عصر امام خمینى، قدس سره -۱

قسمت اول
میر احمدرضا حاجتى

و نرید ان نمن على الذین استضعفوا فى الارض و نجعلهم الائم و نجعلهم الوارثین. (۱)

رهبر معظم انقلاب اندک زمانى بعد از رحلت و عروج روح ملکوتى حضرت امام، قدس سره، با اشاره به این مطلب مهم و اساسى که «امام کبیر ما عصر جدیدى را آغاز کردند»، تاکید فرمودند:

بزرگترین وظیفه ما این است که مشخصات عصرى را که امام، رضوان الله تعالى علیه، آغاز کردند وملت را در فضاى آن قرار دادند و به جهان اعلام فرمودند بدانیم و این مشخصه ها را حفظ کنیم… (۲)

آنچه بوضوح مشهود است وبیقین محسوس، این است که با وقوع انقلاب اسلامى در ایران و استمرارآن، جهان در حال انتقال به عصرى جدید و دوره اى نو است. دوره اى که ویژگیهاى خاص و منحصر به فردش آن را از دگر ادوار مختلف و پرتلاطم حیات بشرى جدا مى سازد. مقام معظم رهبرى، حضرت آى الله خامنه اى در تعریف و توصیف این واقعیت مى فرمایند:

امروز یک عصر و یک دوران جدیدبه وجود آمده است، دوران جدید راباید دوران امام خمینى نامید: با آغازدوران جدید نه تنها در ایران یاکشورهاى اسلامى مردم به باورهاى الهى بازگشته اند بلکه در سطح جهان، عقیده اى مذهبى و گرایشى معنوى درمیان جوامعى که دهها سال تحت سلطه حکومتهاى ضد مذهب زندگى کرده بودند رشد نموده است. (۳)

ایشان در جاى دیگر، در این باره مى فرمایند:

امروز در دنیا گرایش به دین شروع شده است. (۴)

و تاکید مى فرمایند:

قرن حاضر قرن گرایش عمومى بشریت، به معنویت و دین است. (۵)

خلف صالح خمینى، قدس سره، دگر بار تاکید مى نمایند که:

ما امروز نشانه هاى رشد معنویت و افول مادیت را در دنیا مى بینیم. (۶)

در این عصر که مقام معظم رهبرى بحق آن را عصر امام خمینى، قدس سره، نامیدند امواج گسترده توجه به ارزشهاى معنوى و رویکردوسیع بشر جهت بازیابى هویت دینى و پشت پا زدن به باورهاى خداستیزانه در میان همه ملل و فرق دنیاى امروز، خصوصا کانون فعلى ترویج الحاد و دین ستیزى یعنى جهان غرب، چشمان جهانیان رامتحیرانه به خود خیره نموده است.

به تعبیر سید شهیدان اهل قلم:

اکنون بار دیگر انسان از زمین وقفس خودش روى گردانده است و به عالم معنى و آسمان توجه یافته…

انسان یک بار دیگر تولد یافته و عصردیگرى آغاز شده است. (۷)

وى با نگاهى بصیرانه وضعیت جهان معاصر را اینچنین تشریح مى کند:

جهان امروز در دوران انتقال از یک عصر به عصرى دیگر قرار دارد. و تااین انتقال به انجام رسد دیگر روى ثبات را به خود نخواهد دید.

شهید آوینى با اشاره به مبدا این تحول عظیم مى نویسد:

این دوران با پیروزى انقلاب اسلامى در ایران آغاز شده است و به این لحاظ دهه شصت را باید اولین دهه از این تجدید عهد محسوب داشت. (۸)

یکى دیگر از اندیشمندان معاصرنیز در این رابطه چنین اظهار مى دارد:

اگر بنا باشد تاریخى را براى احیاى هویت دینى (در جهان معاصر)در نظر بگیریم آن تاریخ ۱۹۷۷ میلادى یعنى مقارن با پیروزى انقلاب اسلامى ایران که خیزش عظیمى را براى تفکرات دینى در تمام ادیان به وجودآورد، مى باشد.

وى در ادامه مى افزاید:

آخرین آمارها در مورد احیاى تفکردینى که در سال ۱۹۹۰ صورت پذیرفته نشان مى دهد که تقریبا ۷۰%مردم اروپا احساس دیندارى مى کنند.

در تمام ادیان از هندوئیسم گرفته تابودیسم و… و انواع فرقه هاى مسیحیت همه از یک نوع بازگشت به تفکر دینى خبر مى دهند.

وى تاکید مى کند:

انقلاب اسلامى موجب احیاى تفکردینى در جهان گشت. (۹)

یکى از محققان در تبیین مبدانهضت جهانى دینگرایى در عصرجدید مى گوید:

اسلام دینى جهانى است و انقلاب اسلامى امروز سراسر عالم را تکان داده است وقتى به دنیا نگاه مى کنیم مى بینیم تمام جهان اسلام به حرکت درآمده است و همه جا صحبت ازتجدید حیات اسلام و لزوم هدایت ورهبرى اسلامى است.

ایشان مى افزاید:

در کشورهاى دیگر جهان، احترام به اسلام و کوشش براى شناخت آن وبه دنبال این شناخت اعتقاد به اسلام روز به روز رشد یافته و حتى ادیان دیگر هم کم کم معانى تازه گرفته اند وسیرى نو را آغاز کرده اند. (۱۰)

به هر جهت، توجه و رویکرد بشرکنونى به حوزه معارف دینى، مذهبى جهت بازخوانى عوامل اساسى ومفاهیم کاربردى شکل دهنده حیات معنوى و مادى، واقعیتى غیر قابل انکار بوده که مورد اعتراف بسیارى از افراد مطلع و محقق و صاحب نظرقرار گرفته است.

و در حقیقت:

بشر کنونى همه امیدش به دین ومعنویت است. بشر سرش به دیوارخورده، باز گشته، تا خود را بیابد، غرب هم همه امیدش الان به دین است.

پوپر و امثال او یعنى پوزیتیویستهاکه پشت به دین کرده اند پنبه غفلت درگوششان است. به وضع معاصر غرب نظرى بیندازید! در تفکر غالب متفکران معاصر چه اهل دین و چه غیراهل دین توضیحاتى راجع به دین ومعنویت دارند. (۱۱)

امام خمینى و احیاى فکر دینى
«آرتگا گاست » متفکر اسپانیایى با اشاره به تحولات عمده اى – که ساختار زندگى انسان کنونى بویژه انسان غربى را در معرض خطرات عمده اى قرار داده است – مى نویسد:

گفته اند و شاید هم نه بى دلیل که همه اصول نوآورانه عصر جدیداکنون خود در وضعیتى بحرانى قرارگرفته اند. در تایید این نظر دلایلى چندوجود دارد که نشان مى دهد انسان اروپایى (غربى) مشغول جمع کردن خیمه و خرگاه خویش از سرزمین نوینى است که طى سیصد سال گذشته در آن رحل اقامت افکنده بود، این انسان آهنگ عزیمت به قلمروتاریخى و شیوه زیستى دیگرى دارد. (۱۲)

در نگاه بسیارى از اندیشمندان واقع نگر و تحلیلگران منصف تحولات بین المللى، ملى و تاریخى و… مورداشاره نگارنده سطور فوق، چیزى نیست، مگر حیات طیبه اى که بابهره گیرى از ابعاد مثبت تمدن بشرى در چارچوب ارزشهاى معنوى واخلاقى و باورهاى دینى و الهى معنى یافته و تشخص پیدا مى کند، باورهاى دینى و مفاهیم مذهبى که دین مبین اسلام مصداق متعالى آن و تنهانسخه شفابخش دردهاى دیرین بشراست.

و آنچه در این مقال بر آن اصرارورزیده و پاى مى فشاریم این مهم است که تقدیر الهى و محاسبات غیبى بار مسؤولیت تاریخى زمینه سازى حیات مجدد معنوى بشریت را برعهده یگانه دوران حضرت امام خمینى، قدس سره، نهاد و ایشان بودکه طرحى نو درانداخته و رجعت دوباره ساکنان سیاره زمین را به خداجویى و دین باورى رهبرى نمودو آن را تعالى بخشید.

حضرت امام، قدس سره، صفحه جدیدى از حیات پر فراز و نشیب انسانى را رقم زده و عصر جدیدى راآغاز نمودند که مقام معظم رهبرى بحق آن را عصر امام خمینى، قدس سره، نامیدند، عصرى که درنگاه صاحبنظران صاحب بصر، سرآغاز حکومت جهانى اسلام به رهبرى حضرت ولى عصرحج بن الحسن العسکرى، علیه السلام، است.

فصل الخطاب در این زمینه کلام نورانى حضرت امام، قدس سره، مى باشد، آنجا که فرمودند:

انقلاب مردم ایران نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچمدارى حضرت حجت، ارواحنافداه، است. (۱۳)

بسیارى از صاحب نظران معاصر با تایید نظریه شروع دوره انتقالى بشر معاصر و رویکرد او به قلمرو تاریخى دیگر و شیوه زیستى جدید در تشریح ماهیت و بررسى ویژگیهاى منحصر به فرد این دوره صراحت بیشترى را در کلام خوداستخدام نموده اند.

پروفسور «یاوس اوسوس » تازه مسلمان آلمانى و قائم مقام دانشکده فنى دانشگاه برمن آلمان و از رهبران برجسته مسلمانان آلمانى زبان دراروپا در این ارتباط چنین اظهارمى دارد:

بیدارگر]قدس سره[امام خمینى همه موحدان در عصر ماست، احیاى دین و معنویت در روزگارى که سیطره مادیت و ابزار مادى واندیشه هاى ضد معنوى جامعه بشرى را در چنبره خود گرفته بود مدیون و یاران]قدس سره[امام خمینى انقلاب اسلامى است. من کلام امام و جانشین برحق ]قدس سره[خمینى ایشان – امام خامنه اى، روحى فداه، رابه نفخه صور براى «زنده دلان خاموش » روى زمین تعبیر مى کنم.

وى با اشاره به اینکه هر کس درضمیر آگاه خود صداى اسرافیلى امام خمینى را نشنید یقینا در خواب غفلت مانده است، اضافه مى کند:

من با توجه به حقایق آشکارى که در متن واقعى جوامع و حکومتهاى غربى مى بینم و با توجه به الهاماتى که از اشارات و رهنمودهاى پیامبرگونه امام خامنه اى مى گیرم یقین دارم که قرن چهاردهم هجرى قرن امام خمینى و امام خامنه اى است و این بزرگواران حکومت بر روى زمین را به دست صاحب الزمان، علیه السلام، مژده مى دهند تا بعد از این، همه اعصار و قرون به نام اهل بیت پیامبر، صلى الله علیه وآله، باشد.

احمد هوبى، اندیشمند وروزنامه نگار تازه مسلمان سوئیسى، نیز در تشریح تاثیرات عظیم انقلاب اسلامى در جمع کارشناسان سازمان پژوهشى و برنامه ریزى آموزشى در تهران گفت:

امروز در اروپا احساس مى شودسقوط دیوار برلین با انقلاب و قیامى که شما آغاز کردید مرتبط است. و این قیام اساسى امروز در اروپا محسوس است. در اروپا، حدود ۱۲ تا ۱۵ میلیون مسلمان زندگى مى کنند که ۱۰۰ هزارنفر آنها در سوئیس هستند.

وى در ادامه افزود:

نه تنها]قدس سره[امام خمینى مسلمانان را بیدار کردند بلکه بر جهان غیر اسلام نیز از خود تاثیر بر جاى نهادند.

ایشان اضافه کردند:

بدانید آن مرد سالخورده که رهبرشما بود هرگز نمرده است بلکه همواره زنده است و فعال، چرا که همه این تحولات به دست ایشان ایجاد شده است. (۱۴)

حمد لنسل، رئیس مرکز فرهنگى تجدید حیات اسلام در اتریش، طى مقاله اى تحت عنوان تاثیر نهضت امام خمینى بر اروپا مى نویسد:

بى تردید انقلاب اسلامى امام خمینى نه تنها تصویر تازه اى ازاسلام در اروپا ارایه کرد بلکه حتى زندگى مذهبى غیر مسلمانان را هم دگرگون ساخت به عبارت دیگر امروزحتى در اروپا نیز مذهبى بودن ارزش و معنى تازه اى یافته است. این عبارت را رئیس جمهور سابق اطریش در یک سخنرانى بیان کرد که انقلاب اسلامى به تمامى افراد مذهبى اعتبار و اتکاى به نفس تازه اى ارزانى داشت. (۱۵)

طلال عتریسى، استاد دانشگاه لبنان هم با تاکید بر پیوند اساسى تحولات جارى در زمینه رویکردمعنوى بشر با خصیت حضرت امام تصریح مى نماید:

رهبرى امام خمینى و پیروزى انقلاب اسلامى اساس حرکت و تحول جهان کنونى مى باشد. (۱۶)

چنانکه یکى دیگر از اندیشمندان مسلمان در این زمنیه مى گوید:

امام خمینى آغازگر عصر تازه اى در تاریخ اسلام و زندگى مسلمانان است، از ویژگیهاى این عصر هم مى توان غور و تعمق مسلمانان نسبت به اسلام را برشمرد و هم جهانى شدن حیات سیاسى اسلام را. (۱۷)

مدیر مرکز پژوهشى اسلامى درفرانسه با اشاره به عظمت روحى وفکرى حضرت امام و ویژگیهاى منحصر به فرد ایشان مى گوید:

امام خمینى ۱۴ قرن را در اعمالش خلاصه کرد… ما خیلى خوشبخت هستیم که در این عصر (امام خمینى)زندگى مى کنیم،

گویى در عصر پیامبر اکرم زندگى مى کنیم.]صلى الله علیه وآله[وى تصریح مى کند:

مردم جهان همه مشتاقند از تعالیم امام خمینى پیروى کنند; در اکثرکشورها جنبشى آغاز شده، حتى درجوامع غربى ما مى بینیم که مسایل تحت بازنگرى قرار گرفته است…

اکنون خیلى ها مى دانند که اسلام پاسخگوى مشکلات بشرى است.

ایشان اضافه مى نماید:

جهان در حال تحول است وارزشهاى جهانى در حال تغییر، غرب دچار فروپاشى تدریجى شده است واسلام جلوه خود را در سراسر جهان نشان داده است.

دکتر عادل عبدالمهدى با بیان این نکته بسیار مهم که «میلیونها نفر درغرب در انتظار نجات بخش و مسیح هستند» مى گوید:

اگر اسلام بدرستى معرفى شودمى تواند براى آنها نجات بخش باشدتعالیم اسلام راهى براى رهایى ازسرنوشت محتوم تمدن غرب یعنى نابودى است. (۲۸)

پرفسور اسماعیل کیلبس، فیلسوف برجسته فرهنگ اسپانیولى زبانها، هم با اشاره به حیات مجدددین در صحنه زندگى بشر در وصف این واقعیت عظیم چنین مى گوید:

دین زنده شده است، کلیساها جان تازه گرفته اند، توجه به مذهب واندیشه هاى مذهبى در دانشگاههادیگر زشت و کم بها تلقى نمى شود.

زیباییهاى معنوى در زندگى روزمره مورد بازیابى قرار گرفته است. جهان براى نجات و زیبا کردن روابط اجتماعى اش به قدرت دینى وجاذبه هاى معنوى گرایش شدید پیداکرده است.

وى تاکید مى کند:

و این همه ناشى از دعوت نوینى با]قدس سره[بود که امام خمینى انقلاب دینى اش در عرصه افکار وذهنیت جامعه جهانى آغاز کرد. (۱۹)

دین گرایى در عصر جدید
ویژگیهاى نهضت گسترده دین گرایى انسان عصر جدید را اززبان نگاه برخى از شخصیتها ومطبوعات جهان غرب مورد بررسى مضاعف قرار مى دهیم:

فورید کالمر، جامعه شناس وسردبیر روزنامه ایتالیایى «آل استمپا» و استاد دانشکده مسایل بین المللى دانشگاه کلمبیا با اشاره به رویکرد و رجعت دوباره بشر به پیامهاى معنوى و الهى مى نویسد:

به سبب خداجویى در میان مردم آمریکا بر میزان توجه آنان به مسایل مذهبى چه به صورت فردى و چه ازلحاظ اجتماعى افزوده شده است. این امر بدون شک مهمترین ومنحصرترین رویداد دهه هفتاد وهشتاد در آمریکاست و اگر بگوییم این جریان همه جامعه آمریکا و رفتارمردم و فرهنگ کشور را در سالهاى آینده این قرن تحت تاثیر قرار خواهدداد حرف باطلى نگفته ایم. (۲۰)

بیل سایرز، روزنامه نگار و محقق آمریکایى طى ده برنامه متوالى که ازشبکه تلویزیونى عمومى (بدون آگهى)(ثآت) پخش شد گفت:

مردم در سراسر جهان ازمادى گرایى و ماتریالیسم خسته شده اند و بسرعت به سوى معنویت باز مى گردند، این بازگشت چندى است که آغاز شده است.

وى افزود:

دین و پیروى محض از اصول آن بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. (۲۱)

جورج ویگل، متفکر غربى مى گوید:

غیر مادى – مذهبى شدن جهان یکى از واقعیتهاى برجسته در زندگى اواخر قرن بیستم است. (۲۲)

و همچنین جرج متالینوس، استادعلوم سیاسى کلیسا و دانشکده الهیات آتن تصریح مى کند که:

در این عصر مذهب و بازگشت به دیانت رونق گرفته است. (۲۳)

پروفسور جان کین دانشمندانگلیسى در مصاحبه اى مطبوعاتى مى گوید:

این روزها در آمریکا و انگلیس، فرانسه، اسپانیا بازگشت دینى آنقدرقوى است که همه چیز را تحت الشعاع قرار داده است. (۲۴)

و پروفسور خوزه ماریا، رئیس دانشکده تاریخ باستان دانشگاه مادرید اظهار مى دارد که:

الان در غرب کلیساها پرجمعیت تراز سابق اند. الان در دنیا رویکرد به مذهب چشمگیر است. (۲۵)

در اینجا به نقل این چند اظهار نظراز باب مشت نمونه خروار است بسنده مى کنیم و پدیده مهم رویکرددینى و مذهبى و معنوى بشر معاصرغرب و رویکرد دوباره به دین را ازطریق منابع موثق در میان اخبار واطلاعات و گزارشهاى متعدد وگوناگون جستجو و بررسى مى نماییم.ادامه دارد

پى نوشتها:

۱. سوره قصص (۲۸)، آیه ۵.

۲. از سخنرانى ایشان در تاریخ ۲۸/۳/۱۳۶۸.

۳. اولین سالگرد ارتحال امام، قدس سره، مرقد امام، ۱۶/۳/۶۹.

۴. در جمع تشکلهاى اسلامى دانشگاههاسراسر کشور، ۱۸/۱۰/۷۴.

۵. در دیدار با اعضاى ستاد پیگیرى قطعنامه ۵۹۸، روزنامه ابرار ۱/۱۰/۷۰.

۶. روزنامه اخبار، ۲۶/۵/۷۶.

۷. مجله سوره، دوره دوم، ش ۱۰.

۸. مجله دانشجو، ویژه نامه شهید آوینى، ص ۶۶، تابستان ۷۷.

۹. پروفسور محمدحسین هدى، اندیشمندمسلمان مقیم اطریش، در مصاحبه باروزنامه کیهان، ۲۵ و ۲۹/۱۱/۷۶.

۱۰. شمس الدین رحمانى، ماهنامه نیستان، ش ۱۳، مهر ۷۵، ص ۹.

۱۱. دکتر رضا داودى، کیهان، ۲۰/۵/۶۹.