موعود پایگاه اینترنتی موعود
محمّدرضا دیانت
با پایان یافتن ماه رجب و شعبان، قدم در ماهى گذاشتیم که ماه تصفیه و پاکیزگى از آلودگى ها، ماه رها شدن از گناهان، ماه شب زنده دارى و توبه و انابه، ماه بهار قرآن ۱ و ماه به زنجیر کشیدن شیطان ۲ است
قدر بدانیم این بهار عبادت و تعلیم را.
ارج بنهیم ایّام سیر و سلوک الى الله را.
غنیمت بشماریم ماه نزول قرآن و کتاب رحمت را.
شاکر باشیم این لحظه هاى آزاد شدن و رهیدن از نفس را.
خداوند مى فرماید:
«همه در گرو عمل خویشند. فقط یک عدّه آزادند؛ آن هم اصحاب یمین.» ۳
اصحاب یمین افرادى هستند که مصاحب و همنشینِ با یمن و برکتند و چیزى جز برکت از آنها انتظار نمى رود. ماه مبارک رمضان، ماه آزاد شدن و در کاروان اصحاب یمین قرار گرفتن است.
توصیه کردند زمان نام بردن از این ماه، آن را با واژه برکت بدرقه کنیم.
واژه «برکت» در زبان عربى، به معنى دوام و بقاء و زوالناپذیرى آمده و در مورد هر نعمتى که پایدار و با دوام باشد، گفته شده است. ۴
خداوند در این ماه، درهاى خیرات و برکات خویش را به روى بندگان گشوده و به همراه کرّوبیان و عرشیان و فرشتگان، با نداى «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» به استقبال ما آمده است.
امام صادق (ع) مى فرمایند:
«گرچه روزه گرفتن سخت و دشوار است، ولى لذّت شنیدن این نداى خدواند که مى فرماید:
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ» ۵ خستگى روزه را از انسان مى گیرد.» ۶
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
«خداوند عدّه اى از فرشتگان را مأمور کرده است تا براى روزه داران دعا کنند و جبرئیل خبر داد که پروردگار مى فرماید: «هرگز فرشتگانم را امر به دعا نکردم؛ جز آنکه دعاى آنان را مستجاب نمودم.» ۷
خداوند به حضرت موسى (ع) وحى فرستاد که: «چرا با من مناجات نمى کنى ؟» عرض کرد: خدایا! روزه دارم و در حال روزه، دهان خیلى معطّر نیست.
خداوند فرمودند: «اى موسى ! بوى دهان روزه دار پیش من، از مشک خوشبوتر است.» ۸
انسان مگر نمى خواهد در آن عالَم مطیّب و معطّر باشد؟ آنجا که دیگر سخن از آهو و ناقه آهو نیست که عطرى داشته باشد. آنجا روزه است که انسان را معطّر مى کند. باطن روزه به صورت عطر ظهور مى کند؛ آن هم در سطح بدن و ما فوق آن را خداى سبحان مى داند که چیست. ۹
پس سعى کنیم مهمان خوبى باشیم براى ماهى که ماه بهار قرآن است. قرآنى که: «ظاهرش زیباست و باطنش عمیق، عجایبش پایان ندارد، اسرار نهفته آن پایان نمى پذیرد و تاریکى هاى جهل، جز به وسیله آن رفع نخواهد شد.» ۱۰
چه زیبا فرمودند پیامبر خوبى ها:
«اگر زندگى سعادتمندان، مرگ شهیدان، نجات روز حسرت (قیامت)، سایه در روزِ سوزان و هدایت در روز گمراهى را مى خواهید، قرآن را یاد بگیرید (و با آن مأنوس باشید) که آن سخن خداى مهربان است و سپرى است در مقابل شیطان و سنگینى در ترازوى اعمال.» ۱۱
عزیزان! تلاوت آمیخته با فهم معانى و مفاهیم قرآن، انسان را در آسمان معرفت الهى به پرواز در مى آورد و با ملائکه همسنخ مى کند و ملکوتیان به او عشق مى ورزند.
پس بیاییم این مشعل فروزان را در خانه هاى خود، روشن نگه داریم؛ زیرا عدل قرآن و پیامبر رحمت سفارش کردند:
«خانه اى که در آن قرآن، فراوان خوانده شود، خیر آن بسیار گردد و به اهل آن، وسعت داده شود و براى آسمانیان بدرخشد؛ چنانکه ستارگان آسمان براى زمینیان مى درخشند.» ۱۲
همینطور که در این ماه با دو پاروى روزه و قرآن در دریاى پر از رحمت و لطف، در حرکتیم، وارد نیمه ماه مى شویم و زمانى که ماه نور افشانِ آسمان چون کشتى در دریاى نیلفام سپهر به آرامى به سوى باختر در حرکت بود، ماه دیگرى در شهر «مدینه» از افق آسمان ولایت طالع و با چهره ملکوتى و روحانى خود عالم اسلام، بلکه جهان بشریت را روشن و تابناک گردانید.
مردى که نامش نام بهشتى، ۱۳ شبیه ترین مردان عصر به رسول خدا (ص)، ۱۴ زینت بخش عرش و آسمانها و زمین و سرور جوانان بهشت است.
با غم عشق تو تا یار، دل راز من است
بهتر از خلد برین گوشه بیت الحزن است
نه غم حور و نه‌اندیشه جنّت دارم
از زمانى که مرا بر سر کویت وطن است
بعد از این، یاد، کس از لیلى و مجنون نکند
حسن اگر حسن تو و عشق اگر عشق من است
تویى آن یوسف ثانى که ز یک جلوه حسن
محو دیدار تو، صد یوسف گلپیرهن است
نام نامیش حسن، خّلق گرامیش حسن
پاى تا فرق حسن، بلکه حسن در حسن است
کمى جلوتر مى رویم؛ لحظه به لحظه این مهمانى و بنده نوازى زیباتر مى شود. نظاره گر سفره اى هستیم به نام «شب قدر». شبى که عبادت و احیاى آن از هزار ماه بهتر است. ۱۵ شبى آکنده از سلامت و خیر و رحمت تا طلوع صبح. ۱۶
در داستان حضرت ابراهیم (ع) آمده است که چند نفر از فرشتگان الهى نزد او آمدند و بشارت تولّد فرزند براى او آوردند و بر او سلام کردند. ۱۷ مى گویند لذّتى که این نبىّ خدا از سلام این فرشتگان برد، با تمام دنیا برابرى نداشت. اکنون باید فکر کرد که وقتى گروه گروه فرشتگان در شب قدر نازل مى شوند و بر مؤمنان سلام مى کنند، چه لذّت و لطف و برکتى دارد؟!
وقتى ولىّ خدا، ابراهیم (ع) را در آتش نمرودى افکندند، فرشتگان آمدند و بر او سلام کردند و آتش بر او گلستان شد. آیا آتش دوزخ به برکت سلام فرشتگان بر مؤمنان در شب قدر «بَرد» و «سلام» نمى شود؟
شب قدر، شبى است که فرشتگان، خدمت ولىّ الله الاعظم امام مهدى (عج) مى رسند تا سرنوشت هاى ما به تأیید و امضاى حضرت (عج) مفتخر شوند
از امام باقر (ع) سؤال شد: آیا شما مى دانید شب قدر کدام شب است؟
فرمودند:
«کَیْفَ لَا نَعْرِفُ وَ الْمَلَائِکَهُ یَطُوفُونَ بِنَا بِهَا؛ ۱۸
چگونه نمى دانیم؛ در حالى فرشتگان در آن شب، در گرد ما دور مى زنند؟!»
در روایات آمده است که با منکران امامت، با «سوره قدر» احتجاج کنى؛ زیرا بر اساس این سوره، فرشتگان هر سال در شب قدر نازل مى شوند. در زمان حیات پیامبر (ص) بر وجود شریف حضرتش وارد مى شدند. پس از آن حضرت بر چه کسانى نازل مى شوند؟
روشن است که هر کسى نمى تواند میزبان فرشتگان الهى باشد و باید او همچون پیامبر (ص)، معصوم بوده و ولایت امور بشر به عهده او باشد و او کسى جز امام معصوم نیست که در زمان ما، حضرت مهدى (عج) مى باشد و فرشتگان در شب قدر شرفیاب محضرش مى شوند.
راستى قدر را چرا قدر نامیدند؟
شب قدر به این جهت «قدر» نامیده شده که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین مى شود؛ ۱۹ شاهد این معنى «سوره دخان» است که مى فرماید:
«إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهٍ مُبارَکَهٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ؛ ۲۰
ما این کتاب مبین را در شبى پر برکت نازل کردیم و ما همواره انذارکننده بوده ایم. در آن شب که هر امرى بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین مى گردد.»
در حدیثى طولانى از پیامبر اکرم (ص) مى خوانیم که حضرت موسى (ع) به خدا عرض کرد:
خدایا! مقام قربت را خواهانم.
پاسخ آمد: «قرب من، در بیدارى شب قدر است.»
عرضه داشت: پروردگارا! رحمتت را خواستارم.
پاسخ آمد: «رحمت من در ترحّم بر مساکین در شب قدر است.»
گفت: خدایا! جواز عبور از صراط مى خواهم.
پاسخ آمد: «رمز عبور از صراط، صدقه در شب قدر است.»
عرض کرد: خدایا! بهشت و نعمتهاى آن را مى طلبم.
پاسخ آمد: «دستیابى به آن، در گرو تسبیح گفتن در شب قدر است.»
عرضه داشت: پروردگارا! خواهان نجات از آتش دوزخم.پاسخ آمد: «رمز نجات از دوزخ، استغفار در شب قدر است.»
در پایان حضرت عرضه داشت: خدایا! رضاى تو را مى طلبم.
پاسخ آمد: «کسى مشمول رضاى من است که در شب قدر، نماز بگذارد.» ۲۱
خداوندا! بالاتر از تمام نیازها و حوائجمان خودت کمک کن تا در شب قدر، فقط بیدار نمانیم؛ بلکه بیدار شویم و فقط احیا نگیریم؛ بلکه احیا شویم.
نمى دانم چه حکمتى دارد که این مهمانى خدا عجین شده با عزادارى و به سوگ نشستن براى مولایمان امیرمؤمنان (ع)! همان امیر و امینى که به تعبیر غلام سیه چرده، پیشواى پرهیزکاران، پسرعمّ مصطفى (ص)، شیر بیشه خاک، فریادرس خلایق و همچون باران رحمت بر همگان، میراننده دشمنان، کلید بخشش و احسان و سخاوت، چراغ هدایتِ تاریکى ها، امام حق، سیّد و سرور خلق، جداکننده حق از باطل، سیّد و آقاى عبادت کنندگان، بهترین هدایت شدگان و با فضیلت ترین سابقین، حجّت خداوند بر جمیع خلایق، گشاینده در خیبر، به قتل رساننده مرحب، شجاع و پر قدرت، اهل جود و بخشش و سخاوت، پیشوا و سرور و داراى تمام خوبى ها، از خاندان اصیل و با شرافت، شمشیر از نیام کشیده خداوند، وارث صفا و مروه و منا و عرفات، کسى که به‌اندازه یک چشم بر هم زدنى به خداوند شرک نورزید، سخاوتمندترین هر صاحب سخاوتى و در گفت وگو و سخنرانى با فصاحت ترین و با بلاغت ترین هر صاحب گفت وگویى است. پدر آقایان و سیّدان بهشت، امام حسن و امام حسین (ع) است.
اوکسى نیست؛ جز همان عین الله در مشرق ها و مغرب ها، فرزندِ همیشه غالب، شیرِ خداوند غالب، علىّ ابن ابى طالب (ع) که بهترین صلواتها و از تحیّات، کاملترین آنها بر او باد. ۲۲
در پایان هم بر سر سفره «صحیفه سجّادیه» نشسته و چند دعا از دعاهاى ناب آن امام همام را با هم مى خوانیم:
«خدایا! بر محمّد و خانداش درود فرست و به ما بیاموز که چگونه فضیلتِ این ماه را بشناسیم و حرمتش را بزرگ بشماریم و از آنچه منعمان فرموده اى، خوددارى کنیم و یارى کن تا با نگهداشتن اعضا و جوارح خود از گناه و به کار گماشتن آنها در آنچه سبب خشنودى توست، روزهاى آن را روزه بداریم؛ آن سان که به سخنان بیهوده گوش نسپاریم و چشم خود را به سوى بازیچه ها نداونیم و به حرام ها دست نگشاییم و به سوى ناشایستهها قدم بر نداریم و شکم هایمان جز آنچه حلال کرده اى، در خود جمع نکند و زبانمان جز آنچه تو فرموده اى، نگوید و جز در آنچه ما را به ثواب تو نزدیک مى سازد، خود را به زحمت نیندازیم و جز آن کار که ما را از عقاب تو حفظ مى کند، به کار دیگرى نپردازیم.» ۲۳
پى نوشتها:
__________________________________________________
(۱). «.. رَبِیعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ»؛ «الکافى »، ج ۲، ص ۶۳۰.
(۲). «میزان الحکمه»، حدیث ۷۴۵۵.
(۳). «کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهینَهٌ إِلَّا أَصْحابَ الْیَمینِ.»، سوره مدّثر، آیات ۳۸ و ۳۹.
(۴). مخزن آب را از این رو برکه مى گویند که آب مدتى طولانى در آن باقى مى ماند؛ «تفسیر نمونه»، ج ۲۴، ص ۳۱۶.
(۵). سوره بقره، آیه ۱۸۳.
(۶). لذه ما فى النداء أزال تعب العباده و العناء؛ «مجمع البیان»، ج ۲، ص ۴۹۰.
(۷). «إِنَّ اللهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى وَکَّلَ مَلَائِکَهً بِالدُّعَاءِ لِلصَّائِمِین»؛ «من لا یحضره الفقیه»، ج ۲، ص ۷۶؛ درباره استجابت دعا هم پیامبرمهربان (ص) فرمودند: «یا در دنیا خواستهاش را برآورده مى کند یا براى آخرت ذخیره مى کند یا اینکه گناهانش را مى بخشد»، «بحار الانوار»، ج ۹۳، ص ۳۷۸.
(۸). «أَوْحَى اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى (ع) مَا یَمْنَعُکَ مِنْ مُنَاجَاتِى …»؛ «الکافى »، ج ۴، ص ۶۴.
(۹). «حکمت عبادات»، آیت الله جوادى، ص ۱۴۲.
(۱۰). «إِنَّ الْقُرْآنَ ظَاهِرُهُ أَنِیقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِیقٌ ..»؛ «نهج البلاغه»، خطبه ۱۸.
(۱۱). «إِنْ أَرَدْتُمْ عَیْشَ السُّعَدَاءِ …»؛ «بحارالانوار»، ج ۸۹، ص ۱۷.
(۱۲). «فَإِنَّ الْبَیْتَ إِذَا کَثُرَ فِیهِ تِلَاوَهُ الْقُرْآنِ کَثُرَ خَیْرُه …»؛ «الکافى »، ج ۲، ص ۶۱۰.
(۱۳). «الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ اسْمَانِ مِنْ أَسَامِى أَهْلِ الْجَنَّه …»؛ «بحارالانوار»، ج ۴۳، ص ۲۵۲.
(۱۴). «لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ أَشْبَهَ بِرَسُولِ اللهِ مِنَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِى »؛ «بحارالانوار»، ج ۴۳، ص ۳۰۰.
(۱۵). سوره قدر، آیه ۳.
(۱۶). سوره قدر، آیه ۵.
(۱۷). سوره هود، آیه ۶۹.
(۱۸). «بحارالانوار»، ج ۹۴، ص ۱۴.
(۱۹). البتّه جوابهاى دیگرى نیز داده شده است.
(۲۰). سوره دخان، آیات ۳ و ۴.
(۲۱). «قَالَ مُوسَى إِلَهِى أُرِیدُ قُرْبَکَ قَالَ قُرْبِى لِمَنِ اسْتَیْقَظَ لَیْلَهَ الْقَدْر …»؛ «وسایل الشیعه»، ج ۸، ص ۲۰.
(۲۲). این جملات مربوط به غلام سیاهى است که دزدى کرده بود و خدمت حضرت رسید و اعتراف کرد و حضرت حدّ بر او جارى نمود ابن کواء، دشمن امیر مومنان با تمسخر و سرزنش پرسید چه کسى دست تورا قطع کرده و غلام این جملات را در معرفى امام بیان نمود.
(۲۳). «صحیفه سجّادیه»، دعاى چهل و چهارم.
