخی از یاران ایرانی امام رضا(ع) بودند.۲
ماهنامه موعود شماره ۱۰۵
پینوشتها:
۱. سیّد حسن حر، امام رضا(ع) و یاران، صص ۱۵۱ و ۱۵۲.
۲. همان، ص ۱۳۳.