موعود پایگاه اینترنتی موعود
لحن مقام‌های واشنگتن و آنکارا روز‌به روز علیه یکدیگر تندتر می‌شود. ترکیه به آمریکا هشدار داده است که نیروهای خود را از منبج خارج کند. اما آمریکا نپذیرفته است. آیا این تنش می‌تواند ابعادی فراتر از «تهدیدهای لفظی» داشته باشد؟
ارتش ترکیه از سه جهت در بیش از هفت جبهه به طرف شهر عفرین در شمال سوریه در حرکت است و هر روز از فتوحات خود خبر می‌دهد.
منبج شهری است در شرق فرات که توسط «یگان‌های مدافع خلق» اداره می‌شود. ترکیه این گروه را متحد «حزب کارگران کردستان» (پ‌ک‌ک) می‌داند. پ‌ک‌ک در آمریکا و کشورهای غربی به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود. اما آمریکا در مبارزه علیه داعش از «یگان‌های مدافع خلق» حمایت کرده و در دوره پساداعش هم به این حمایت‌ها ادامه داده است.
نظامیان آمریکایی در کنار «یگان‌های مدافع خلق» در منبج مستقر هستند؛ شهری که حدود ۱۰۰ کیلومتر از منطقه عفرین فاصله دارد و فعلا آرامش در آن حاکم است. البته برخی تحلیل‌گران ترک این آرامش را «آرامش قبل از توفان» می‌دانند.
«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه، پنهان نمی‌کند که هدف بعدی منبج خواهد بود. «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه، از آمریکایی‌ها خواست که بی‌درنگ منبج را ترک کنند. «بکر بوزداغ» معاون نخست‌وزیر و سخنگوی کابینه ترکیه، حتی سربازان آمریکایی را که یونیفرم «یگان‌های مدافع خلق» را می‌پوشند هم جزو هدف‌های ارتش ترکیه دانست.
آمریکا: در منبج می‌مانیم
اما پنتاگون هم هشدارهای ترکیه را بی‌پاسخ نگذاشت. ژنرال «جوزف ووتل» فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا در خاورمیانه، به صراحت گفت که ایالات متحده قصد ندارد نیروهای خود را از پیرامون شهر منبج در شمال سوریه بیرون ببرد.
مقام‌های سیاسی آمریکا در کاخ سفید برخلاف اظهارات ژنرال نظامی پنتاگون پیام دیگری به ترکیه داده‌اند. در این ارتباط دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه اعلام کرده است که هربرت ریموند مک‌مستر، مشاور امنیتی دونالد ترامپ، در یک تماس تلفنی با سخنگوی اردوغان اعلام کرده است که آمریکا به کمک‌‌های تسلیحاتی خود به «یگان‌های مدافع خلق» سوریه خاتمه خواهد داد.
در تازه‌ترین واکنش «جیمز ماتیس» وزیر دفاع آمریکا گفت: «در خصوص منبج با ترکیه مذاکره شده اما بیان جزئیات آن در میان افکار عمومی مناسب نیست.» به گفته ماتیس، آمریکا و ترکیه به طور دائم و فعالانه درباره منبج مذاکره می‌کنند و این مذاکرات ادامه دارد.
اهمیت منبج برای ترکیه
روزنامه‌های ترکیه هر روز گزارش‌های متعددی را درباره اهمیت منبج منتشر کرده‌اند. روزنامه ینی‌شفق در این ارتباط می‌نویسد که منبج آخرین منطقه‌ای بود که نیروهای عثمانی از آنجا خارج شدند. این روزنامه با انتشار برگه‌هایی تاریخی نوشته است: «منبج از قرن شانزدهم تحت نظارت عثمانی درآمده و بر اساس آرشیوهای عثمانی، اکثریت جمعیت آن را ترکمن‌ها تشکیل می‌داده‌اند. اکثر اسامی روستاها ترکی است و یک سوم روستاهای این شهر نیز جزء املاک خالصه عبدالحمیدخان، سلطان عثمانی، بوده است.»
«جان آجون» تحلیل‌گر ترک نیز در مقاله‌ای که برای سایت تلویزیون دولتی ترکیه (تی‌آرتی) نوشته، گفته است: «آمریکا روی گزینه اشتباهی سرمایه‌گذاری کرده است و همین موقعیت آمریکا را تضعیف خواهد کرد. سازمان‌های مختلف آمریکا سیاست‌های متفاوتی را در مورد سوریه پیش گرفته‌اند و حتی سازمان سیا یگان‌های مدافع خلق را جزو گروه‌های تروریستی شناخته است و همین مسئله نیز به ترکیه کمک می‌کند.»
به نوشته مطبوعات ترکیه، عملیات «شاخه زیتون» در عفرین اهمیتی «فراتر از جغرافیا و شهر» برای ترکیه دارد و «امری حیثیتی» برای این کشور است. به خاطر همین ترکیه مصمم است تا آخر این عملیات را ادامه دهد. اما آیا ادامه این عملیات منجر به جنگ نخواهد شد؟
آیا ترکیه وارد منبج خواهد شد؟
در پاسخ به این پرسش، «محمد صالح خاتم» روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از استانبول می‌گوید: «حتی اگر آمریکا از منبج خارج نشود، امکان این هست که عملیات پاکسازی منبج از یگان‌های مدافع خلق نه توسط نیروهای ترکیه بلکه بوسیله نیروهای “ارتش آزاد سوریه” انجام گیرد که اکثریت آن را اعراب سوریه تشکیل می‌دهند.»
این کارشناس تاکید می‌کند: «منبج شهری با اکثریت عربی و ترکمنی است و یک شهر کردنشین محسوب نمی‌شود. به خاطر همین هم بین ساکنان آنجا با نیروهای یگان‌های مدافع خلق خواه‌ناخواه درگیری‌هایی رخ خواهد داد. چه بسا برخی اخبار از مهاجرت اجباری مردم محلی منبج به دست نیروهای کردی مخابره شده است.»
به گفته این کارشناس، «برگ برنده ترکیه در منبج ساکنان محلی این شهر خواهد بود که کردها را نیرویی غیربومی می‌دانند.»
«مارکوس کایم» کارشناس شورای روابط خارجی آلمان، در پاسخ به پرسشی درباره احتمال حمله ترکیه به منبج می‌گوید: «تنش بین ترکیه و آمریکا وجود دارد، اما پرسش این است که آیا این تنش می‌تواند به یک تنش نظامی تبدیل شود؟ من نمی‌توانم چنین تصوری بکنم، چون‌که ترکیه تا به‌حال هر چه خواسته را به دست آورده است. دولت ترکیه موفق شده در درون کشور وحدت ایجاد کند. ترک‌ها از اهداف نظامی اردوغان پشتیبانی می‌کنند. در خارج از کشور هم دولت ترکیه موفق شده است که آمریکا را از کردها دور کند. دولت ترامپ که بین کردها و دولت ترکیه مانور می‌داد اکنون در موقعیتی قرار گرفته است که در انتخاب بین ترکیه و کردها به اعتقاد من ترکیه را انتخاب کرده است. پیش‌بینی من این است که دولت ترامپ نه برای کردها بلکه برای دولت ترکیه تصمیم‌گیری خواهد کرد. بنابراین معنایی ندارد که ترکیه بخواهد در منبج علیه آمریکا اقدام نظامی‌بکند.»
این کارشناس آلمانی در ادامه می‌افزاید: «پنتاگون ممکن است بگوید که نیروهایش در منبج باقی خواهد ماند ولی ارتش ترکیه نظر دیگری دارد. البته بدون موضوع منبج هم بین دو کشور مخصوصا بر سر استراداد فتح‌الله گولن (واعظ ترک مقیم پنسیلوانیای آمریکا) به‌اندازه کافی تنش هست و من فکر نمی‌کنم که دولت ترکیه بخواهد این مناسبات را از آنچه هست وخیم‌تر کند.»
اگر به ترکیه هشدار جدی ندهند، وارد منبج می‌شود
«افشار سلیمانی» سفیر سابق ایران در باکو و کی‌یف که درباره خاورمیانه در رسانه‌های ایران تحلیل می‌نویسد، به دویچه وله می‌گوید که در صورت تشدید تنش هم بعید است که این تنش به درگیری جدی تبدیل شود.
او تاکید می‌کند که اگر آمریکا به ترکیه هشدار جدی بدهد تا وارد منبج نشود، با توجه به هژمونی جهانی ایالات متحده آمریکا ترکیه برخلاف منویات آمریکا عمل نخواهد کرد. او تاکید می‌کند: «به ویژه اینکه آمریکایی‌ها حالا به درست یا به غلط این حق را برای ترکیه‌ای‌ها شناخته‌اند که به عنوان ناتو در عفرین عملیاتی انجام دهند و آمریکا سکوت کرده است.»
سلیمانی معتقد است که اگر آمریکا بخواهد ترکیه را وادار کند که به منبج وارد نشود، ابزارهای دیگری دارد که می‌تواند ترکیه را مهار کند. این کارشناس در این ارتباط از ابزارهایی چون حضور نظامی ترکیه در ناتو، استرداد گولن و ارتباط آمریکا با احزاب داخلی ترکیه نام می‌برد.
سفیر سابق ایران در باکو و کیف خاطرنشان می‌کند که دکترین امنیت ملی آمریکا و استراتژی هسته‌ای جدید این کشور نشان می‌دهد که آمریکا در دوره ترامپ رویکرد دیگری نسبت به جهان دارد و اهمیتی نمی‌دهد که ترکیه با روسیه همراهی بکند یا نه؟
بنابراین ابزارهایی که آمریکا علیه ترکیه دارد بیشتر از ابزارهایی است که ترکیه علیه آمریکا دارد. ولی اگر آمریکا نخواهد از این ابزارهای بین‌المللی و منطقه‌ای استفاده بکند در عمل دست ترکیه را برای ورود به منبج باز می‌گذارد.
منبع: ایلنا
