موعود پایگاه اینترنتی موعود
تونس به عنوان یکی از شاهراههای ارتباط اروپا و افریقا به عنوان مستعمره سابق فرانسه، ملک اجدادی فرانسویان تلقی میشد! و بی دلیل هم نبود که یک دانش آموخته دانشگاه سوربن فرانسه که البته آموزشهایی نظامی در امریکا هم دیده بود، بیست و چهار سال پیش با کودتایی نظامی، زمام امور را در تونس به دست بگیرد. تونس پس از حضور بن علی به عنوان کشوری که سهمیه فرانسه در شمال افریقاست، شیوه حکومتی سایر کشورهای غربگرای منطقه همچون مصر، اردن، لیبی و عراق را در پیش گرفت.
خانواده سالاری و فساد اقتصادی خانواده بن علی و خانواده همسر وی شاید اصلیترین علت سقوط حکومت پوسیده او باشد. ماهیت انقلاب مردم تونس را همگان مردمی و خودجوش توصیف کرده‌اند. اما ظاهرا این مردم علایق و خواستهایی دارند که چندان به مذاق غرب خوش نیامده است. چنانکه دولت اسرائیل در اولین واکنش خود نسبت به انقلاب تونس از این موضوع و گسترش اسلامگرایی در سایر کشورهای منطقه ابراز نگرانی کرده بود.
این در حالیست که در اولین اقدام پس از فرار بن علی به عربستان، انقلابیون اقدام به پخش اذان از رادیو و تلویزیون تونس نمودند. اقدامی‌که بنا بر استدلال یکی از نزدیکان بن علی به دلیل آلودگی صوتی قلمداد کردن اذان، سالها در رسانههای صوتی و تصویری تونس ممنوع شده بود.
اما آنچه بیش از همه احتمال بر سرکار آمدن دولتی اسلامگرا در تونس را تقویت کرده است، اعلام آمادگی روحانی بلندپایه و مبارز کهنه کار تونسی، شیخ راشد الغنوشی برای بازگشت به تونس است. به نظر میرسد حضور الغنوشی در تونس، بارقههای تشکیل دولتی اسلامگرا در این کشور را زده باشد.
شیخ راشد الغنوشی کیست؟
شیخ راشد الغنوشی یکی از رهبران بلندپایه دینی و انقلابیون کهنه کار تونسی است که به دلیل تاثیرپذیری از دو اندیشمند مصری یعنی سید قطب و حسن البنا، در کنار عمر البشیر، به عنوان یکی از شاخههای حرکت اخوان المسلمین در شمال افریقا و تونس شناخته میشد. وی از معدود نویسندگان و اندیشمندان عرب بود که پس از انقلاب اسلامی ایران، کتابی در توصیف شخیصیت حضرت امام خمینی (ره) به نگارش درآورد. وی در سالهای اولیه انقلاب اسلامی ارتباطات نزدیکی با انقلابیون ایرانی برقرار کرده بود.
الغنوشی با ایجاد جنبشی در تونس با نام "النهضه " که بعدها با نام "الاتجاه الاسلامیه" شناخته شد و با تمرکز بر دانشگاه جامع زیتونیه به مبارزه با رئیس جمهور وقت تونس بورقیبه و سیاستهای سکولاریستی او پرداخت. سرانجام وی به دلیل فعالیتهای استبدادستیزانه و اسلام خواهانه خود در تونس در مقابل اقدامات شبه رضاخانی بو رقیبه، توسط وی به حبس ابد محکوم شد. این در حالی بود که جنبش النهضه، به رهبری الغنوشی، نقش جدی در فروپاشی و تزلزل پایههای حکومتی بو رقیبه، ایفا کرد.
دولت بورقیبه طی اکتبر ۱۹۸۶ راشد الغنوشی را در خانه اش حبس کرد. این درحالی بود که تعدادی از عناصر اصلی جنبش نیز دستگیر و به محاکم قضایی تحویل شده بودند. رویارویی میان جنبش و نیروهای امنیتی روز به روز افزایش می‌یافت تا آن که در مارس ۱۹۸۷ نیروهای امنیتی با حملات همه جانبه راشد الغنوشی و سپس تعدادی از دیگر رهبران و اعضای جنبش را بازداشت کردند.
بحران میان دولت و جنبش به اوج خود رسید. اعتصاب ها، درگیری های خشونت بار دانشجویان با نیروهای امنیتی در حریم دانشگاه و خیابان های شهر تونس در ماه های آوریل و می ۱۹۸۷ صور گرفت. دولت همواره آنچه را در شهرها جریان داشت اعمال خرابکارانه ای توصیف می‌کرد که گروه های تندرو افراطی از خارج دریافت کرده‌اند و مخصوصاً رهبران الاتجاه الاسلامی را به همکاری با دولت ایران، توطئه چینی برای صدور انقلاب ایران به تونس و سرنگونی نظام حاکم در آن کشور افریقایی متهم می‌کرد.
با کودتای ژنرال زین العابدین بن علی در هفتم نوامبر ۱۹۸۷ و تغییرات در دولت جدید با پاکسازی طرفداران بو رقیبه، نظامیان جدید دست به اقدامات جدید زدند که از جمله آزادی زندانیان سیاسی بود. اکثریت قاطع این زندانیان سیاسی را اسلام گرایان تشکیل می دادند. آزادی راشد الغنوشی در می ۱۹۸۸ نیز تأثیری مثبت در سطح تونس داشت. جنبش الاتجاه اسلامی حمایت خود را از دولت جدید اعلام کرد. در نتیجه آرامش به کشور بازگشت و تمام جلوه های اعتراض مردمی از بین رفت. با این حال برخی اختلافات سیاسی، سرانجام اتحاد جریان اسلامگرای الاتجاه با نظامیان تازه به حکومت رسیده تونسی را به سرانجام اتحاد نظامیان و انقلابیون مصری دچار کرد و این گروه توسط بن علی منزوی و ممنوع الفعالیت شد.
مبانی این گروه که در ۶ ژوئن ۱۹۸۱ طی کنفرانس مطبوعاتی مهمترین مبانی آن تشریح گردید عبارت بودند از رد اصول سکولاریسم؛ ارتباط و پیوند این جنبش با تمام مسلمانان جهان؛ به رسمیت نشناختن قومیت عربی و اینکه آزادی فلسطین تنها از طریق آزادی اعراب از بند استعمار و استثمار و ایجاد سازمان هایی خواهد بود که بیانگر منافع توده ی مردم باشند.
بازگشت دوباره الغنوشی به تونس و خاتمه بحران رهبری انقلاب؟
در حالیکه بسیاری از تحلیلگران آینده انقلاب کنونی مردم تونس را به دلیل نداشتن رهبری واحد مبهم توصیف می‌کنند ولی به نظر می رسد خبر حضور الغنوشی با وجود پایگاه مردمی‌بالای وی در تونس میتواند تاثیرات مهمی‌بر آینده سیاسی این کشور بگذار آنچنان که وی در مصاحبه خود با خبرگزاری فرانسه از احتمال تشکیل دولت وحدت ملی در تونس پس از سپری شدن یک پروسه طولانی سخن گفته است.
در همین حال به نظر می رسد عبدالله دوم پادشاه اردن، دومین حاکمی‌باشد که در آیندهای نزدیک مجبور به ترک کشور خود شود چنانکه منابع خبری از سازماندهی جدی مخالفین دولت اردن در غالب برخی گروههایی شیعی و اسلامگرا از ماه ها قبل خبر دادهاند. هر چند تکرار این اتفاق در کشورهایی همچون مصر، یمن و لیبی نیز چندان دور از انتظار نخواهد بود.
