موعود پایگاه اینترنتی موعود
جامعه انسانی متشکل از زنان و مردان استکه دارای حقوقی اند؛ در این میان در طول زمان حقوق زنان به بهانه‌های مختلف خصوصا در آخر الزّمان پایمال شده است.
شناخت این آسیبها و فتنه های آخرالزمانی و بلاهایی که بر جامعه زنان در عرصه‌های مختلف می‌آید و ریشه‌یابی آن ضروری و لازم بوده تا با بررسی الگوی دین شناختی زنان با تکیه بر سیره معصومین خصوصا حضرت زهرا علیهم السلام برای رهایی بانوان از این فتنه ها و راه یافتن به وادی رشد وترقی راهکارهایی ارائه شود .
دیدگاه در این پژوهش جامعه شناسانه و با روش توصیفی و تحلیلی و بااستفاده از منابع روایی و تاریخی خواهد بود . فتنه و آسیب ها آخر الزّمان در چندین عرصه اجتماعی ، فرهنگی ،اعتقادی و اقتصادی صورت میگیرد.
اوضاع نابسامانی از جامعه زنان در روایات ازجمله بی بندباری ها ، دور ی از دینداری و شکستن حدود الهی به تصویر کشیده شده است همچنین در روایات نیز راه حل و راهنمایی هایی برای درمان این آسیبها داده شده است که بهترین راهکار از جانب حکومت اسلامی در ترویج سبک زندگی اصیل اسلامی می تواند صورت پذیرد تا در کنار رعایت تقوا و عفت وپاکدامنی و علم آموزی آسیب پذیری کاهش یابد .
واژگان کلیدی: حضرت زهرا ،آخر الزّمان ، زنان ، آسیبها ،راهکارها
فهرست محتوا
مقدمه
در ظاهر زنان نیمی از جامعه بشری هستند ولی در واقع تمام جامعه هستند ومردان جامعه نیز از آنان متولد و در زیر سایه تربیتی زنان رشد می کنند و در حرکت و اشتغال محتاج همکاری زنانند. مسئله زنان از مهم‌ترین مسأله در نظام اجتماعی است.
این مقاله به آسیبهای زنان در آخر الزّمان و نقش آنان اعم از سلبی و ایجابی در عرصه‌های مختلف سیاسی ،اقتصادی و فرهنگی و اعتقادی خواهد پرداخت . در این نگارش با رویکرد اجتماعی به بررسی صدمات و آسیبهای زنان با محوریت روایات آخر زمانی میپردازد .نویسنده معتقد است که روایات در موضوع تکالیف منتظران و برخی از نشانهای ظهور و آنچه درباره آخر الزّمان و آستانه ظهور امام عصر علیه السّلام بیان شده قابلیت ارائه برنامه تربیتی در راستای تربیت نسل منتظران را دارد.
در بررسی موضوع حاضر از منابع روایی ،تاریخی ،اجتماعی و تحلیلی مدد گرفته می شود و با روش توصیفی و تحلیلی مورد کاوش قرار میگیرد .در رابطه با موضوع مقاله نگاشته‌هایی به تحریر در آمده است:
کتاب معرفت امام زمان و تکلیف منتظران اثر ابراهیم شفیعی سروستانی که به دو مبحث پرداخته است: اول، مباحث ناظر بر شناخت امام مهدى علیهالسلام و ویژگى‌هاى آن حضرت به عنوان امام زمان و آخرین حجت خدا بر روى زمین؛ دوم مباحث ناظر بر شناخت، تکالیف و وظایف منتظران در عصر غیبت، در وجوه فردى و اجتماعى است..کتاب معرفت امام زمان در هشت بخش که عبارت‌اند از:
- ۱- زندگى و شخصیت امام مهدى (ع)،
- ۲- معرفت امام زمان (ع)،
- ۳- مبانى و کارکردهاى انتظار،
- ۴- ظهور و آخرالزمان،
- ۵- تعیین زمان براى ظهور،
- ۶- جهان بعد از ظهور،
- ۷- بایسته‌هاى گسترش فرهنگ مهدوى
- ۸- جلوه‌هاى انتظار سامان یافته است.
کتاب زنان منتظر اثر مریم معین الإسلام در ۶ فصل تألیف شده که به مراحل مختلف تربیتی لازم برای زنان و تربیت نسل صالح ومنتظر می پردازد. کتاب مهدی منتظر اثر آیت الله خراسانی راجع به دین و سستی مردم با موضوعات رای و بدعتها ، تغییر حلال و حرام ، تسلط اشرار، وضع حکومت و هیئت حاکمه ،حکومت نا اهلان ،حکومت زنان و کودکان و خواجگان، رواج فساق پرداخته است.
مقاله نگاهی به رخدادهای آخرالزمان از منظر قرآن نویسنده علی نصیری که در اولین شماره پژوهش های مهدی منتشر شده است.در این مقاله به مفهوم شناسی آخر الزّمان و تفاوت آن با اشراط الساعه پرداخته و نشانهای آخر الزّمان را از دیدگاه قران و اسلام ومسیحیت و یهودیت آورده است.
در نوشته‌های فوق الذکر به طور کلی اعم از زنان و مردان از روایات با موضوع انتظار مورد بررسی قرار گرفته اما در مقاله حاضرخاص به زنان و تأثیر پذیری و تاثیرگذاری آن در جامعه دینی با توجه به مسائل اجتماعی و روایاتی که به زنان آخر الزّمان اشاره داشته موردکاوش و بررسی قرار میگیرد .
مفهوم شناسی
در مطلع بحث به جهت اهمیت واژگان لازم است واژگانی توضیح داده شود.
آخر در لغت به معنای پایان و انتها است. (طبرانی ، ۱۳۸۵، ص ۹)
زمان در هرعلمی تعریف خاصی شده است اما بطور کلی عامل به وجود آورنده زمان یعنی چرخش زمین به دور خورشید که سال را تشکیل می دهد وچرخش ماه به دور زمین که ماه را تشکیل می دهد و چرخش زمین به دور خودش که روز را تشکیل میدهد است.
با توجه به این دومعنا لغوی ، معنای آخر الزّمان پایان و انتهای چرخش زمین و ماه و خورشید به عبارتی پایان دنیا و شاید به تعبیری بر پایی قیامت باشد.
معنای اصطلاحی آخرالزمان در قرآن کریم نیامده است، ولی آیاتی درباره آینده جوامع انسانی در قرآن دیده میشود که بر حکومت توحید و عدل در آینده زندگی انسان و خلافت و وراثت صالحان بر زمین و پیروزی حق بر باطل دلالت میکند. (سوره اعراف، آیه ۱۲۸و۱۳۷وسوره انبیاء، آیه ۱۰۵و۱۰۶؛ سوره اسراء، آیه ۸۱)
هیچ دینی و آیینی به اندازه اسلام درباره آخر الزّمان پیش گویی نکرده است وپیامبر اکرم از همان آغاز بعثت براساس دانش ماورایی خود به پیشگویی رویدادهاي مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی که در آینده هاي دور روی خواهد داد می پرداختند و به تعبیر برخی از روایات، مسلمانان را از کلیه حوادثی که تا آستانه قیامت رخ خواهد داد خبر می‌دادند. (ابراهیم شفیعی سروستانی ، مقدمه، بیتا)
آخرالزمان در روایات اسلامی در دو معنا به کار رفته است؛
الف) مدت‌زمان بین آغاز نبوت پیامبر اسلام(ص) تا وقوع قیامت، ( مجلسی ، ج۹ ، ص۲۸۶، ۱۴۰۳ ق)
ب) دیگری دوران ظهور امام دوازدهم(ع). ( اربلی ،ج۴، ص۱۹۹، ۱۴۰۵ق)
همچنین در بسیاری از روایات اسلامی اصطلاح آخرالزمان به معنای زمانی دانسته شده که در آن منجی ظهور میکند. ( رک ، صدوق ، ابوجعفر محمد بن بابويه قمى ، ج۲، ص ۵۸۸، ۱۳۶۲ق ) در روایات اسلامی و شیعی، ویژگی‌هایی برای آخر الزمان بیان شده است؛ از جمله آزمون‌های سخت و فتنه‌های آخرالزمان، ظهور منجی و جدال بین حق و باطل، و همچنین غلبه حق بر باطل و عصر طلایی جهان.
برای تعیین زمان آخر الزّمان در روایات اسلامی، نه‌تنها به تاریخ دقیق این مقطع زمانی اشاره‌ای نشده، بلکه تعیین تاریخ دقیق آن تکذیب شده است. بنابر روایات، وقت دقیق ظهور منجی را کسی جز خدا نمی‌داند و از مصادیق علم غیب به شمار می‌آید. (مجلسی، ج ۴۹،ص ۲۳۸، ۱۴۰۳ ق )
با توجه به آنچه گفته شد، در اینجا بابهرهگیری از روایت طولانی سلمان از پیامبر اکرم[۱](مجلسی، ج ۶ ، صص ۳۰۵ – ۳۰۹ ، ۱۴۰۳ق ) و روایت مفصل دیگری که در کتاب الکافی از امام صادق (ع) نقل شده است ویژگیهای مردم در آخر الزّمان تعریف شده است.
در جمع بندی از مباحث فوق در تعریف آخر الزّمان میشود گفت که در اسلام بر معنای اصطلاحی آخر الزّمان تاکید کرده ودرمتون ومنابع اسلامی زمان خاصی برای آن معین نشده و آخر الزّمان همچون قیامت و ظهور امام زمان علیه السّلام نامعلوم است و هر کسی زمانی برای او تعیین کند دروغگو محسوب و تکذیب میشود اما به ویژگیهای آخر الزّمان اشاره شده است که اجتماع و اعتقادات مردم به چه شکلی در خواهد آمد که به نظر نویسنده هر زمانی که علامتها و ویژگی‌هایی که در روایات آمده است تطبیق ومصداق خارجی پیدا کند می‌توان آن را به عنوان آخر الزّمان لحاظ کرد .
آسیب شناسی مسئله زنان در آخر الزّمان
آسیب به معنای گزند ، بیماری و عیبی که بر چیزی عارض شود و موجب فساد و تباهی آن گردد و عارضه‌ای است که به هرچه برسد نابودش میکند . ( ابن منظور ج۱۶ ص ۹ ، ۱۴۰۵ ق ) یکی از عوامل مهم و موثر بر کاربرد مطلوب هر نظام انسانی به شناسایی آسیبهای آن ارتباط دارد این شناخت پای اصلی تعدیل یا اصلاح آسیبهای تلقی می شودوبی توجهی به آسیب یک عنصر مشخص در هر نظام نه تنها منجر به تشدید آن خواهد شد بلکه بر اساس اصل ارتباط متقابل عناصر موجب اختلال و ایجادآسیب در عناصر نظام خواهد شد .لذا آسیب‌شناسی نظام اجتماعی اعم از خرد و کلان برای اصلاح و بهبود پویایی آن لازم و حائز اهمیت است. ( علی اکبری ، راضیه ، ص۷، ۱۳۹۲ ش)
در آینده پژوهی بشر زنان درآخر الزّمان به بسیاری از انحرافات و ناهنجاریها دچار خواهند شد که این آسیبها درسه عرصه اجتماعی و اخلاقی و اقتصادی است که این مقاله درصدد بررسی آن است.
آسیبهای اجتماعی
چجامعه زنان در آخر الزّمان دچار آسیبهایی در حوزه‌های مختلف اجتماعی خواهند شد که در زیر به آن پرداخته میشود.
گسستگی اجتماعی
گسستگی اجتماعی به معنای از دست دادن هویت زنانه و مادرانه و مشغول شدن به هویت کاذب که در اجتماع مجازی برای او تعبیه وقرار داده شده است.
وضعیت زنان آخر الزّمان که در روایات معصومین پیش گویی شده ، وضعیت بحرانی را برای جامعه زنان ترسیم گرده بطوری که در زمان نقل روایت بریا مستمعین عجیب به نظر می رسید ولی در زمان حال قابل مشاهده است. زنان آخر الزّمان ازلحاظ شخصیت و هویت، از حقیقت خودخارج شده و به مردان تشبه پیدا میکنند . [۲]( متقی هندی ، ج ۱۴ ص ۶۱۳،۱۴۰۹)
این ممکن است مطلق تشبّه به جنس مخالف یاتشبّه در انواع پوشش جنس مخالف یا تشبّه در زینت هاى جنس مخالف يا تشبّه در صفات جنسى مختص به جنس مخالف یا تشبّه در کردار و رفتار جنس مخالف باشد. ( ابوالفضل محمدی و مجد ، سایت فقه )
تشبّه به جنس مخالف در اخبار ( میرزا حسین نورى: ، ج۳، ص۲۴۶، ح۳۴۹۵ ،۱۴۰۸ق)مورد نهى واقع شده ونباید مردان صفت تأنّث یا تخنث و زنان صفت تذکّر به خود بگیرند، در فقه شیعه ( أنصاري ،ج ۱ ص ۱۷۵، ۱۴۱۵ق) تشبیه زنان به مردان و برعکس حرام است وکسانیکه به این امر اقدام کنند طبق روایات معصومین از گروه ملعونین هستند. (صدوق ،ص ۵۸۷)،۱۴۰۳ق ) زیرا شخص درصدد است خود را شبیه چیزى کند که نیست و قصد دارد همانند مشبّهبه، جلوه داده شود و این هویت زدایی و تغییر شخصیت و رفتار به تغییر در جنسیت و تغییر در وظایف آنان امتداد پیدا میکند ومنجربه این میشود که زنان مشتبه از انجام وظایف طبیعی و الهی خود حتی در تولید نسل و تربیت آن استنکاف کنند .
عدم عزت نفس
داشتن عزت نفس عامل ممانعت افراد به انجام کارهای پست و بی ارزش میشود .یکی از عوامل ریشه ایی آسیبهای زنان در آخر الزّمان عدم عزت نفس است. در رابطه با وضعیت آخر الزّمان آمده است :هیچ کس به کسی رحم نمی کند و امنیت به پایین‌ترین حدخود میرسد و اگر در جامعه زنی مورد آزار قرار بگیرد کمک نکرده و آزار دهنده نکوهش نمیشود .آنچه که به طور کلی از این روایات (مجلسي – ج ۳۶ ص ۳۳۵، ۱۴۰۳ ق ) ریشه‌یابی و آسیب شناسی میشود بحث عزت نفس زنان است.
برخورداری از عزت نفس در میان زنان باعث تمرکز بیشتر برای زندگی سالم و هویت بخشی به آنان می شود این هویت بخشی در تناسبات روزانه وزندگی شهری اثر گذار است. عدم عزت نفس تبعات بسیاری برای فرد یا اجتماع به همراه دارد که یکی از آن در نظام اجتماعی آخر الزمان این است که امنیت اجتماعی خصوصا برای زنان به خطر می‌افتد..مسأله اصلي اين است كه هويت اجتماعي با افزايش حس تعلق، اعتماد و وابستگي به جامعه موجب ارتقاء احساس امنيت اجتماعي گرديده و متقابلاً، چالشهاي مسأله هويت اجتماعي ،موجب كاهش احساس امنيت و گسترش روحيه ناامني به ويژه در بين زنان مي گردد). (نیازی، محسن؛ فرشادفر، یاسمن، ۱۳۹۰ ش)
منشاء بی امنیتی در اجتماع خصوصا برای زنان معلول چند عاملاست،از یک سو کاهش اعتقاد و ایمان در افراد جامعه که باعث کاهش هویت اجتماعی و عزت نفس زنان می شود منتج به عدم نوع دوستی می گردد . از سوی دیگر از ضعف نظام و قوای نظامی، بی امنیتی در جامعه رواج پیدامی کند . البته باید متذکر شد که حضور نا مناسب و هنجار شکنانه زنان در اجتماع می تواند عاملی دیگر برای سلب امنیت آنان باشد.مورد اولی اثر به مراتب بیشتر دارد که مردم همدیگر رابه سبب اشتراک در نوع یا دین یا وطن دوست نداشته باشند .
انحطاط جامعه به میزان عزت نفس زنان بستگی دارد زیرا عزت نفس پایین باعت تربیت ناصحیح فرزندان وارائه نسلی نا مناسب به جامعه و در نهایت سرنوشت جامعه به خطر خواهد افتاد.
جهل و نادانی به جایگاه زنانه
ریشه بسیاری از کجی ها جهل نسبت به آن مسأله است وزنان آخر الزّمان با وجود پیشرفت ها و تکنولوژی در ظاهر متمدن ومدرنیته درجهل و نادانی باطنی نگه داشته می شوند .
در جوامع ضد دینی برگشت به اعمال و رفتار جاهلیت و حتی فراتر از جاهلیت مدنظر داشته وسعی بر نزول انسان‌ها علی الخصوص زنان به حد حیوانانیت و پست تر از حیوان را دارندو زن را در حد یک کالای دور انداختنی که کاملا امروزه در جامعه غیر دینی مشهود است برسانند.
این جهل و نادانی زنان نسبت به موقعیت خود باعث افراط و ایجاد جریانهای فمنیستی با شعار دفاع از حقوق زنان و تفریطهایی با دید جنس دوم بودن زن شده است که هر دو با وجود شعار زیبنده وزن مدار ومبارزه با مرد سالاری به طریقی حقوق زنان را پایمال کردند. ( حامد شهیدیان ، ۱۳۷۷ش) مدافعان فمنسیم اسلامی بر اعتبار این ادعا که رفتار اسلام با زنان ناعادلانه است تردید می کنند و هر گونه ارزیابی کلی از نگرش اسلام به زنان را گونه‌ای زِبَر روایت میدانند که به باورشان مردود و ناپذیرفتنی است.فمنیست اسلامی ضمن رد برداشتهای متحجرانه اسلام(به زعم خودشان ) می‌کوشند به جای سیاست های سرکوب گرانه علیه زنان گزینه ایی ارائه دهند که در قالب فرهنگ آشنا زنان و مردان ایرانی قرار داشته باشند . (همان ص۶)
در ظاهر اصل فعالیت این جریانهای برای پاسخ‌گویی به مسائل زنان درجامعه بوده است اما چون این جریانها مبتنی بر عقل هوس باز انسان‌ها و یا افکار و اندیشه ناسالم و سودجویانه پشتیبانی شده به گسسته شدن زنان از دین و فرهنگ و فطرت زنانه و باعث سانسور شدن آنها در اجتماع می‌گردند .
آسیب های اخلاقی
از جمله آسیب های زنان در جامعه اخر الزّمان آسیب اخلاقی است که در زیر به آن پرداخته میشود .
بی حیایی و بی بند باری
علامه مجلسی درباره‌ی معنای حیامی نویسد : ملکه ایی نفسانی است که سبب خودداری نفس از کردار زشت و انزجار از فعل خلاف عرف و ادب میشود ( مجلسی ، ج ۷۱ ، ص ۳۲۹، ۱۳۰۳ ق ) طریحی می‌گوید: حیا عبارت است از تغییر روحی و روانی به سبب خوف از آنچه عرفا یا شرعا نقص و عیب شمرده می شود و انسان به آن جهت مورد نکوهش قرار میگیرد. ( طریحی ، ج ۱ ص ۴۸۲، ۱۴۰۸ ق)
زنان همانطوری که منشأ حیاتندممکن است با دور شدن از حیاء و عفت باعث نابودی و به خطر افتادن سلامت خود وجامعه خود گردنند .وضعیت زنان در آخر الزّمان به گونه ایی میشود که امیر المومنان از آن به بدترین زمان یاد می کنند که زنان در فتنه ها شرکت و حلالها را حرام می کنند . ( حر عاملی، ج ۱۵، ص ۳۴۳،۱۴۱۴ ق )
این بی‌بندوباری تا هم جنس گرایی پیش می رود .حضرت صادق علیه السّلام همجنس گرایی وتشویق بر حرام لواط وفسق زنان وکسب مال از فساد و روابط ضد اخلاقی زنان اشاره می فرمایند ( کلینی ، ذیل حدیث۷ بیتا ) تاجایی که در زنان به آمیزش جنسی زنان با یکدیگر و در مردان به لواط رو آورده می شود . ( متقی هندی ،ص ۲۲۶، ۱۴۰۹ ق )
این گروه زنان علاوه بر فساد وفحشایی که در بین اجتماع اسلامی ایجاد میکنند، سلامت روانی جامعه نیز تهدید میکنندکه اختلافات خانوادگی و طلاق ها نتیجه آن است. آنان سلامت نهاد خانواده را به خطر می اندازند و جوانان سالم و عاملان ترقی وپیشرفت جامعه را به گمراهی و بی راهه می کشانند . (ابراهیمی، فاطمه سادات ،۱۳۹۴ش) لذا در روایت دیگری ( متقی هندی ،ص ۴۰۱، ۱۴۰۹ ق) از این زنان در گروه ملعونین آخر الزّمانی یاد شده است.
یکی از تبعات بی بندباری زنان در جامعه ایجاد موج ناامیدی ویاس در میان مردم که نتیجه اختلاف و فاصله گرفتن افراد از یکدیگر است [۳]( تعمانی، صفحه‌ی۲۳۴، باب۱۳،۱۳۹۷ ق ) از بارزترین پیامدها ناامیدی ، احساس بی‌پناهی است؛ پیشوایان معصوم علیهم‌السلام [۴]( صنعاني ، ج ۱۱ ص ۳۷۲، بیتا ) در وصف آستانه ظهور، بر این نکته تأکید کرده‌اند.
تغییر سبک زندگی
در آخر الزمان زنان بدکاره بعضی از امور را به دست گرفته و باطنازی یا رهبری جریانهای مادی و یا سیاسی زمام جامعه را به دست می گیرند .
از ناهنجاری های دیگر دوران آخرالزمان، زن سالاری تا سر حد زن پرستی و قبله قرار دادن زنان است ؛در این روزگار مرد از همسرش اطاعت می کند و او را قبله خود می داند اما از والدین خود نافرمانی می کند. در حقیقت اصول و ارزش‌ها به انحراف رفته و جایگاهها در اجتماع و خانواده تغییر میکند .
روایات تصریح کردند که در آخرالزمان زن را ببینی که با خشونت با همسرش رفتار می کند، آنچه را که او نمی خواهد، انجام می دهد، اموال شوهرش را به ضرر وی خرج میکند. ( مجلسی ،ج ۲۲ص۴۵۳، ۱۴۰۳ ق )
از علل خشونت و یا تسلط زنان می‌توان در دخالت خانواده زن، وابستگی مالی شوهر به خانواده زن، وابستگی عاطفی شوهر به خانواده خود و وابستگی مالی شوهر به زن نام برد. با نظر به تغییرات امروزه سبک و شیوه زندگی اجتماعی و هم¬چنین با توجه به عدم آموزش¬های مناسب در زمینه زندگی زناشویی و همچنین با وجود مشکلات عدیده اقتصادی و وابستگی شدید مالی فرزندان به خانواده¬ها ودخالت اطرافیان در زندگی زوجین و وجود زمینه¬های روان¬شناسی، امروزه شاهد افزایش پدیده نوینی به نام آزار شوهر توسط همسران بوده که بررسی پیامدهای اجتماعی و فردی آن نیاز به مطالعات دقیق¬تر ضروری به¬نظر می¬رسد. ( سعید غلامزاده ، مقدمه و نتیجه ، ۱۳۹۷ ش) بنابراین تغییرات سبک زندگی و موازین اسلامی به سمت غربی و بی دینی رفته و تقلید ازسبک غربی عامل اصلی روند زن سالاری و تسلط نامناسب زنان است.
عمل کردن به پوسته دین
در زندگی بعضی مردم آخر الزّمان دین و قوانین دینی جایگاهی نداردو از دین جز نام و از قران جزء خط چیزی باقی نمی‌ماند ،مسجدها زیبا ولی خالی است وازدین به پوسته آن توجه میشود (همان ) در حالی که راه حق همان چیزی است خدا برای سعادت بشر تعیین کرده است و بی توجهی به آن دچار شدن به انحرافات و هلاکت خواهد بود( مجلسی، ج ۶ ، صص ۳۰۵ – ۳۰۹ ، ۱۴۰۳ق)
لجاجت
عامل دیگری بر عدم پذیرش احکام شرعی و یا قوانین اجتماعی لجاجت است. ریشه لجاجت در چندین مسأله قابل بررسی است.ممکن است برای افرادعلم و آگاهی نسبت به مسائل وجود داشته باشد ممکن است بر اثر خصلت لجاجت ویا سوءرفتار و تدابیر بد اطرافیان باشد یا مشکلات اجتماعی و اقتصادی وتحقیرهایی که به عقده و کینه تبدیل شده باشد و سبب شود در مقابل عمل به احکام و قوانین اسلامی و اجتماعی مقاومت نشان دهد .لجاجت ورزی به سن و سال خاص مرتبط نیست ولی در سن جوانان و نوجوانان بخاطر عدم تجربه و زودرنجی،بیشتر اتفاق می افتد .
آسیب های اقتصادی
مشکلات اقتصادی از جمله مشکلات زنان آخر الزّمان است که آنها را آسیب پذیر میکند وشرح آن درزیر می آید .
طمع ورزی زنان به دنیا
دور شدن زنان از وظایف طبیعی وخدادادی خود ومشغول شدن به کارهایی که در عهده مردان گذاشته شده، آن هم به جهت کسب مال و منال بیشتر و حرص به دنیا در امر تجارت و مشارکت با تجارت مردان از دیگر آسیبهای آخر الزّمانی است . زنان آخر الزّمان درآمد نا مشروع و حرام را از طرق مختلف به دست می‌آورند، بطوریکه مرد از کسب زنش از هرزگی نان می‌خورد و یا مرد، زن و کنیزش را (برای زنا) کرایه میدهد. بعضی زنان مسلمان، خود را در اختیار کافران می‌گذارند که در روایات با آن اشاره شده است. (کلینی ، ج ۸، صص ۳۶ ۴۲، ح ۷، ۱۳۶۳ ق) ومشارکت زنان در امر تجارت با مردان در آخر الزّمان مذموم شمرده شده است که به عملکرد آنان و عرصه‌های آن بستگی دارد.
آسیبهایی که در حوزه اخلاقی و اعتقادی و اقتصادی در مسائل زنان آخر الزّمان با تکیه به مضامین روایات بیان شدمشخص می‌گردد که این فتنه ها در زنان جامعه اسلامی رخ میدهد.
تدابیر کاهش آسیب های زنان آخر الزّمان بر اساس بر سیره حضرت زهرا علیهاالسلام
برای ارائه راهکار وتدابیر درست و مناسب برای وضعیت زنان در فتنه های پیش رو آخر الزّمان اولویت با شناخت شخصیت و روحیات وفطرت زنانه است زیرا که پیشنهادهایی داده می شود و یا قوانینی وضع می گردد که هیچ سنخیتی با فطرت زن ندارد بلکه مشکلاتی را در اجتماع به وجود می‌آورد و یا باعث آسیب روانی برای جامعه بانوان می شود .برای رفع یا کاهش آسیبها ،راهکارهایی با سنجه سیره حضرت زهرا علیهاالسلام معرفی و ارائه داده می شود .
هر انسانی برای رسیدن به مطلوب احتیاج به الگوی موفق دارد،برای زنان مسلمان وجود مقدس حضرت زهرا علیها السّلام با وجود عمر کم ولی بابرکتشان بهترین الگوست که بعد از گذشت قرنها، قابلیت الگوبرداری از ایشان همچنان باقی است زیرا که سیره و زندگانی حضرت زهرا علیها السّلام مبتنی بر فطرت پاک و خدا پسند بوده است. حضرت زهرا علیها السّلام پیامبر اکرم را اسوه حسنه خود قرا داده بودند وطبق این الگوبرداری و تعالیم ناب نبوی در کوتاه‌ترین دوران زندگی با برکت ترین زندگانی را داشتند که تاریخ آن تا روز قیامت منقضی نخواهد شد.
وقتی که آسیبهای وضعیت زنان آخر الزّمان و علل آن ریشه‌یابی و با سیره حضرت زهرا علیها السّلام تطبیق داده شود قابلیت ارائه راهکار برای زنان جامعه با بیداری سازی آنان و برگشت به راه اصلی هدایت را دارد و میتواند تحولاتی را ایجاد کند .
تدابیر اجتماعی
زنان آخر الزّمان دچار آسیبهای اجتماعی خواهند شد و لازم در این زمینه نیز راهکارهایی ارائه شود .
آموزش و علم آموزی زنان
در آخر الزّمان فتنه های سهمگین همه را فرا میگیرد. خصوصیت فتنه عدم تشخیص حق از باطل است بطوریکه انسان ازهلاکت خویش با خبرنمی شود و در پرتگاه سقوط رو به نابودی حرکت میکند ولی تفکر پیمودن راه درست رادارد. امیر المؤمنین فرمودند هنگامی که فتنه می آید از روبرو شناخته نمیشود بلکه وقتی که تمام می شود و می رود از پشت سر شناخته میشود. (نهج البلاغه خطبه ۹۳)یعنی یکی ازعلل اصلی دچار شدن به فتنه ، نا آگاهی نسبت به فتنه است و لذا باید به زنان بصیرت بخشیده و آنان را نسبت به مسائل هوشیار ساخت.
علم آموزی بانوان مورد تاکیدو تشویق پیامبر اکرم ومعصومین بوده وحتی پیامبر اکرم روزی را به آموزش زنان اختصاص داده و مسائل دینی و اجتماعی را به آنان آموزش می دادند . ( بخاری ، ج۱ ص۳۴، ۱۴۰۱ ق )
به تبع سیره نبوی بعضی از علماو اندیشمندان اسلامی ازآموزش وعلم آموزی دختران و زنان مسلمانان پشتیانی کردند. در سبک زندگی اسلامی حق تحصیل زنان با در نظر گرفتن شرایطی مانند تناسب با ویژگی زنانه، حجاب و عفاف و عدم اختلاط، تعارض نداشتن با حقوق شوهر ووظیفه مادری به رسمیت شناخته شده و از آن جلوگیری نشده است.
البته تحصیل که در راستای سبک زندگی اسلامی و در جهت تکامل روح و معنویت شخص او باشد ووی را در امر همسر داری و نقش مادری یاری داده و سبب رشد ، تکامل و سعادت جامعه اسلامی ایران می گردد. (راضیه علی اکبری ،ص۱ ،۱۳۹۲ ش) ولی در عصر جدید تحصیل زنان با گسترش فرهنگ غرب همراه شده و آسیبهایی به همراه داشته است؛ زیرا گرایش آنان به سبک زندگی اسلامی را تغییر داده و توسعه آنان در مجامع علمی و دانشگاهها کما بیش منجر به دگرگونی در ساختار و کارکردها خانواده شده است.
از طرفی هدف تحصیل برای آنان بر خلاف سبک زندگی سنتی کسب مهارت خانگی یا افزایش آمادگی برای نگهداری ازفرزندان نیست بلکه ارتقای مهارت‌هایی است که به کسب استقلال اقتصادی ،حضور و مشارکت اجتماعی ،افزایش دانش ، تحصیل هویت و غیره کمک کند . (همان ص ۶ ) واین خود آسیب زا است.
بنابراین زنان بهتر است در علومی تحصیل کنند که در مسیر تحول و تکامل شخصیت انسانی و تقویت جنبه‌های حقوقی انسانی و آزادی بنیادی باشد و علاوه بر اینکه آموزش باعث افزایش آگاهی در مورد حقوق مسائل اجتماعی سیاسی و اقتصادی جامعه گردد آنها را قادر کند تا به توانایی های خود پی برده و به توسعه مهارت‌های خود بپردازد .
تحصیل باید راهی باشد در جهت تکامل شخصیت و روح آنها تا بتواند با بینش بهتری به تربیت فرزند و پرورش انسان بپردازد .لذابانوان باید از تحصیل در رشته‌هایی که هیچ سودی غیر از مدرک گرایی به حالشان ندارد دست بکشند . (همان ص ۱۶ )
حضرت زهرا علیها السّلام به امر آموزش زنان مدینه و خدمه شان فضه اهتمام داشتند و پاسخ سؤالات زنان را می دادند و حتی در خطبه فدکیه افکارو اندیشه‌های صحیح اسلام همچون توحید و نبوت و معاد و بیان فلسفه احکام را بیان فرمودند.
در این‌باره مقام معظم رهبری فرمودند: خانم‌هایی باسواد مؤمن و درسخوان که یا مشغول تحصیلند و یا در دانشگاه بهترین علوم را در بالاترین مدارج تدریس میکند زیادند و این برای نظام اسلامی مایه افتخار است. (بیانات مقام معظم رهبری ، ۳۰/۱/۱۳۹۳) بنابراین زنان مسلمان شایستگی دارند که الگوی زنان دیگر جوامع شوند. (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با زنان ۳۰/۷/۱۳۷۶ )
زنان نیمی از جامعه هستند و در جامعه ظهور و بروز دارند لذاظهور و بروز زنان منتظر باید درهرگونه تعامل با جامعه بر مبنای معرفت صحیح نسبت به آموزه‌های دینی باشد . ( ص ۱۴ ، ملایی، حسن، ص۱۴ ، ۱۳۹۲) ظهور و بروز زن در اجتماع باید بدوراز افراط وتفریط‌ها صورت بگیرد . افراطی‌هایی که زن را به خودمحوری و آزادی تن و بی منطقی سوق میدهد و از جهت تفریطی به رهبانیت وانزوای اجتماعی می‌کشاند.
نکته بسیار مهم در این راستا آن است که ماهیت اشتغال و فعالیت اجتماعی زنان منتظر باید بر اساس اصول کلی مورد نظر اسلام باشد. حضوری که در آن کرامت ذاتی بانوان حفظ شود و ارزش‌های معنوی بر مادی تقدم داشته باشد وتشکیل و حفظ خانواده و تولید و تربیت فرزند در اولویت باشد واصل روابط محرم و نا محرم رعایت شود .
در این جامعه که فضای دینی برپا ساخته و تمام کارها براساس قاعده و موازین چیده شده است و نظم و رعایت حقوق افراد مد نظر است بهترین امکانات مادی و معنوی برای فعالیتهای همه جانبه زنان به خودی خود و یا با حمایت حکومت دینی مهیا میشود .
تدابیر اقتصادی
مشارکت‌های اقتصادی یکی از شئونات اجتماعی بانوان است. در رابطه با اشتغال زنان ،اسلام نه تنها مخالفت نداشته بلکه به همسران توصیه شده است (تحریم ،۶) که زنان را مشغول بدارند تا به جهت بیکاری از تبرج و خودنمایی و خودفروشی و بازار گردی و … پیشگیری شود.
جامعه‌ای که اعضای آن اهل تلاش و فعالیت باشندجامعه ای سرزنده ،فعال ،ثروتمند و قدرتمند است ودر مقابل جامعه ایی که افرادآن بی انگیزه ،تنبل وبیکار باشند جامعه ای فقیر و نیازمند و بی تحرک است. بزرگی و کرامتی که در سایه کار و تلاش حاصل میشود علاوه بر آثار مثبت اجتماعی و فرهنگی مانع از تمایل به گناه و ارتکاب کارهای پست بوده و باعث جلوگیری از تنزل شخصیت افراد میشود .
کسی که به کرامت و عزت نفس رسیده است هیچ‌گاه حاضر نمیشود این اعتبار و جایگاه را با انجام کارهای پست و بی ارزش ضایع کند . (احمد پناهی، ص ۵، ۱۳۹۳ش) حضرت علی علیه السّلام فرمود: آنان که کرامت نفس دارند هرگز ارتکاب گناه آن را پست وموهون نمی کنند . (میرزای نوری، ج ۱۱ ،ص ۳۳۹، ۱۴۰۸) در زمان پیامبر اکرم و معصومین مخالفتی برای اشتغال زنان نبوده وحتی هنگامی که پیامبر اکرم از کارهای اقتصادی زنان مطلع می شدند تایید یا در بعضی مواقع تشویق هم می کردند. (سید احمد فاضلی بیارجمندی ، ص ۱۹۵-۲۱۰، ۱۳۸۱ ش) فعالیت و اشتغالات اقتصادی زنان به دو گونه صورت پذیر است : اشتغالات خانگی و اشتغالات مربوط به مسئولیتهای مدیریتی و اجتماعی است.
بنا برسیره حضرت زهرا علیها السّلام ایشان علاوه بر خانه داری و همسرداری و فرزنداری فعالیت اقتصادی داشتند و نخ ریسی میکردند و علاوه بر تأمین پوشاک خانواده خود از این طریق به اقتصاد خانواده هم کمک میکردند (محمد بن علی بن بابویه قمی ،ص ۲۵۷، ۱۳۶۲ ق )
علاوه بر نخ ریسی فعالیتهای دیگر هم داشتند ( محمدجواد یاوری ، ص ۱۱۲-۱۱۴ ، ۱۴۰۰ ش) بااین وجود ایشان اشتغال در منزل را ترجیح داده و از آن ابراز خشنودی کردند وهنگامی که در تقسیم کار میان امیر المؤمنین و حضرت زهرا علیهما السّلام امور خانه را به حضرت زهراعلیها السّلام واگذار کردند ایشان فرمودند : جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم زیرا رسول الله من را انجام کارهایی که مربوط به مردان است بازداشت. ( یدالله بن حمیری، ص ۵۲، ۱۴۱۳ق )
بنابراین در آموزه‌های دینی منعی برای اشتغال زنان در محیطهای سالم و بدون آسیب مشاهده نشده و البته توصیه و تشویق خاصی نیز نسبت به اشتغال زنان در متون دینی نیست و درآموزه‌های دینی به گونه ایی تدبیر شده که زن تا حد امکان ملتزم به خانه و خانواده باشد (حر عاملی ، ج ۲۰ ، ص ۱۷۲، ۱۴۱۴ق) و در امور داخلی منزل اشتغال داشته باشد تا ضرورتی پیش نیامده به اشتغال بیرون نپردازد . (باید ها و نبایدها،احمد ، پناهی،ص ۸، ۱۳۹۳ ش )
در جامعه بی‌دین، زنان را به سمت مصرف گرا یی، مدگرایی، تجمل گرایی، تازه طلبی و افراط در کار آرایش و نمایش در مقابل مردان که یکی از بزرگ‌ترین عوامل انحراف جامعه و انحراف زنان است (بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز عید فطر۱۵/۹/۱۳۸۱) سوق می دهند تا بهتر و بیشتر سود ببرند. خانه را از سلول تولید تبدیل به سلول مصرف کرده و زن را ازخانه به بیرون از خانه آورده وهمه چیز را با دید مادی گری و پول محوری قرار دادند، حتی همکاری و دلسوزی همسایه و هم بازی و همدم با پول فراهم گردد .در این راستا بافت‌های شهری –اجتماعی را به سوی اهداف سود جویانه مهندسی کردند تا نهاد زنانه را به نهاد مردانه و کارگری تبدیل شود .
در مقابل اسلام با قوانینش برای مولد بودن خانه‌ها و زنان برنامه‌ریزی کرده است که زن با حفظ هویتش به عنوان انسان ساز ،خانواده ساز و حتی در زمینه مایحتاج خود تولیدگر باشند .معرفی الگوی زن سوم (پیام مقام معظم رهبری به کنگره‌ی «هفت هزار زن شهید کشور ۱۶/۱۲/ ۱۳۹۱) برای نشان دادن الگوی نو از زن مسلمان ایرانی که در سایه نظام دینی رشد کرده است بهترین راهکار نظام دینی آخر الزمانی است که زن مسلمان ایرانی نه مانند زن شرقی منفعل و بی نقش باشد و نه مانند زن غربی وسیله و ابزار دست مردان باشد بلکه زن مسلمان ایرانی یک ابر زن است که در میدان خانه مدیر و مدبر و تولید گر و در میدان اجتماع جهادگر و فعال و در میدان عبادت معنویت گرا و درامر تحصیل وعلم پویا و توانا است.
تدابیر فرهنگی واعتقادی
در حوزه فرهنگ در کنار سایر حوزهای علمی و عملی لازم به درمان آسیبهای فرهنگی زنان آخر الزّمان است که مورد بررسی قرار میگیرد
تاکید بر سبک زندگی اسلامی
سبک زندگی عبارت است از الگوی هم گرا یا مجموعه منظمی از رفتارهای درونی و بیرونی ،وضع اجتماعی و دارای های که فرد یا گروه بر مینای پاره ایی از تمایلات و ترجیح ها و در تعامل با شرایط محیطی خود ابداع یا انتخاب میکند…
بر پایه تعریف فوق سبک زندگی و زندگی روزانه مجموعه ایی از طرز تلقی ها ، ارزش‌ها ، شیوه‌های رفتاری ، حالتها و سلیقه‌ها در هر چیزی مانند معماری ،نحوه چیدن یا فرش کردن خانه ، اثاثیه منزل ،نوع حمل و نقل ،پوشاک ،تغذیه ،زینت آراستگی ، حیات عبادی ومعنوی ، بهداشت و درمان ، مشاغل و حرفه‌ها ، اوقات فراغت ،نظام ارتباطی و نهادهای اجتماعی ،آداب و رسوم یا رفتارهای اجتماعی فرد یا گروهی که برای بیان احساسات ، عاطفه و خواسته‌هایش انجام میدهد ، است که نظام خانواده و غیر اینها را در بر میگیرد . (محمد جواد یاوری ، ص ۱۱۳، ۱۴۰۰ش )
برای حفظ سبک زندگی اسلامی باید از ورود سبک زندگی غربی که سردمداران غربی و سرمایه داران غربی آن را در قالب نوگرایی و مدگرایی برای رسیدن به هدفشان برنامه ریزی کرده اند[۵] با تمسک به سیره معصومین خصوصا حضرت زهرا علیها السّلام ممانعت شود .فرهنگ مدگرایی مانع تکامل زنان وپیمودن پله های ترقی آنها خواهد شد که در این زمینه باید ظرفیت‌های هوشمندانه و آگاهی بخشی ایجاد شود و خود جامعه زنان برای این مقابله در سایه حمایتی نظام دینی اقدام لازم را داشته باشند .
مقام معظم رهبری گفته‌اند: زن ایرانی به خصوص کسانی که در رشته‌های گوناگون دانش و در چار چوب اسلام و احکام اسلامی و مهم‌تر از همه مسئله حجاب توانسته ان حرکت بکنند بایستی به زنان و دختران و دانشجویان زن دنیا تفهیم کنند که عالم به معنای بی بند باری نیست و لازمه تحصیل علم بی‌قیدی نسبت به موازین اخلاقی در مورد معاشرت زن و مرد نیست بلکه می‌توان با رعایت کامل علم را هم تحصیل کرد و به جاهای بالایی رسید ووجود شما میتواند به عنوان یک نمونه از پیام جهانی اسلام نشان داده بشود . (بیانات در دیدار جمعى از بانوان پزشک به‌مناسبت میلاد حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها ۲۶/۱۰/۱۳۶۸)
عفاف و پاکدامنی
پاکدامنی و حجب و حیاء از مشخصه ی زنان تأثیر گذار در جامعه اسلامی است که حفظ آن در گام اول عامل تحقّق رشد و بالندگی در جامعه اسلامی و در گام بعدی موجب حفظ کرامت زن می‌گردد .
حفظ کرامت زنان از دوجهت است : از جانب الهی وفردی و از جانب حاکمان و سیاستگذاران زیبایی که خداوند به جنس زن داده است از کرامتهای الهی است که توجه به آن در انجام وظایف بانوان تأثیر گذار است. در روایت هست که «الشَعر الحسن من کرامة الله فأکرموه»؛ (علامة الحلي – ج ۱ ص ۳۱۸،۱۴۱۲ق )موی زیبا، جزو کرامتهای الهی است؛ آن را گرامی بدارید.
یا مثلاً روایت دارد که پیامبر اکرم وقتی میخواستند نزد دوستانشان بروند، به ظرف آب نگاه میکردند و سر و وضع خود را مرتّب میکردند. این، نشان‌دهنده آن است که سر و وضع مرتّب، لباس خوب و گرایش به زیبایی، امر مطلوبی در شرع اسلام است؛ منتها آن چیزی که بد و مضرّ است، آن است که این وسیله‌ای برای فتنه و فساد و تبرّج شود… ضررهایش تا خانواده و نسل بعد هم میرسد.»( بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از جوانان۲/۷/۱۳۷۷)
یکی دیگر از کرامت الهی به زنان، بدن جذاب است که مورد توجه فرهنگ منحط غربی قرار گرفته و امروزه از آن به عنوان یک اسلحه فرهنگی علیه یک فرهنگ و یا نظام دیگر استفاده می شود ودر سایه آن مقام زن به حد بصری شدن در منظر عموم نزول پیدا میکند.
« بدین ترتیب بدن وجه مهمی از فرهنگ عمومی ارزش‌ها و شیوه زندگی ساکنان یک سرزمین را آشکار می کند نباید تجربه‌های بدنی را تنها در جوهره فردی آن نگریست .
این دلالت‌های آشکاری برای تنظیم روابط و تعاملات اجتماعی دارند و نشانه ها و علائمی از نظم را نیز در خود نهفته دارند .بدین سان جسم به اصل هویتی بدل می شود . درمجموع می‌توان گفت بدن زمینه مناسبی برای ابراز هویت و نمادی از شخصیت فرد به شما می‌رود .کنترل و مدیریت بدن و همچنین توجه به ترکیب آراستن ظاهری و بیرونی آن ابزاری است که به افراد امکان میدهد روایت مشخص از هویت شخصی را حفظ کنند و آن را در معرض تماشا دیگران قرار دهند . (ر.ک یار رستگار و دوستان،۱۳۹۵)
لذا از جانب سیاسگذاران اسلامی آخر الزّمان باید حفظ کرامت اجتماعی و حقوقی بانوان در اجتماع مد نظر گرفته شود تا مانع بی بند باری و مشکلات خانوادگی آنان شود و آنان ناچار نشود بین حفظ کیان خانواده یا اجتماع و یا افتادن در منجلاب فساد یکی را انتخاب کنند. احساس بی‌کرامتی زنان عامل روی آوردن آنان به اعمال جاهلی میشود .مقام معظم رهبری اشاراتی به این مطلب داشتند و آن را بى‌عدالتى، تبعیض، نادیده گرفتن کرامت انسان، عمده کردن مسائل جنسى و نیازهاى جنسي میدانند .) بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهاى اسلامى ۶/۳/۱۳۹۳)
عدالت جنسیتی یکی دیگر از ظلم غرب به زنان است چرا باید بین دو جنس که از لحاظ طبیعت و روحیه و عاطفه متفاوت است شعار برابری جنسیتی داده شود و زن را از ساختار طبیعی خودش خارج کرده و او را به ساختار جدید مخالف با روحیه اش وادار کرد( بیانات در دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام ،۱۷/۱۲/۱۳۹۶)
دینداری زنان
دین اسلام تنها دینی است که ازشخصیت واقعی زنان دفاع کرده و زمینه را برای تعالی و تکامل زنان فراهم آورده است .
روی آوردن زنان به اسلام و توجه به آیین و احکام اسلامی باعث مصونیت آنان از آسیبهای و فتنه‌های آخر الزّمان قبل ظهور و مایه نجات خواهد شد و اسلام همچون چتری سایه حمایتی بر سر زنان از همه جهات می‌گستراند .
نقش زنان دراین مسأله بی تأثیر نیست زیرا مقاومت در برابر فساد و پرهیز از آلودگی‌ها به جهت طبیعت پیچیده زنان چندین برابر مردان است.
رهبر انقلاب فرمودند: وقتی زن فاسد شد مردها هم فاسد میشوند هم مردها این نسل وهم نسل آن زمان فاسد می شوند چون جاذبه ای که برای زن وجود دارد مرد را می‌کشاند به طرف فساد اگر مرد فاسد بشود زن میتواند خودش را نگه دارد اگر زن فاسد شد مرد نمی‌تواند خودش را نگه دارد ( بیانات رهبر انقلاب در دیدار مداحان اهل بیت علیهم السلام ۱۷/۱۲/۹۶)
معتقد و پایبند بودن زنان به دین و اسلام و دمیدن روح ایمان باعت افزایش مقاومت در برابر فساد و آلودگیهای از پیش طراحی شده دشمنان دین می شود و زمینه ایی برای کاهش فساد در اجتماع مردان و نسل آینده خواهد شد .زنان در آخر الزّمان به جهت اهمیت وسختی و آلوده نشدن به ناپاکیها به چنان دینداری می رسند که معصومین در توصیه های اخر الزمانی آورده‌اند .
امام سجاد علیه السلام فرمودند: « چون در اخرالزمان دینتان دستخوش افکار گوناگون گردد، بر شما باد که همچون بادیه نشینان و زنان دینداری کنید که به دل هایشان دیندارند و دین انها از الایش به افکار مصون ماند. (، مجلسی،ج ۵۲ ص۱۱۱، ۱۴۰۳ق) بر اساس روایات ثبات قدم چه برای مردان و چه برای زنان نتیجه دینداری است
در روایات، از مردمی که در این عصربا ثبات ایمان و ثبات قدم در مسیر خدا و ولایت ائمه علیهم‌السّلام قدم برداشته اند به نیکی یاد شده است.[۶] (مجلسي – ج ۵۲ ص ۱۲۵،۱۴۰۳ق) خداونددر قران کریم (آل عمران ، ۱۹۱) برای کسب تقوا دو راهکار معرفی کرده‌اند: تفکر کردن و عاقبت اندیشی اگر بانوان مسلمان، اهل فکر و اندیشه باشند و در تمام مراحل به عاقبت کار خود بیندیشند و امورات خود را سبک و سنگین کنند راهی روشن برای انتخاب صحیح خواهند داشت.
برای به دست آوردن تقوا و دینداری چند توصیه شده است: انس گرفتن با قران ،ذکر و یاد خدا بر اساس آیات الهی [۷] (طه،۱۲۴) ، دعا که مقدمه و آماده‌سازی برای فرج شود زیرا در روایات آمده است : اکثرو الدعا بتعجیل الفرج فان ذلکم فرجکم (صدوق – ص ۴۸۵ ، ۱۴۰۵ ق)،اطاعت نکردن از والدینی که فرمان به عصیان خدا میدهند .
در این زمینه قران می‌فرماید : اگر پدر و مادر دستور ضد دین دادند اطاعت نکن (عنکبوت ،۸)فتنه های آخر الزّمان آنچنان سخت است که تنها کسانی که مورد رحمت الهی قرار بگیرند نجات خواهند یافت .سفارشی که معصومین در این مورد داشتند پلاس خانه‌ها ی خود باشید . ( نعماني، ص ۱۹۷، ۱۳۹۷ق) تمسک جستن به صبر و استقامت ( كليني – ج ۲ ص ۹۱، ۱۳۶۳ق)، دینداری و مقابله با جو ضد دینی که رواج پیدا کرده است، الگو گیری از سیره و شخصیت حضرت زهراعلیها السّلام ،آگاهی یافتن از وظایف شرعی و عرفی به عنوان زنان منتظرو تربیت کنندگان منتظران این تقویت و پایداری ایمان در زنان باعث ایجاد بصیرت و توفیق برای پذیرش ولایت و برپایی حکومت جهانی امام زمان علیه السّلام می‌گردد ومیتواند به انقلابی‌گری زنان متدین منجر شود.انقلابی گری به معنای تغییرات بنیادین در جامعه و ایجاد تحولات در راستای آماده‌سازی ظهور زیرا حضرت زهرا علیها السّلام بعد از رحلت پیامبر اکرم اولین انقلاب را در حمایت از ولایت و امامت برپا کردند ؛ اسوه زن دیندار منتظر در آخر الزّمان سیره حضرت زهرا علیها السّلام است.
ارزش گذاری زنان
یکی از خطرات فتنه‌های آخر الزّمان بی ارزشی زنان و وسیله و ابزار شدن زنان در دست سودجویان جهانی و سرمایه داران و استعمارگران نوین است. یکی از راه‌های خروج و محافظت از این فتنه ارزش دادن به زن در جامعه (رک بیانات مقام معظم رهبری در دیدار گروهی کثیری از بانوان نخبه در آستانه‌ی سالروز میلاد حضرت زهرا (س)، ۱۳۸۶/۴/۱۳)وآگاهی یافتن جمعیت زنان از جایگاه و موقعیتشان است ؛
در جوامع بی دین و ضد دین توقع فراهم سازی و پی ریزیها نیست لذا تنها محیطی که ارزش برای زن قائل خواهد بود و اورا حمایت خواهدکرد نظام دینی است که حاکمان و عالمان مصلح دینی برپا کرده‌اند.این نقش زنان را معمار انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) بیان کرده ونقش زنان رادر انقلاب اسلامی ایران نقش مهم حائز اهمیت دانسته وریشه انقلاب را همت و انقلابگری زنان می دانند .
این حمایت دو سویه بوده اساسا همانطوری که نظام دینی از زنان حمایت می کند زنان نیز نظام را حمایت خواهند کرد .البته این ارتباط دو سویه باید ارتباط ولایی و اخوتی باشد نه ارتباط بازاری و بده و بستونی های سودجویانه یعنی نظام دینی با دیدالهی و محبتی به جامعه زنان توجه کرده و هدفش تکامل زنان وپرهیز آنان از ورود به انحرافات و فسادهای اخلاقی و اجتماعی باشدکه در این صورت زنان جامعه احساس حمایتی و پشتوانه حکومتی کرده و برای جبران این دِین ویا باز شدن عرصه فعالیتها بطور مستقیم و غیر مستقیم خدمات اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی خصوصا تربیتی به نطام دینی خواهد داشت .
تفاوت جامعه زنان در نظام دینی و غیر دینی در این است که کاملا فضای ایجاد شده با هم متفاوت است.در نظام دینی تحولات ایجاد شده در راستای تعالی و ارزشمندی زنان به خاطر مهندسی فکری –اعتقادی و فرهنگی واجتماعی است که نظام دینی قبل از حکومت دینی برای اجتماع خود ترسیم میکند.
ایجاد مهندسی فکری دینی از طریق گفتمان سازی وآگاهی بخشی و ایجاد عدالت صورت می گیرد .در مقابل آن ، جامعه ضد دینی وبا تفکرات ضد ظهور ؛ مانع از ظهور میشوند و برخلاف فکر دینی از ارتباط استیلایی وجبری بهره برده و برای رسیدن به هدفش ضررها و آسیبهایی را به اجتماع زیر دست خود خصوصا قشر زنان وارد می کند.
تفاوت دوم جامعه دینی و غیر دینی تغییر در رویاها و آرمانهاست.رویای زنان در فضای دینی معنوی و خدایی می شود وعقل فعالتر و مدیریت الهی می‌گردد. اصرار دین بر ایجاد فضای زنانه و پرهیز از روابط با نامحرمان و ورود به فضای مردانه به خاطر عدم تناقضات جسمی وروحی و ایجاد فضای مناسب برای پویایی فکری وروحی و ایمانی و علمی و کار آیی زنان است .
در نهایت خواسته ی اسلام برای زنان رسیدن به قله تکامل وتبدیل شدن به بهترین‌ها همچون حضرت زهرا علیهالسلام که در تمام عرصه‌ها بهترین عملکرد را داشته باشند لذا خواسته دین اسلام تغییر فضای تاریک و شیطانی به فضای نورانی وروشنایی است تا در این روشنایی زنان راه هدایت و تکامل را بپیمایند .
زمینه‌سازی ظهور
پدیده ظهور امام زمان علیه السّلام علاوه برخواست خداوند متعال نیازمند آمادگی انسان‌ها برای پذیرش حکومت عدل وی است و از این‌رو باید همگان در ضمن انتظار ظهور مهدی موعود شاخصه‌هایی را در خود و جامعه خویش که حاکی از لیاقت درک حکومت مهدوی است به وجود آورند. ( رک حسن ملائی ،تابستان ۱۳۳۹۲)
برای فراهم کردن زمینه‌های انسانی ظهور به منظور خاتمه یافتن نارسایی های همه جوامع انسانی و اسلامی به نسلی صالح وآماده برای نصرت آن حضرت نیاز است که اهتمام به آن تکلیف همه مسلمانان است والبته وجود نیروهای انسانی کار آمد از جمله لوازم آمادگی برای ظهور محسوب میشود .
وظیفه زنان در تولید و تربیت نسل با عنوان مربیان اصلی منابع انسانی جامعه اسلامی و تربیت سربازان امام زمان علیه السّلام حائز اهمیت است. همان گونه که آنها در عصر ظهور حضرت ولی عصر نقش موثری ایفا کرد – بنابر تعبیر برخی احادیث حدود پنجاه زن از یاران اصلی امام زمان علیه السّلام خواهد بود ( هیثمی، ج۷، ص۳۱۵، ۱۴۰۸)
تحول مثبت که از جامعه منتظر شروع می شود و در سطحی وسیع‌تر و جهانی‌تر، به جامعه آرمانی مهدوی می پیوندد؛ یعنی جامعه موعود الهی که به امامت حضرت مهدی(عج)، در اوج تکامل و توسعه و پیشرفت و معنویت قرار می گیرد و بشر در آن به آرامش و امنیت و عبودیت میرسد. (رحیم کارگر ، در مصاحبه خبرگزاری شبستان ۱۱/۱۰/۱۳۹۵)
زنان در سایه حکومت دینی مهدوی به کمال علمی و عقلی خود خواهد رسید بطوریکه امیر المؤمنین فرمود : زنها مخدرات شما رافتوا دهند(مفلح بن راشد، ج ۹ ص ۲۵۰، ۱۴۲۰ق )اوج این تلاشهای علمی در زمان حکومت دینی و جهانی امام زمان علیه السّلام تا جایی است که امام باقر علیه السّلام می فرموید : در زمان حضرت چنان علم داده شود که زنها در خانه خود به کتاب و سنت رسول الله قضاوت کنند . ( نعمانی ص ۲۳۹، ۱۳۹۷ق)
از دیگر مشخصه حکومت دینی ایجاد امنیت صد در صدی خصوصا برای زنان است که به راحت به هرکجای عالم مسافرت میکنند ولی کسی مزاحم او نمیشود.(ابن شعبة الحراني ،ص ۱۱۵، ۱۴۰۴ق )
بنابراین حکومت دینی مهدوی با الگوگیری از حکومت نبوی یک حکومت جهانی مبتنی بر دیدگاه اسلام ناب خواهد بود ونقش زنان در این حکومت دینی همچون نقش زنان در حکومت صدر اسلام و زمان پیامبر اکرم خواهد بودو به کمال رشد و پویایی خود خواهد رسید و احقاق حق پایمال شده توسط افراد وحکومتها و سیاستهای طماع و سودجو صورت خواهد گرفت.
نتیجه
در اجتماع بشری از زمان حضرت آدم تا کنون مبحث زنان و حقوق آنان مطرح بوده وهمواره بر اثر کژاندیشی‌ها و انحرافات فکری و عملی دستخوش افراط و تفریط قرار گرفته است. بدفهمیها در عرصه زنان باعت پایمال شدن حقوق آنان در روش‌ها و فضاها شده است که اوج آن در آخر الزّمان صورت می‌پذیرد .
رهایی زنان از فتنه آخرالزّمان نیازمند آگاهی آنان از جایگاه خود و ارزش گذاری که دین اسلام به آنان داده و همچنین اطلاع از برنامه‌های ضد حقوق بشری شیطان صفتان دارد.
در نظام مصلحان دینی که قبل از ظهور و برپایی حکومت دینی- با تحولات بنیادین و فراهم کردن زمینه‌های مناسب برای بانوان – بهترین موقعیت و فرصت برای زنان مسلمان است تا بتواند خود را از فتنه های آخر الزمانی نجات داده و در پرتوی حمایتی این نظام دینی مراحل تکامل علمی و معنوی و تربیتی و … خودر ا بپیماید و با پرهیزاز لابالی گریها وبی‌حیایی ها وطی نمودن رشد و پیشرفت ، الگویی مناسب و مطلوب برای زنان تمام جهان باشند و خط بطلانی بر اندیشه فمنیستی و زن سالاری بکشند و به عنوان یک زن منتظر با تربیت خودو نسل خود و مردان اجتماع، زمینه را برای ظهور و برپایی حکومت دینی امام زمان علیه السّلام فراهم کرده و همچنین در زمان حکومت دینی مسئولیت همراهی و همکاری با حکومت دینی را به عهده بگیرد .
پی نوشت:
۱. در حجة الوداع، با رسول خدا درود خدا بر او و خاندانش باد مشغول انجام مناسک حج بودیم که حضرت، حلقه در کعبه را گرفت و رو به ما کرد و فرمود: آیا می‌خواهید شما را از نشانه‌ها و حوادث پیش از قیامت خبردار کنم؟
سلمان که از همه به ایشان نزدیک‌تر ایستاده بود، گفت: بلی یا رسول اللّه!
ایشان فرمود: از جمله آنها ضایع و تباه کردن نمازها و تبعیت از شهوت‌ها، متمایل شدن به هواهای نفسانی، تکریم و بزرگداشت ثروتمندان و مال‌پرستان و فروختن دین به قیمت دنیاست. در این زمان است که قلب مؤمن در درونش همانند نمک در آب حل میشود؛ چرا که منکرات، کژی‌ها و کاستی‌ها را می‌بیند و قدرت تغییر دادن آنها را ندارد.
[۲] فرمودند زنها شان پوشیده برهنه هستند روی سرشان مثل کوهان شتر لاغر است لعنت کنید ایشان را که ایشان ملعونانند
[۳] ابوحمزه ثمالی می‌گوید از امام باقر(ع) شنیدم فرمود: «وَ خُرُوجُهُ إِذَا خَرَجَ عِنْدَ الْإِیَاسِ وَ الْقُنُوط» )
صنعانی یکی از بزرگان اهل سنت نقل میکند: «ذَکَرَ رَسولُ الله بلاءَ یُصیب هذه الاُمّة حَتّی لایّجِد الرّجلُ مَلْجَأُ یَلْجَأُ اِلیه مِنَ الظُّلمِ فَیَبْعَثُ اللهُ رَجُلا مِنْ عِتْرَتی مِنْ اَهلِ بَیتِی…»
[۴] ورود فرهنگ اروپایی این مدگرایی و نو گرایی در مصرف به شکل عجیبی تشدید شد این محاسبه شده و پیش‌بینی شده بود سردمداران سیاست غربی به هدفی و بانیتی این کار را کردند این باور غلط را باید بزدایند و این نمیسود مگر با رائه بحث وکارهای اسلامی بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اعضای شورای فرهنگی اجتماعی زنان ،۱۶/۱۰/ ۱۳۶۹
[۵] یَا عَلِیُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ یَقِینا قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ
[۶] «اعرض عن ذکری فان معیشتا ضنکا »
[۷] در پیروزی انقلاب اسلامی نیز زنان قدم راسخی داشتند و کمك بزرگی به ملت کردند.وقتی آنها به خیابانها و کوچه ها ریختند و فریاد زدند، مردها را تشجیع کردند و قدرت آنها را چند برابر کردند. در واقع وقتی زنان در میدانها حاضر شدند، به واسطه حضور آنها قوت مردها اگر کم بود زیاد و اگر زیاد بود دو چندان شد، بنابراین نقش زنان باالتر بود زیرا هم خودشان فعالیت کردند و هم مردها را به فعالیت کشاندند. بانوانی که در دوران دفاع مقدس به همراهی کردن و پشتیبانی کردن از لشکر و قوای مسلح اشتغال داشتند، در واقع کاری کردند که به دنبال آن، توقع اینکه مقامی داشته باشند یا پستی را اشغال کنند یا چیزی از مردم خواهش کنند نبود، بلکه سربازان گمنامی بودند که در جبهه ها مشغول به جهاد شدند …ما باید قدر این نعمت را بدانیم و از این زنان، اخلاق اسلامی، ایمان و توجه به خدا را یاد بگیریم، من ارزشی برای آنها در دل احساس میکنم که برای کسی دیگری نمیتوانم اینطور ارزش قائل بشوم. آنها که میخواهند زنها را ملعبه مردان و جوانهای فاسد قرار بدهند خیانتکارانند. زنها نباید گول بخورند، زنها گمان نکنند که این مقام زن است که با سر باز و لخت و بزک کرده بیرون برود، این مقام زن نیست، این عروسك بازی است. ( در جمع بانوان مکتب توحید، ۱۷/۰۷/۱۳۵۸ و سخنرانی در جمع اعضای مکتب های اسالمی قم و مسجد جامع نارمك، ۱۹/۰۱/۱۳۶۳ )
فهرست منابع
۱. قرآن
۲. نهج البلاغه
۳. ابراهیمی، مصطفی،المکتبه المرتضوی،تهران،،۱۳۸۵ش
۴. ابن منظور ،لسان العرب،نشر ادب ، قم ، ۱۴۰۵ ق
۵. میزای نوری،مستدرک الوسایل،آل البیت ، بیروت ، ۱۴۰۸ ق
۶. هیثمی، مجمع‌الزوائد ، دار الکتب ،بیروت ، ۱۴۰۸ ق
۷. ابن أبي الفتح الإربلي،کشف الغمه،دار الاضواء،بیروت ، ۱۴۰۵ق
۸. ابن شعبة الحراني تحف العقول،جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۴ق
۹. أنصاري، المكاسب، المؤتمر العالمي، قم، ۱۴۱۵ ق
۱۰. بخاری، صحیح بخاری،دار الفکر، بی‌جا، ۱۴۰۱ ق
۱۱. حر عاملی ، وسایل الشیعه،آل البیت، قم، ۱۴۱۴ ق
۱۲. حلي، منتهى المطلب (ط.ج)، مجمع البحوث الإسلامية،مشهد،۱۴۱۲ ق
۱۳. دهخدا،فرهنگ دهخدا، بی نا ، بی جا ، بیتا
۱۴. شفیعی سروستانی، ابراهیم، معرفت امام زمان علیه السّلام و وظایف منتطران، موعود عصر، بی جا، بیتا
۱۵. شفیعی سروستانی، ابراهیم،آخر الزّمان شناسی، عصر موعود، بی‌جا، بیتا
۱۶. صافی،لطف الله ، منتخب الأثر،نشر موف،بی جا ، ۱۴۲۳ق
۱۷. صدوق ، ابوجعفر محمد بن بابويه قمى ( ۳۸۱هـ)،أمالى،كتابخانه اسلاميه ،بی جا ،۱۳۶۲ق
۱۸. صدوق ،الخصال،جامعه مدرسین قم ، قم ، ۱۴۰۳ ق
۱۹. صدوق ، كمال الدين وتمام النعمة، مؤسسة النشر الإسلامي التابعة جماعة مدرسين ،قم،۱۴۰۵ق
۲۰. طریحی ، مجمع البحرین ، الثقافه السلامیه ،بی جا ، ۱۴۰۸ ق
۲۱. عبد الرزاق الصنعاني ، المصنف ،بی جا نشورات المجلس العلمي ، بیتا
۲۲. عبدالله بن حمیری ، قرب الاسناد ، آل البیت ، قم ، ۱۴۱۳ ق
۲۳. علی کورانی ،معجم الامام مهدی، المعارف ، قم ،۱۴۱۱ق
۲۴. غزنوى حنفى ، جمال الدين (۵۹۳هـ)، اصول الدين ، محقق و مصحح: دكتر عمرو نسق الداعق ، دارالبشائر الاسلامية ، بی جا ، بی تا
۲۵. فاضلی بیارجمندی ، سید احمد، نقش زنان شیعه در عصر امام علی علیه السّلام ،زیتون ، قم ، ۱۳۸۱ ش
۲۶. کلینی ، الکافی ، دار الکتب ، تهران ، ۱۳۶۳ ش
۲۷. کلینی ،روضه کافی ، علمیه اسلامیه ، تهران ، بیتا
۲۸. متقي هندي ،کنز العمال ، الرسالة ، بيروت ،۱۴۰۹ ق
۲۹. مجلسی ، محمد باقر ،بحار الأنوار ،الوفاء، بیروت ، ۱۴۰۳ ق
۳۰. مفلح بن راشد ، الزام الناصب ، بی جا، بی نا ، ۱۴۲۰ق
۳۱. نعماني ،الغيبة ، محقق/مصحح: غفارى، نشر صدوق ، تهران، ۱۳۹۷ق
۳۲. یاوری ، محمد جواد ، تاریخ و سیره حضرت زهرا علیها السّلام ، جامعه الزهرا ، قم ، ۱۴۰۰
مقالات
۱. ، سعید غلامزاده ،بررسی فراوانی شوهر آزاری در مراجعه کنندگان به مراکز پزشکی قانونی شهر شیراز از سال ۱۳۹۱ لغایت ۱۳۹۳ ، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی رفسنجان، شماره ۱۷، ۱۳۹۷ ش)
۲. ابراهیمی، فاطمه سادات ، تأثیر عفاف و حجاب بر امنیت روانی خانواده ، مجله مطالعات پژوهشی زنان با رویکرد اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۴
۳. احمد پناهی ، جنسیت ،اشتغال ، باید ها و نبایدها ، نشریه تربیت اسلامی ، پاییز و زمستان ۱۳۹۳
۴. شهیدیان ، حامد، فمنسیت اسلامی و جنبش زنان، نشریه ایران زمین ، ۱۳۷۷ش
علوم اجتماعی ، نشریه مطالعات جامعه شناختی ایران ، زمستان ۱۳۹۰
۵. علی اکبری ، راضیه، تحصیل زنان وسبک زندگی آسیبها و راهکارها ، نشریه مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی ،۱۳۹۲
۶. کارگر ، رحیم ، فتنه های دامنگیر آخرالزمان! ، در مصاحبه خبرگزاری شبستان ۱۱/۱۰/۱۳۹۵
۷. محمدی و مجد ، ابوالفضل، تشبه به جنس مخالف ، سایت فقه
۸. ملائی ، حسن ،چشم ا ندازی به تربیت زنان در فرهنگ مهدوی ، نشریه پژوهش های مهدوی تابستان ۱۳۳۹۲
۹. نیازی، محسن؛ فرشادفر، یاسمن ، رابطه بین هویت اجتماعی و احساس امنیت زنان – مطالعه موردی زنان مناطق شمال ۱و۲، نیازی، محسن؛ فرشادفر، یاسمن ، علوم اجتماعی ، نشریه مطالعات جامعه شناختی ایران ، زمستان ۱۳۹۰
۱۰. یار رستگار و دوستان، بصری شدن منزلت زنانه و مدیریت بدنی ،نشریه مطالعات جنسیت و خانواده ، تابستان ۱۳۹۵
نویسنده : خانم اعظم ابوالحسنی عراقی
