موعود پایگاه اینترنتی موعود
در ذکر پاره‌ای از احادیث صریح درباره اینکه مراد از بطن قرآن و تأویل آن، ائمه(ع) و ولایت آنان و اتباع ایشان و مسائل مرتبط با آن است، کلینی با سند از ابی بصیر روایت می‌نماید که گفت:
امام صادق(ع) فرمود: «ای ابامحمّد! هر آیه‌ای که به بهشت رهنمون شود و از اهل آن به نیکی یاد شود، حتماً در مورد ما و شیعیان ماست و هر آیه‌ای که نازل شده و از اهل آن به بدی یاد می‌شود و به سوی دوزخ رهنمون می‌گردد، حتماً درباره دشمنان و مخالفان ماست.»
در «تفسیر عیّاشی» از محمّد بن مسلم به نقل از ابی جعفر(ع) روایت شده است که ایشان فرمودند:
«ای محمّد! اگر شنیدی خداوند از گروهی از این امّت به نیکی یاد کرده است، پس مرادش ما هستیم و اگر شنیدی خداوند قومی از گذشتگان را به بدی یاد کرده است. پس مراد از آنان دشمنان ما هستند.»۲
در کتاب‌های «کافی»، «بصائر»، تفسیر عیّاشی و «غیبت نعمانی» از محمّد بن منصور به نقل از امام کاظم(ع) روایت شده است که درباره آیه «إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ؛ ۱ پروردگار من فقط زشت‌کاری‌ها را چه آشکارش (باشد) و چه پنهان حرام گردانیده است» فرمودند:
«قرآن را ظاهری است و باطنی و همه آنچه را که خداوند در قرآن تحریم کرده است، ظاهر قرآن و باطن آن امامان جور هستند و همه آنچه که خداوند در قرآن حلال کرده است، ظاهر قرآن و ائمه حق(ع) باطن آن هستند.»۲
در کتاب «عیون اخبار الرّضا(ع)» به نقل از امام رضا(ع) آمده است که ایشان فرمودند:
«امام علی(ع) می‌فرمود: «کسی از مردم با ما اهل بیت(ع) قیاس نمی‌گردد، قرآن درباره ما نازل گشته و کانون رسالت از میان ماست.»
و در کتاب «ریاض الجنان» و دیگر کتب از جابر بن عبدالله به نقل از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است که ایشان در حدیثی که در آن به ذکر فضایل اهل بیت خویش(ع) پرداخت، فرمودند: «ما کانون تنزیل و معنی تأویل هستیم… الخ.» در کتاب «مشارق الأنوار» از کتاب «الواحد＼» از طارق بن شهاب به نقل از امیرمؤمنان(ع) آمده است که ایشان در حدیثی طولانی که در آن به ذکر صفات امام پرداختند، فرمودند:
«اینها همه از آن آل محمّد(ص) است و در آن شریکی ندارند؛ زیرا آنان کانون تنزیل و معنی تأویل هستند.»
در کتاب «کنز الفوائد» کراجکی و در دیگر کتب از داوود بن کثیر به نقل از امام صادق(ع) آمده است که:
ایشان فرمودند: «خداوند تعالی ما را آفرید و نیکو گردانید و ما را برتری داد و امنا و حافظان وحی و خزانه‌داران خویش در همه زمین و آسمان‌ها قرار داد و برای ما ضدها و دشمنانی قرار داد و از ما در کتاب خویش نام برده است و از نام‌های ما با بهترین نام‌ها و گرامی‌ترینش نزد خود به کنایه سخن گفته است و نیز از دشمنان و مخالفان ما در کتابش نام برده است و از آنها با بدترین نام‌ها و منفورترین آنها نزد خود و بندگان پرهیزکارش به کنایه نام برده و برای آنان مثل‌هایی آورده است.»
در کتاب کافی و تفسیر عیّاشی از امام صادق(ع) و نیز در کتاب کنز الفوائد با اسناد متعدّد به نقل از ابن عبّاس و در «تفسیر» فرات بن ابراهیم با اسناد متعدّد از اصبغ بن نباته آمده است که امیرمؤمنان(ع) فرمودند:
«قرآن بر چهار ربع نازل شده است. یک ربع درباره ماست و یک ربع درباره دشمنان ماست و یک ربع آن سنن و امثال است و یک ربع دیگر آن واجبات و احکام است و کریمه‌های قرآن از آن ماست.»۳
عیّاشی بر این روایت افزوده است: و کریمه‌ها و محاسن و بهترین‌های قرآن از آن ماست… الخ. مانند این روایت در روایت خثیمه، قبلاً آمده است؛ ولی در آنجا آمده: «قرآن بر سه ثلث نازل شده است» و ظاهراً این تقسیم به معنای مساوی کردن حقیقی یا تفریق از تمامی وجود نیست؛ بنابراین با اختلاف دو روایت در سه ثلث یا چهار ربع بودن مشکلی پیش نمی‌آید. همچنین با افزوده شدن بعضی بخش‌ها به ثلث یا به ربع یا کاستن بعضی بخش‌ها از آن یا تداخل بعضی بخش‌ها با یکدیگر مشکلی حاصل نمی‌گردد. از این روست که احکام و سنن و امثال نیز به آنان تأویل شده است. آنچه که گفته ما را تأیید می‌کند، سخنی است که صفّار در بصائر الدّرجات با اسناد از حضرت علی(ع) نقل می‌کند که ایشان فرمودند:
«دو سوم قرآن درباره ما و شیعیان ماست و هر چه که از خیر و نیکی در آن است، برای ما و شیعیان ماست و یک سوم باقی مانده را با سایر مردم شریک هستیم و هر چه از شرّ و بدی باشد، از آن دشمنان ماست … الخ.» از موارد تأیید این سخن، آن است که همه آنچه را که ائمه در تفسیر خود از بطن قرآن و تأویل آن گفته‌اند، درباره آنها و شیعیان آنها و دشمنانشان است؛ کما اینکه بیشتر تفاسیر ظاهری آنان نیز چنین است. پس تأمّل کن!
در کتاب «احتجاج» از امام باقر(ع) روایت شده است که فرمودند:
«پیامبر(ص) در خطبه روز غدیر فرمودند: «ای مردم! این علی است که بر من از شما سزاوارتر و از شما به من نزدیک‌تر است و خداوند و من از او راضی هستیم و هر آیه‌ای که خدا در آن خشنود باشد، در شأن اوست و هرگاه در هر آیه‌ای که ایمان آورندگان را با آن مورد خطاب قرار داده است، آن را با او شروع کرده است و هر آیه‌ای که با مضمون ستایش در قرآن نازل شده، در شأن اوست. ای مردم! فضایل علی در نزد خداوند عزّوجلّ است و آن را در قرآن بر من نازل نمود و تعداد آن از شماره بیرون است و نمی‌توانم آن را در یک مجلس ذکر کنم. پس هر کس شما را به آن خبر داد یا به شما شناساند، باورش کنید.»۴
در کتاب «مناقب» ابن شهر آشوب آمده است که:
معاویه به ابن عبّاس گفت: ما به همه جا نامه نوشتیم و مردم را از ذکر مناقب علی بر حذر داشتیم، تو نیز زبان از مدح علی درکِش. گفت: آیا ما را از قرائت قرآن نهی می‌کنی؟ گفت: نه، گفت: آیا ما را از تأویل آن نهی می‌کنی؟ گفت: آری. گفت: آیا قرآن بخوانیم و سؤال نکنیم؟ گفت: از غیر اهل بیت خود سؤال کن. گفت: ولی قرآن بر ما نازل شده است، آنگاه ما از دیگران بپرسیم؟ آیا ما را از عبادت خداوند عزّوجلّ بازمی‌داری؟ بنابراین تو امّت را نابود می‌کنی.
در «توحید» صدوق و دیگر کتب با اسناد مختلفی آمده است که امام صادق(ع) فرمودند:
«هر آیه‌ای که در قرآن با لفظ «یا ایّها الّذین آمنوا» آغاز می‌شود، علیّ بن ابی طالب(ع) امیر و رهبر و شریف و نخستین فرد آن است و نیز این خبر از جماعتی از اصحاب و تابعان نقل شده است.»
همچنین در کتاب توحید با اسنادی از امام صادق(ع) نقل کرده است که فرمودند:
«هر آیه‌ای که به بهشت رهنمون باشد، درباره پیامبر(ص) و ائمه(ع) و شیعیان و اتباع آنان است و هر آیه‌ای که به دوزخ رهنمون باشد، درباره دشمنان و مخالفان آنان است؛ اگرچه آیات درباره گذشتگان است؛ ولی هر آنچه که درباره خیر و نیکی باشد، همچنان بر اهل خیر این امّت جاری و ساری است و هر آنچه که درباره شرّ و بدی باشد، درباره اهل شر جاری و ساری است.»
در تفسیر عیّاشی از عمر بن حنظله به نقل از امام صادق(ع) روایت شده است که روزی از امام درباره آیه «قُلْ کَفَی بِاللهِ شَهِیدًا بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ؛ ۵ بگو کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد.» پرسیدم، ایشان وقتی دیدند که من در این آیه و موارد همانند آن در قرآن کندوکاو می‌کنم، فرمودند:
«ای عمر! بس است، هر آنچه در قرآن کریم از آغاز تا پایان آن آمده است و به این آیه مانند است در شأن ائمه(ع) است و آنها مورد نظر آن آیه بوده‌اند.»۶
صدوق و کلینی از عبدالله بن سنان روایت کردند که گفت:
ذریح محاربی گفت: روزی از امام صادق(ع) درباره آیه «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ؛ ۷ سپس باید آلودگی خود را بزدایند.» سؤال کردم. فرمودند:
«مراد از این آیه دیدار امام است.» وی می‌گوید: من خود به سراغ امام رفتم و از امام(ع) پرسیدم: فدایت شوم، درباره آیه «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ» پرسش دارم، فرمودند:
«معنای آن کوتاه کردن شارب و ناخن‌ها و مانند اینهاست.» من سخن ذریح را برایش تعریف کردم، فرمود: «هم ذریح راست می‌گوید و هم تو درست می‌گویی. قرآن ظاهری دارد و باطنی. آیا کسی تحمّلی در حدّ تحمّل و ظرفیّت ذریح دارد؟»
مؤلّف می‌گوید: این سخن امام(ع) صراحت دارد که ایشان امثال این تأویل‌ها را از بیشتر مردم حتّی از ابن سنان که از فضلای اصحابشان بود، به دلایلی کتمان می‌کردند؛ امّا ظاهراً وجه تناسب دو معنی در خبر آن است که پلیدترین ناپاکی‌های روحانی، جهل و گمراهی و اخلاق نکوهیده است که با دیدار امام از میان می‌رود، کما اینکه ناپاکی‌های ظاهری با کوتاه کردن ناخن و مانند آن از بین می‌رود؛ زیرا کلمه «التفث» به ناپاکی‌ها و نامرتّب بودن، تفسیر شده است. در «کافی» به نقل از سعد خفا آمده است که وی از امام باقر(ع) پرسید:
آیا قرآن سخن می‌گوید؟ ایشان فرمود: «ای سعد! نماز نیز سخن می‌گوید و دارای صورت و خلقتی است که امر و نهی می‌کند.» وی گفت: با شنیدن این سخن رنگ چهره‌ام تغییر کرد و گفتم این سخنی است که نمی‌توانم آن را به مردم بگویم. فرمود: «آیا مردم به کسی جز شیعه ما گفته می‌شود؟ هر کس نماز را نشناسد، حقّ ما را انکار کرده است.» سپس فرمود: «ای سعد! خداوند عزّوجلّ فرمود: «إِنَّ الصَّلَاۀَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاء وَ الْمُنکَرِ وَلَذِکْرُ اللهِ أَکْبَرُ؛ ۸ نماز از کار زشت و ناپسند باز میدارد و قطعاً یاد خدا بالاتر است.» در تفسیر عیّاشی از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمودند: «خداوند عزّوجلّ ولایت ما اهل بیت را قطب قرآن و قطب همه کتاب‌ها قرار داده است. آیات محکم قرآن بر اساس ولایت ما می‌چرخد و کتب دیگر به آن اشاره نموده است و ایمان با آن مشخّص می‌گردد… الخ.»۹
عیّاشی همچنین از امام حسن بن علیّ بن ابی طالب(ع) روایت نمود که فرمودند:
«هر کس فضل امیرمؤمنان(ع) را انکار کند، تورات، انجیل، زبور، صحف ابراهیم و دیگر کتب الهی را تکذیب کرده است»؛ زیرا هر یک از آنها که نازل شدند، مهم‌ترین چیزی که در آنها پس از توحید خداوند و اقرار به نبوّت پیامبر آمده است، اعتراف به ولایت علی(ع) و اهل بیت طیّبین او(ع) می‌باشد و مشابه این روایت در تفسیر امام حسن عسکری(ع) آمده است. اگر بخواهیم بیشتر روایاتی را که بر موضوع بحث ما دلالت دارد، بیاوریم، سخن به درازا می‌کشد. ما به همین اندازه در اینجا بسنده می‌کنیم و امیدواریم خداوند ما را به حقّ و درستی توفیق دهد.
«ای محمّد! اگر شنیدی خداوند از گروهی از این امّت به نیکی یاد کرده است، پس مرادش ما هستیم و اگر شنیدی خداوند قومی از گذشتگان را به بدی یاد کرده است. پس مراد از آنان دشمنان ما هستند.»۲
در کتاب‌های «کافی»، «بصائر»، تفسیر عیّاشی و «غیبت نعمانی» از محمّد بن منصور به نقل از امام کاظم(ع) روایت شده است که درباره آیه «إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ؛ ۱ پروردگار من فقط زشت‌کاری‌ها را چه آشکارش (باشد) و چه پنهان حرام گردانیده است» فرمودند:
«قرآن را ظاهری است و باطنی و همه آنچه را که خداوند در قرآن تحریم کرده است، ظاهر قرآن و باطن آن امامان جور هستند و همه آنچه که خداوند در قرآن حلال کرده است، ظاهر قرآن و ائمه حق(ع) باطن آن هستند.»۲
در کتاب «عیون اخبار الرّضا(ع)» به نقل از امام رضا(ع) آمده است که ایشان فرمودند:
«امام علی(ع) می‌فرمود: «کسی از مردم با ما اهل بیت(ع) قیاس نمی‌گردد، قرآن درباره ما نازل گشته و کانون رسالت از میان ماست.»
و در کتاب «ریاض الجنان» و دیگر کتب از جابر بن عبدالله به نقل از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است که ایشان در حدیثی که در آن به ذکر فضایل اهل بیت خویش(ع) پرداخت، فرمودند: «ما کانون تنزیل و معنی تأویل هستیم… الخ.» در کتاب «مشارق الأنوار» از کتاب «الواحد＼» از طارق بن شهاب به نقل از امیرمؤمنان(ع) آمده است که ایشان در حدیثی طولانی که در آن به ذکر صفات امام پرداختند، فرمودند:
«اینها همه از آن آل محمّد(ص) است و در آن شریکی ندارند؛ زیرا آنان کانون تنزیل و معنی تأویل هستند.»
در کتاب «کنز الفوائد» کراجکی و در دیگر کتب از داوود بن کثیر به نقل از امام صادق(ع) آمده است که:
ایشان فرمودند: «خداوند تعالی ما را آفرید و نیکو گردانید و ما را برتری داد و امنا و حافظان وحی و خزانه‌داران خویش در همه زمین و آسمان‌ها قرار داد و برای ما ضدها و دشمنانی قرار داد و از ما در کتاب خویش نام برده است و از نام‌های ما با بهترین نام‌ها و گرامی‌ترینش نزد خود به کنایه سخن گفته است و نیز از دشمنان و مخالفان ما در کتابش نام برده است و از آنها با بدترین نام‌ها و منفورترین آنها نزد خود و بندگان پرهیزکارش به کنایه نام برده و برای آنان مثل‌هایی آورده است.»
در کتاب کافی و تفسیر عیّاشی از امام صادق(ع) و نیز در کتاب کنز الفوائد با اسناد متعدّد به نقل از ابن عبّاس و در «تفسیر» فرات بن ابراهیم با اسناد متعدّد از اصبغ بن نباته آمده است که امیرمؤمنان(ع) فرمودند:
«قرآن بر چهار ربع نازل شده است. یک ربع درباره ماست و یک ربع درباره دشمنان ماست و یک ربع آن سنن و امثال است و یک ربع دیگر آن واجبات و احکام است و کریمه‌های قرآن از آن ماست.»۳
عیّاشی بر این روایت افزوده است: و کریمه‌ها و محاسن و بهترین‌های قرآن از آن ماست… الخ. مانند این روایت در روایت خثیمه، قبلاً آمده است؛ ولی در آنجا آمده: «قرآن بر سه ثلث نازل شده است» و ظاهراً این تقسیم به معنای مساوی کردن حقیقی یا تفریق از تمامی وجود نیست؛ بنابراین با اختلاف دو روایت در سه ثلث یا چهار ربع بودن مشکلی پیش نمی‌آید. همچنین با افزوده شدن بعضی بخش‌ها به ثلث یا به ربع یا کاستن بعضی بخش‌ها از آن یا تداخل بعضی بخش‌ها با یکدیگر مشکلی حاصل نمی‌گردد. از این روست که احکام و سنن و امثال نیز به آنان تأویل شده است. آنچه که گفته ما را تأیید می‌کند، سخنی است که صفّار در بصائر الدّرجات با اسناد از حضرت علی(ع) نقل می‌کند که ایشان فرمودند:
«دو سوم قرآن درباره ما و شیعیان ماست و هر چه که از خیر و نیکی در آن است، برای ما و شیعیان ماست و یک سوم باقی مانده را با سایر مردم شریک هستیم و هر چه از شرّ و بدی باشد، از آن دشمنان ماست … الخ.» از موارد تأیید این سخن، آن است که همه آنچه را که ائمه در تفسیر خود از بطن قرآن و تأویل آن گفته‌اند، درباره آنها و شیعیان آنها و دشمنانشان است؛ کما اینکه بیشتر تفاسیر ظاهری آنان نیز چنین است. پس تأمّل کن!
در کتاب «احتجاج» از امام باقر(ع) روایت شده است که فرمودند:
«پیامبر(ص) در خطبه روز غدیر فرمودند: «ای مردم! این علی است که بر من از شما سزاوارتر و از شما به من نزدیک‌تر است و خداوند و من از او راضی هستیم و هر آیه‌ای که خدا در آن خشنود باشد، در شأن اوست و هرگاه در هر آیه‌ای که ایمان آورندگان را با آن مورد خطاب قرار داده است، آن را با او شروع کرده است و هر آیه‌ای که با مضمون ستایش در قرآن نازل شده، در شأن اوست. ای مردم! فضایل علی در نزد خداوند عزّوجلّ است و آن را در قرآن بر من نازل نمود و تعداد آن از شماره بیرون است و نمی‌توانم آن را در یک مجلس ذکر کنم. پس هر کس شما را به آن خبر داد یا به شما شناساند، باورش کنید.»۴
در کتاب «مناقب» ابن شهر آشوب آمده است که:
معاویه به ابن عبّاس گفت: ما به همه جا نامه نوشتیم و مردم را از ذکر مناقب علی بر حذر داشتیم، تو نیز زبان از مدح علی درکِش. گفت: آیا ما را از قرائت قرآن نهی می‌کنی؟ گفت: نه، گفت: آیا ما را از تأویل آن نهی می‌کنی؟ گفت: آری. گفت: آیا قرآن بخوانیم و سؤال نکنیم؟ گفت: از غیر اهل بیت خود سؤال کن. گفت: ولی قرآن بر ما نازل شده است، آنگاه ما از دیگران بپرسیم؟ آیا ما را از عبادت خداوند عزّوجلّ بازمی‌داری؟ بنابراین تو امّت را نابود می‌کنی.
در «توحید» صدوق و دیگر کتب با اسناد مختلفی آمده است که امام صادق(ع) فرمودند:
«هر آیه‌ای که در قرآن با لفظ «یا ایّها الّذین آمنوا» آغاز می‌شود، علیّ بن ابی طالب(ع) امیر و رهبر و شریف و نخستین فرد آن است و نیز این خبر از جماعتی از اصحاب و تابعان نقل شده است.»
همچنین در کتاب توحید با اسنادی از امام صادق(ع) نقل کرده است که فرمودند:
«هر آیه‌ای که به بهشت رهنمون باشد، درباره پیامبر(ص) و ائمه(ع) و شیعیان و اتباع آنان است و هر آیه‌ای که به دوزخ رهنمون باشد، درباره دشمنان و مخالفان آنان است؛ اگرچه آیات درباره گذشتگان است؛ ولی هر آنچه که درباره خیر و نیکی باشد، همچنان بر اهل خیر این امّت جاری و ساری است و هر آنچه که درباره شرّ و بدی باشد، درباره اهل شر جاری و ساری است.»
در تفسیر عیّاشی از عمر بن حنظله به نقل از امام صادق(ع) روایت شده است که روزی از امام درباره آیه «قُلْ کَفَی بِاللهِ شَهِیدًا بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ؛ ۵ بگو کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد.» پرسیدم، ایشان وقتی دیدند که من در این آیه و موارد همانند آن در قرآن کندوکاو می‌کنم، فرمودند:
«ای عمر! بس است، هر آنچه در قرآن کریم از آغاز تا پایان آن آمده است و به این آیه مانند است در شأن ائمه(ع) است و آنها مورد نظر آن آیه بوده‌اند.»۶
صدوق و کلینی از عبدالله بن سنان روایت کردند که گفت:
ذریح محاربی گفت: روزی از امام صادق(ع) درباره آیه «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ؛ ۷ سپس باید آلودگی خود را بزدایند.» سؤال کردم. فرمودند:
«مراد از این آیه دیدار امام است.» وی می‌گوید: من خود به سراغ امام رفتم و از امام(ع) پرسیدم: فدایت شوم، درباره آیه «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ» پرسش دارم، فرمودند:
«معنای آن کوتاه کردن شارب و ناخن‌ها و مانند اینهاست.» من سخن ذریح را برایش تعریف کردم، فرمود: «هم ذریح راست می‌گوید و هم تو درست می‌گویی. قرآن ظاهری دارد و باطنی. آیا کسی تحمّلی در حدّ تحمّل و ظرفیّت ذریح دارد؟»
مؤلّف می‌گوید: این سخن امام(ع) صراحت دارد که ایشان امثال این تأویل‌ها را از بیشتر مردم حتّی از ابن سنان که از فضلای اصحابشان بود، به دلایلی کتمان می‌کردند؛ امّا ظاهراً وجه تناسب دو معنی در خبر آن است که پلیدترین ناپاکی‌های روحانی، جهل و گمراهی و اخلاق نکوهیده است که با دیدار امام از میان می‌رود، کما اینکه ناپاکی‌های ظاهری با کوتاه کردن ناخن و مانند آن از بین می‌رود؛ زیرا کلمه «التفث» به ناپاکی‌ها و نامرتّب بودن، تفسیر شده است. در «کافی» به نقل از سعد خفا آمده است که وی از امام باقر(ع) پرسید:
آیا قرآن سخن می‌گوید؟ ایشان فرمود: «ای سعد! نماز نیز سخن می‌گوید و دارای صورت و خلقتی است که امر و نهی می‌کند.» وی گفت: با شنیدن این سخن رنگ چهره‌ام تغییر کرد و گفتم این سخنی است که نمی‌توانم آن را به مردم بگویم. فرمود: «آیا مردم به کسی جز شیعه ما گفته می‌شود؟ هر کس نماز را نشناسد، حقّ ما را انکار کرده است.» سپس فرمود: «ای سعد! خداوند عزّوجلّ فرمود: «إِنَّ الصَّلَاۀَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاء وَ الْمُنکَرِ وَلَذِکْرُ اللهِ أَکْبَرُ؛ ۸ نماز از کار زشت و ناپسند باز میدارد و قطعاً یاد خدا بالاتر است.» در تفسیر عیّاشی از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمودند: «خداوند عزّوجلّ ولایت ما اهل بیت را قطب قرآن و قطب همه کتاب‌ها قرار داده است. آیات محکم قرآن بر اساس ولایت ما می‌چرخد و کتب دیگر به آن اشاره نموده است و ایمان با آن مشخّص می‌گردد… الخ.»۹
عیّاشی همچنین از امام حسن بن علیّ بن ابی طالب(ع) روایت نمود که فرمودند:
«هر کس فضل امیرمؤمنان(ع) را انکار کند، تورات، انجیل، زبور، صحف ابراهیم و دیگر کتب الهی را تکذیب کرده است»؛ زیرا هر یک از آنها که نازل شدند، مهم‌ترین چیزی که در آنها پس از توحید خداوند و اقرار به نبوّت پیامبر آمده است، اعتراف به ولایت علی(ع) و اهل بیت طیّبین او(ع) می‌باشد و مشابه این روایت در تفسیر امام حسن عسکری(ع) آمده است. اگر بخواهیم بیشتر روایاتی را که بر موضوع بحث ما دلالت دارد، بیاوریم، سخن به درازا می‌کشد. ما به همین اندازه در اینجا بسنده می‌کنیم و امیدواریم خداوند ما را به حقّ و درستی توفیق دهد.
پی‌نوشت‌ها:
۱. سوره اعراف (۷)، آیه ۳۳.
۲. تفسیر عیّاشی، ج ۲، ص ۲۰، ح ۳۶.
۳. همان، ج ۱، ص ۲۰، ح ۱؛ تفسیر فرات کوفی، ج ۱، ص ۴۵، ح ۱.
۴. احتجاج طبرسی، ص ۶۱.
۵. سوره رعد (۱۳)، آیه ۴۳.
۶. تفسیر عیّاشی، ج ۱، ص ۲۵، ح ۸.
۷. سوره حج (۲۲)، آیه ۲۹.
۸. سوره عنکبوت (۲۹)، آیه ۴۵.
۹. تفسیر عیّاشی، ج ۱، ص ۱۶، ح ۹.
