موعود پایگاه اینترنتی موعود
نایب رئیس انجمن تغذیه ایران با اشاره به اینکه به دلیل بروز بیماری نوپدید کووید ۱۹ بحث ناامنی غذایی جزو مباحثی است که باید مورد توجه دولت‌ها و سیاستگذاران قرار گیرد، به بررسی عوامل موثر بر بروز ناامنی غذایی پرداخت.
به گزارش مشرق، دکتر مجید حسن قمی، در تعریف امنیت غذایی، گفت: امنیت غذایی بر اساس آخرین تعریف توافق شده بین المللی به معنی دسترسی همه افراد جامعه در همه اوقات به غذای کافی برای یک زندگی فعال و سالم است. بنابراین، امنیت غذایی به فراهم بودن غذا، دسترسی مطلوب به غذا در سطح خانوار و اطمینان از بهره‌برداری مناسب آن توسط افراد وابسته است. پس آگاهی از سبد مطلوب غذایی و رعایت نکات آن می‌تواند در هر دو سطح سیاستگذاری و عمومی راهگشا باشد. به دلیل بروز بیماری نوپدید کووید ۱۹ بحث ناامنی غذایی جزو مباحثی است که باید مورد توجه دولت‌ها و سیاستگذاران قرار گیرد.
وی با بیان اینکه ناامنی غذایی با محدودیت یا دسترسی متغیر به مواد مغذی کافی و غذاهای ایمن یا محدودیت یا توانایی متغیر برای به دست آوردن غذاهای قابل قبول و از راه‌های قابل قبول تعریف می‌شود، تصریح کرد: در دپارتمان کشاورزی ایالات متحده، از مدل بررسی امنیت غذایی خانوار به منظور اندازه گیری امنیت غذایی به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. تا سال ۲۰۰۶، این مدل شامل سه گروه اصلی برای تعریف سطوح مختلف امنیت غذایی شامل امنیت غذایی، ناامنی غذایی بدون گرسنگی و ناامنی غذایی با گرسنگی بود. در بازنگری سال ۲۰۰۶، امنیت غذایی به دو قسمت امنیت غذایی بالا و مرز امنیت غذایی تقسیم شد و ناامنی غذایی بدون گرسنگی با امنیت غذایی پائین و ناامنی غذایی همراه با گرسنگی با امنیت غذایی بسیار پائین جایگزین شدند.
قمی‌با بیان اینکه در پژوهش‌ها ارتباط بین ناامنی غذایی با بروز برخی بیماری‌ها مانند دیابت نوع دو نشان داده شده است که می‌تواند به عوامل مختلفی مرتبط باشد که الگوی دریافت رژیم غذایی یکی از آن‌ها است، تاکید کرد: مثلا دریافت کمتر میوه‌ها و سبزی‌ها یا الگوهای دریافت رژیمی مانند دریافت بالای چربی و کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند قند، شکر و شیرینی‌جات و مقادیر کم مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، ماهی و مرغ (ماکیان) ارتباط مثبتی با ایجاد و ظهور دیابت نوع دو (مستقل از چاقی) دارند.
وی افزود: خانوارهای ناامن غذایی تقدم بیشتری برای خرید غذاهای کم ارزش مثل غلات تصفیه شده، شکر افزوده شده یا چربی قائل می‌شوند که ارزش تغذیه‌ای پائینی دارند، اما پرکالری هستند. این الگوی دریافت ممکن است به کاهش مصرف غذاهای گران قیمت‌تر، اما سالم‌تر، از قبیل گوشت‌های بدون چربی، ماهی، سبزیجات تازه و میوه‌ها منجر شود. مطالعات موجود بر کیفیت تغذیه‌ای پائین‌تر رژیم افراد دچار ناامنی غذایی تاکید دارند. ناامنی غذایی خیلی پائین با دریافت پائین‌تر سبزیجات، میوه‌ها و گوشت مرتبط است.
وی با اشاره به اینکه ممکن است ناامنی غذایی، به طور غیر مستقیم از طریق سایر عوامل مرتبط با شیوه زندگی حادث شود، گفت: این عوامل از قبیل سیگار کشیدن، مصرف الکل و فعالیت فیزیکی می‌تواند به دیابت نوع دو منجر شود. مثلا احتمال سیگار کشیدن در زنان دچار ناامنی غذایی نسبت به زنانی که در وضعیت امن غذایی به سر می‌برند، بیشتر است. این احتمال در مورد مصرف الکل و فعالیت فیزیکی پر شدت، کمتر است.
وی با تاکید بر این که عوامل مرتبط با ناامنی غذایی ممکن است شامل جنس، سن، وزن، قد، بُعد خانوار و… شود، ادامه داد: مطالعات انجام شده‌ای که در آن‌ها ارتباط جنس و وضعیت امنیت غذایی سنجیده شده است، نشان دهنده عدم ارتباط آماری معنی‌دار بین جنس و وضعیت امنیت غذایی بوده‌اند. در خصوص سن نیز باید گفت در مورد ارتباط امنیت غذایی با سن نتایج مطالعات موجود متفاوت است. نتایج برخی مطالعات نشان دهنده عدم ارتباط آماری معنی‌دار وضعیت امنیت غذایی با سن بوده است؛ در حالیکه برخی دیگر ارتباط امنیت غذایی با سن را نشان داده‌اند.
نایب رئیس انجمن تغذیه ایران، افزود: در بسیاری از مطالعات موجود ارتباطی بین اضافه وزن با امنیت غذایی بویژه در کودکان و نوجوانان مورد بررسی دیده نشده است. برخی مطالعات با شیوع بیشتر، به کم وزنی در کودکان دچار ناامنی غذایی در مقایسه با سایر کودکان اشاره کرده‌اند، ولی در بین افراد بالغ، شیـوع چاقی در افراد دچـار ناامنی غذایی بیشـتر از افراد دارای امنیـت غذایی است. ناامنی غذایی خانوار و یا کودک، با اضافه وزن کودک و چاقی او ارتباط مسـتقیم دارد. مطالعات نشان دهنده شیوع بالاتر چاقی در زنانی که در امنیت غذایی کامل قرار دارند، در مقایسه با زنانی است که در وضعیت امنیت غذایی پایین (ناامنی غذایی بدون گرسنگی) و یا امنیت غذایی خیلی پایین (ناامنی غذایی به همراه گرسنگی) هستند. در بین مردان هم شیوع چاقی در افرادی که در وضعیت امنیت غذایی بالا بودند بیشتر از افرادی بود که در وضعیت امنیت غذایی پایین به سر می‌بردند. برخی از مطالعات دیگر ناامنی غذایی در زنان را با اضافه وزن مرتبط دانسته‌اند، ولی در مردان ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده نشده است.
وی در خصوص تاثیر نژاد در بروز یا عدم بروز ناامنی غذایی، بیان کرد: از نظر نژادهای مورد بررسی بیان شده است که ناامنی غذایی همراه با گرسنگی با افزایـش ریسک چاقی در آسـیایی‌ها، سیاه پوستان و اسـپانیایی‌ها ارتباط دارد؛ ولی در سفیدپوستان غیر اسـپانیایی ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشده است.
وی درباره تاثیر قد و بُعد خانواده در شکل‌گیری امنیت یا ناامنی غذایی، اظهار کرد: برخی مطالعات همبستگی بین کوتاه قدی و یکی از مقیاس‌های ناامنی غذایی را نشان داده‌اند و برخی دیگر قادر به مشاهده ارتباط آماری معنی داری بین وضعیت امنیت غذایی و کوتاه قدی کودکان نبوده‌اند. همچنین زنان و مردان ناامن غذایی، نسبت به گروه امن غذایی دارای بعد خانوار بیشتر و تعداد فرزندان بیشتر می‌باشند. اما مطالعه دیگری نشان دهنده عدم وجود ارتباط آماری معنی‌دار بین وضعیت امنیت غذایی و تعداد فرزندان بوده است.
قمی ادامه داد: بررسی‌هایی که با هدف تعیین عوامل اجتماعی، اقتصادی و رژیمی مرتبط با ناامنی غذایی خانوارها و کودکان انجام شده‌اند، نشان داده‌اند که ناامنی غذایی دارای ارتباط معکوس با میانگین درآمد خانوار و بعد خانوار است؛ به طور کلی ارتباط آماری معنی داری بین وضعیت امنیت غذایی و وضعیت اقتصادی خانوار وجود دارد. وضعیت امنیت غذایی علاوه بر ارتباطی که با درآمد دارد، با وضعیت رفاهی نیز در ارتباط است.
این متخصص تغذیه درخصوص دریافت درشت مغذی‌ها و ریز مغذی‌ها، خاطرنشان کرد: در مطالعه‌ای که ارتباط امنیت غذایی با دریافت درشت مغذی‌ها را بررسی کرده‌اند، نشان داده شده است که وضعیت امنیت غذایی، دارای ارتباط معکوس با میزان مصرف پروتئین حیوانی است. مطالعه‌ای دیگر نشان دهنده کمتر بودن قابل توجه چگالی انرژی دریافتی افراد دارای امنیت غذایی در مقایسه با افراد دچار ناامنـی غـذایی بوده است که پس از کنترل سایر متغیرها، این ارتباط از نظر آماری معنی دار نبوده است. در این مطالعه وضعیت امنیت غذایی با میزان دریافت کربوهیدرات، پروتئین و اسید لینولئیک ارتباط معنی‌دار آماری نداشته است. مطالعه‌ای که به بررسی ارتباط امنیت غذایی و مصرف روزانه مواد غذایی پرداخته بود، نشان داد که در خانوارهای امن غذایی، میزان مصرف چربی‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر از خانوارهای دچار ناامنی غذایی است. بطور کلی در مطالعات، ناامنی غذایی بـا انـرژی دریافتی کل مرتبط دانسته شده است، ولی ارتباط آماری معنی داری با میزان انرژی دریافتی از چربی و یا چربی اشباع مشاهده نمی‌شود.
وی افزود: مطالعات وضعیت امنیت غذایی را با میزان دریافت ویتامین A و سلنیوم مرتبط دانسته‌اند، ولی از نظر آماری ارتباط معنی داری با میزان دریافت ویتامین E، ویتامین B۱، ویتامین B۲، ویتامین B۳، ویتامین B ۶، B ۱۲، C، فولات، کلسیم، منیزیم، فسفر، آهن، مس و روی دیده نشده است.
وی با بیان اینکه مطالعات مختلف ارتباط مستقیم ناامنی غذایی را با کمبود دریافت مواد مغذی ضروری، کمبود دریافت میوه‌ها و سبزی‌ها شیر و لبنیات و الگوهای غذایی با سطح سلامت پایین را نشان داده‌اند، تصریح کرد: به این ترتیب افراد یا جمعیت‌های مبتلا به ناامنی غذایی، در معرض تاثیرات منفی ناشی از آن بر سطح سلامتی خود هستند و به طور کلی به نظر می‌رسد که الگوی غذایی افرادبالغ مبتلا به ناامنی غذایی (بویژه زنان) در مقایسه با جمعیت‌های دارای امنیت غذایی عمدتاً به صورت پر شکر و پرچرب و حاوی غذاهای ارزان قیمت با دانسیته انرژی بالا، اما کم ارزش از نظر ریز مغذی‌ها است.
وی در خاتمه افزود: از سوی دیگر ارتباط معنی‌داری بین ناامنی غذایی و کنترل ضعیف بیماری‌ها بویژه بیماری‌های مزمنی نظیر دیابت و فشارخون بالا در بالغین وجود دارد و شیوع بالاتر برخی عوامل خطر بیماری‌های غیر واگیر نظیر چاقی و اضافه وزن، فشارخون بالا، استعمال دخانیات و کیفیت الگوی غذایی در برخی مطالعات دیگر گزارش شده است. بدین ترتیب به نظر می‌رسد ارتباط مستقیمی‌بین امنیت غذایی و دیابت وجود داشته باشد و مطالعات متعددی نیز این ارتباط را تائید کرده‌اند.
منبع: ایسنا
