اگر خداوند بخواهد با عدل خویش با ما برخورد کند، مواخذه و مجازات میشویم ولی فضل و رحمت پروردگار موجب این تقاضا میشود
چه کنیم تا خداوند به ما تخفیف دهد؟
شرح دعای روز چهاردهم به قلم حجت الاسلام و المسلمین سید مجتبی رسولی جویباری منتشر میگردد .
اللهمّ لا تؤاخِذْنی فیهِ بالعَثراتِ واقِلْنی فیهِ من الخَطایا والهَفَواتِ ولا تَجْعَلْنی فیه غَرَضاً للبلایا والآفاتِ بِعِزّتِکَ یا عزّ المسْلمین.
خدایا مرا در این روز به لغزش هایم مواخذه نفرما، و از خطاها و بیهودگی هایم درگذر، و مرا نشانه تیر بلاها و آفات قرار مده، بعزتت قسم ای عزت دهنده مسلمانان.
لا تؤاخِذْنی فیهِ بالعَثراتِ
مواخذه از ریشه أخذ به معنای گرفتن میباشد، لذا مواخذه یعنی گرفتن و عقوبت کردن، تنبیه کردن، سرزنش کردن، عتاب و بازپرسی بخاطر گناه و اشتباه.
فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ، یعنی خداوند آنان را به سبب گناهانشان عقوبت و عذاب نمود؛ آیات با این عنوان و معنا بسیار است.
خدایا مواخذه ام نکن، گرفتار عقابم نکن، عذابم نکن.
خداوند زمانی که از فرمان و تکلیف او نافرمانی و سرپیچی شود، مواخذه میکند، چون نافرمانی موجب خشم و غضب خداوند شده و خشم و غضب، عقاب را هم بدنبال دارد. البته تکلیف انسان براساس وسع است. (لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا، بقره/۲۸۶) یعنی قدرت و توانایی شرط تکلیف است.
حالا ما از خدا تقاضا داریم که با اینکه عثرت و گناهان را انجام داده یا می دهیم، لا تؤاخِذْنی، مجازاتمان نکرده و به ما تخفیف دهد.
مجازات خداوند گاهی دنیوی از قبیل سیل، زلزله و غیره است و گاهی اخروی با جهنم و عذاب است.
عثرات به معنای لغزش هاست ولی در مجموع عثرات، هفوات، خطایا و غیره همان نافرمانی است، نافرمانی اگر از روی نسیان و خطا باشد، خدا مواخذه نمیکند ولی اگر عمدی باشد، قطعا مواخذه خواهد کرد.
تقاضای ما لا تؤاخِذْنی است، البته اگر خداوند بخواهد با عدل خویش با ما برخورد کند، مواخذه و مجازات میشویم ولی فضل و رحمت پروردگار موجب این تقاضا میشود. (وَلَوْ یُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ مَا تَرَکَ عَلَیْهَا مِنْ دَابَّهٍ، نحل/۶۱) اگر خداوند مردم را به خاطر ظلم و ستمشان مواخذه میکرد، هیچ جنبنده ای را بر روی زمین باقی نمیگذاشت! به این معنا که خداوند بواسطه ظلم مردم، نه تنها انسان ها را نابود میکرد بلکه همه موجودات را! چون ظلم گناه بزرگی است، لذا مواخذه هم فراگیر خواهد شد، وَلَکِنْ یُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى، نحل/۶۱
چرا انسان مرتکب عثرات، هفوات و لغزش ها میشود؟ الف) متابعت از هوای نفس، وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَى فَیُضِلَّکَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ، پیروی از هواهای نفسانی(امیال و شهوت ها) مایه انحراف و گمراهی است.
ب) حب دنیا، حبّ الدنیا رأسُ کلِّ خَطیئهٍ؛ عشق افراطی به دنیا عامل همه بدبختی هاست و باعث فراموشی آخرت میشود. (وَمَنْ کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِی الْآخِرَهِ مِنْ نَصِیبٍ، شوری/۲۰) کسی که زراعت دنیا را بخواهد به او می دهیم( نُؤْتِهِ )؛ البتهاندکی از آن را، ولی در آخرت هیچ بهره و نصیبی برای او نخواهد بود.
اقِلْنی فیهِ من الخَطایا والهَفَواتِ
اقاله به معنای پس گرفتن است. مثلا جنسی را خریدید، بدون عیب پس می دهید، طرف مقابل پس میگیرد و این مستحب است.
خدایا خطایا و هفوات مرا اقاله کن، یعنی رایگان و بدون هزینه ببخش. در دعای کمیل نیز می خوانیم، وَ أقِلنی عثرَتی.