موعود پایگاه اینترنتی موعود
کوتاه نگاری‌هایی درباره فلسفه و عرفان ۴
می‌گوییم چرا مباحث توحید و الهیات را از یونانیان مشرک و الهه پرست بگیریم؟ می‌گویند: در حدیث است که اطلبوا العلم و لو بالصین .
می‌گوییم: اولا معنای حدیث این است که بعد مسافت و مشقتها نباید مانع از جستجوی معرفت و دانش باشد و اگر عالمی ربانی در آن سوی دنیا هم بود، این امر مانع از علم آموزی از وی نمی تواند باشد. پس ولو بالصین مثالی از بعد مسافت است، نه این که علم موطن و خاستگاهی مشخص ندارد و بی وطن و هر جایی است و مشرکان و کفار چینی و یونانی هم می توانند علم توحید و الهیات تحویل مسلمین بدهند همان گونه که اکنون از علوم انسانی انگلیسی و آمریکایی و فرانسوی و آلمانی در دانشگاهها استفاده می‌کنیم!!
تعجب این است که مستدلین به این روایت بر دهها روایت دیگر که صریحا سخن از خاستگاه وحیانی و قرانی و اهل بیتی علوم و حکمت می‌گویند، چشم می‌بندند. چند نمونه از این روایات را باهم مرور می‌کنیم:
رسول الله صلی الله علیه و آله:
طلب العلم فریضۀ علی کل مسلم فاطلبوا العلم من مظانه واقتبسوه من‌اهله(۱)
ـ دانش‌آموزی بر هر مسلمانی واجب است، پس دانش را از جایگاه‌شایسته‌اش جویا شوید و از اهلش برگیرید.
من تعلم بابا من العلم عمن یثق به کان افضل من ان یصلی الف رکعۀ (۲)
ـ آن که بابی از دانش را ازفرد مورد اعتمادش [و نه از هر کس و هر جا] بیاموزد، برتر از هزار رکعت‌نماز است.
ستفترق امتی علی ثلاث وسبعین فرقۀ، فرقۀ منها ناجیۀ والباقون‌هالکون، والناجون الذین یتمسکون بولایتکم، ویقتبسون من علمکم، ولایعملون برایهم، فاولئک ما علیهم من سبیل(۳)
ـ پس از من امتم هفتاد و سه فرقه خواهد شد؛ تنها یک فرقه از آن اهل‌نجات و باقی هلاک شدگانند. نجات‌یافتگان کسانی‌اند که به ولایت شما(اهل‌بیت علیهم السلام) گردن می‌نهند و از دانش شما اقتباس می‌کنند و اهل عمل به رأی‌و نظر خود نیستند.
انا مدینۀ الحکمۀ وعلی بن ابی طالب بابها؛ ولن توتی المدینۀ الا من‌قبل الباب (۴)
من شهر حکمتم و امام علی علیه السلام در آن؛ و هرگز کسی جز از در وارد شهرنمی‌شود.
امیر المؤمنین علیه السلام:
ایها الناس ! اعلموا ان کمال الدین طلب العلم والعمل به… والعلم‌مخزون عند اهله وقد امرتم بطلبه من اهله فاطلبوه(۵)
ـ مردم! کمال دین در دانش‌جویی و عمل به آن است و علم نزد اهلش[حاملان شایسته‌اش] جمع است، پس شما موظف به طلب آن از اهلش هستید.
یا کمیل ! لا تاخذ الا عنا تکن منا
ـ ای کمیل! [علم و معارف و اعتقادات را] جز از ما [اهل‌بیت علیهم السلام] مگیر تااز ما باشی.
امام باقر علیه السلام:
لسلمۀ بن کهیل والحکم بن عتیبۀ: شرقا وغربا، فلا تجدان علماصحیحا الا شیئا خرج من عندنا اهل البیت(۶)
ـ امام باقر علیه السلام به سلمۀ بن کهیل و حکم بن عتیبه فرمود: به شرق عالم رویدیا به غرب آن، دانش صحیح را جز در آنچه از سوی ما اهل‌بیت علیهم السلام صادرمی‌شود، نخواهید یافت.
فی قول الله عز وجل: فلینظر الانسان الی طعامه قال: قلت: ماطعامه؟ قال: علمه الذی یاخذه عمن یاخذه(۷)
ـ از امام باقر علیه السلام درباره تفسیر این آیه که انسان باید به غذایش بنگرد، سؤال شد، امام علیه السلام فرمود: یعنی بنگرد که علمش را از چه منبع و کسی می‌گیرد[و آیا آن منبع شایستگی دارد یا نه].
کل ما لم یخرج من هذا البیت فهو باطل (۸)
ـ هر آنچه [علم و معرفت و حکمت] از خاندان وحی: بیرون نیامده‌باشد، باطل و گمراهی است.
من دان الله بغیر سماع من صادق الزمه الله التیه یوم القیامۀ(۹)
ـ هر کس براساس چیزی که از امام معصومی علیه السلام اخذ نکرده باشد، دین‌ورزی نماید، خداوند او را روز قیامت سرگردان و هلاک خواهد نمود.
امام صادق علیه السلام:
یا یونس ! ان اردت العلم الصحیح فعندنا اهل البیت، فانا ورثنا واوتینا شرع الحکمۀ وفصل الخطاب(۱۰)
ـ ای یونس!اگر طالب دانش و معرفت صحیح هستی، منحصراً نزد ما اهل‌بیت علیهم السلام است؛ ماوارثان حکمت شرع و فصل الخطاب هستیم.
کذب من زعم انه یعرفنا وهو مستمسک بعروۀ غیرنا(۱۱)
ـ آن‌که ادعای معرفت ما را دارد اما به ریسمانی غیر از ما [در علم و معرفت‌و حکومت و ولایت و…] چنگ می‌زند، دروغ می‌گوید.
امام کاظم علیه السلام:
لاعلم الا من عالم ربانی(۱۲)
ـ علم جز نزد عالم‌ربانی نیست.
همان گونه که ملاحظه فرمودید روایات فوق همگی بر خاستگاه و منبع و مأخذ انحصاری علوم که قدر متیقن آن الهیات و علم کلام و توحید و فقه است، تاکید دارند.
علاقه مندان برای بحث کامل در باره حدیث اطلبوا العلم و لو بالصین به آدرس زیر مراجعه فرمایند:
http://www.sematmag.com/index.php?option=com_content&view=article&id=159:—–g—-&catid=42:no-2&Itemid=53
———————————————————–
۱-وسائل الشیعه ۲۸/۲۷- همان/ ۲۷
۲-همان/ ۴۹
۳-همان/ ۷۷
۴-همان/ ۲۴
۵-همان/ ۴۳
۶– همان/ ۶۵
۷-همان/ ۷۵
۸-همان/ ۷۵
۹-همان/ ۷۱
۱۰- همان/ ۱۲۹
۱۱- همان/ ۱۸
**مهدی نصیری
